Hiperplazi, vücutta belirli bir dokuda normal hücrelerin sayısının artmasıyla karakterize edilen bir durumdur. Kanserle karıştırılmamalıdır çünkü hiperplazi genellikle iyi huyludur ve hücreler normal yapılarını korur. Bu durum, vücudun çeşitli uyaranlara (hormonal dengesizlikler, kronik irritasyon gibi) verdiği fizyolojik bir yanıttır.
Hiperplazi Türleri ve Görüldüğü Bölgeler
- Endometrial Hiperplazi: Rahim iç zarının kalınlaşması. Östrojen-progesteron dengesizliği nedeniyle menopoz öncesi kadınlarda sık görülür.
- Prostat Hiperplazisi (BPH): İyi huylu prostat büyümesi. 50 yaş üstü erkeklerin %50’sinden fazlasını etkiler.
- Cilt Hiperplazisi: Siğil veya nasır benzeri oluşumlar. Kronik sürtünme veya basınca bağlı gelişir.
- Tiroid Hiperplazisi: Guatr olarak bilinen tiroid bezinin büyümesi. İyot eksikliği veya otoimmün hastalıklarla ilişkilidir.
Hiperplazi Nedenleri
- Hormonal Değişimler: Östrojen artışı endometrial hiperplaziye, androjenler prostat büyümesine yol açar.
- Kronik İritasyon: Diş eti irritasyonu (gingival hiperplazi), takma dişlerin sürtünmesi.
- Enfeksiyonlar: HPV enfeksiyonunun neden olduğu servikal hiperplazi.
- İlaç Yan Etkileri: Fenitoin (epilepsi ilacı) diş eti büyümesi yapabilir.
Belirtiler ve Şikayetler
Hiperplazi bulunduğu bölgeye göre farklı semptomlara yol açar:
- Endometrial: Anormal vajinal kanama, adet düzensizliği
- Prostat: Sık idrara çıkma, idrar yapmada zorluk
- Tiroid: Boyunda şişlik, yutma güçlüğü
- Cilt: Ağrılı sert lezyonlar, kozmetik rahatsızlık
Teşhis Yöntemleri
- Biyopsi: Dokudan örnek alınarak mikroskopta incelenmesi (altın standır).
- Ultrason: Prostat veya tiroid boyutunu ölçmek için.
- Histeroskopi: Rahim içi dokunun direkt görüntülenmesi.
- Kan Testleri: Hormon seviyelerinin (TSH, östrojen) kontrolü.
Tedavi Seçenekleri
- İlaç Tedavisi:
- Prostat hiperplazisinde alfa-blokerler (Tamsulosin).
- Endometrial hiperplazide progesteron içeren spiral (Mirena).
- Cerrahi Müdahale:
- Transüretral rezeksiyon (TUR-P) prostat için.
- Histerektomi, ileri endometrial vakalarda.
- Lazer/Kriyoterapi: Cilt lezyonlarının tahribi.
- Takip: Hafif vakalarda 6 aylık kontrollerle izlem.
Risk Faktörleri ve Korunma
- Önlenebilir Riskler: Obezite (endometrial hiperplazi), sigara (ağız içi lezyonlar).
- Düzenli Kontroller: 40 yaş üstü erkeklerde yıllık PSA testi.
- Erken Müdahale: Anormal kanamalarda vakit kaybetmeden jinekoloğa başvurmak.
Komplikasyonlar ve Uyarılar
Tedavi edilmeyen hiperplazi ciddi sorunlara yol açabilir:
- Endometrial hiperplazi rahim kanseri riskini artırır.
- İleri prostat büyümesi böbrek hasarına neden olabilir.
- Tiroid hiperplazisi solunum sıkışıklığı yaratabilir.
