Hiperemi

Hiperemi Hastalığı Nedir?

Hiperemi, vücudun sağlık ve hastalıktaki farklı dokularının metabolik ihtiyaçlarını karşılamak için kan akışını ayarladığı ve arttırdığı duruma verilen tıbbi terimdir.

Klinik olarak, dokulardaki hiperemi, oksijenli kanla damarların dolması nedeniyle eritem yani ciltte kızarıklık olarak kendini gösterir . 

Ortaya çıkmasının altında yatan neden egzersiz, sıcaklık artışı, sindirim, iltihabi reaksiyonlar gibi durumlar olabileceği gibi menopoz veya kalp yetmezliği gibi farklı sebepleri de olabilir. Vücut içinden kaynaklanan sebep olduğu gibi vücut dışarısında kaynaklanan sebeplerden de hiperemi gelişebilir. Bunun en iyi örneği vücut dışındaki atmosferik basınçtaki düşüş nedeniyle de hipereminin ortaya çıkabilmesidir.  

Hiperemi aktif ve pasif hiperemi olmak üzere iki tipte olabilir. Aktif hiperemiye sahip kişilerde meydana gelen mekanizma dokuya vücut tarafından artmış kan gönderimi şeklindedir. Pasif hiperemideki mekanizma ise herhangi bir tıkanıklık veya problem sonucunda organdan kanın boşaltılamamasıdır.  

Hiperemi karaciğer, kalp, cilt, gözler ve beyin gibi birçok farklı organ ve dokuda görülebilir. Bununla birlikte midede hiperemi de görülebilir. Genellikle midenin antral adı verilen kısmında görülür ve antral hiperemi olarak da adlandırılır.  

Hiperemi Belirtileri Nelerdir?

Hipereminin iki temel belirtisi vardır bunlardan ilki meydana geldiği dokuda veya organda kırmızılık veya sıcaklık oluşmasıdır. Kişiler genellikle cilt kızarıklığı ile bu durumu fark ederler.  

Hiperemi meydana geldiğinde görülen diğer belirtiler sorunun nedenine bağlı olarak değişir. Hiperemi eğer kalp yetmezliği sebebiyle gelişirse aşağıdaki belirtilere sebep olabilir:

• Kalp yetmezliğinin en yaygın şikayeti nefes darlığıdır. 
• Öksürük veya hırıltılı solunum gibi belirtiler gelişebilir. Bu solunum yollarındaki ödeme bağlı olarak görülebilir. 
• Kalp yetmezliği görülen kişilerde sıklıkla ödem yani kanın içerisinde olması gereken sıvının anormal dokulara geçişi görülür. Bu ödem göbek çevresi, bacak, ayak bilekleri veya direk ayakta olabilir.
• Kalp yetmezliğinin sıklıkla görülen bir diğer belirtisi ise yorgunluktur. 
• İştah kaybı ve mide bulantısı gibi şikayetler de ilerlemiş kalp yetmezliğinde görülebilir. 
• Bilinç bulanıklığı kalp yetmezliğine bağlı gelişen ileri belirtiler arasındadır.  

Derin ven trombozuna bağlı olarak hiperemi gelişen kişilerde aşağıdaki belirti ve şikayetler görülebilir:

• Bacakta şişme ve kızarıklık görülebilir. Buna ek olarak bacak ağrısı da görülebilir. 
• Bazı kişiler bacaklarındasıcaklık artışı hissedebilir.  

Hepatik ven trombozu yani karaciğer toplar damarlarında pıhtı meydana geldiğinde aşağıdaki belirtiler hiperemiyle birlikte görülür: 

• Karnınüst tarafından ağrı meydana gelebilir. 
• Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişme görülebilir. Buna ek olarak bacaklarda kaşıntı ve ağrı da görülebilir. 

Hiperemi Nedenleri Nelerdir?

Hiperemi aktif ve pasif olmak üzere iki tipte ele alınır. 

Aktif hiperemi, organlarınıza artan kan akışından kaynaklanır. Genellikle organların normalden daha fazla kana ihtiyacı olduğunda ortaya çıkar. Kan damarları, içeri akan kan miktarını artırmak için genişler buna vazodilatasyon denir. 

Aktif hipereminin nedenleri aşağıdaki gibi olabilir:

• Egzersiz yapmak: Egzersiz yapıldığı zaman kaslar daha fazla miktarda enerjiye ve oksijene ihtiyaç duymaktadır. Kan, fazladan oksijen sağlamak için bu organlara akar. 
• Sıcaklık: Vücut sıcaklığı arttığında ısıyı atabilmek için ilgili dokulara kan akışını arttırır ve bunun sonucunda da aktif hiperemi görülür. 
• Sindirim: Bir şeyler yedikten sonra sindirime destek olması amacıyla sindirim organlarına akan kan akışı artar. Bu da bir aktif hiperemi örneğidir. 
• İltihabi Reaksiyonlar: Yara veya enfeksiyon bölgesine akan kan vücut tarafından bilinçli olarak arttırılır. Bu iyileşmenin hızlandırılması için önemlidir. 
• Menopoz: Menopoz durumunda hormon değişikliklerine bağlı olarak sıcak basmaları ve deriye akan kan miktarında artışlar görülür. Özellikle yüz, boyun ve göğüs bölgesi hiperemiktir.
• İskeminin düzelmesi: Hiperemi, bir organa zayıf kan akışı olan iskeminin (oksijen iletilemeyen durum) ardından meydana gelebilir. İskemi tedavi edildikten sonra bölgeye kan hücum eder ve hiperemi meydana gelir.  

Pasif hiperemi ise kan bir organdan uygun şekilde boşaltılamadığında ve kan damarlarında birikmeye başladığında meydana gelir. 

Pasif hipereminin nedenleri ise aşağıdaki durumlardan kaynaklı olabilir: 

Kalp yetmezliği veya ventriküler yetmezlik: Sol ve sağ ventriküller (kalp karıncığı), kalbin iki ana pompalama odasıdır. Sağ ventrikül kanı akciğerlere pompalar ve sol ventrikül oksijenden zengin kanı vücuda pompalar. Kalp yeterli kanı vücuda gönderemediğinde kan birikimleri başlar. Bir nevi kan göllenir. Bunun sonucunda bazı organlarda kan birikir ve organda şişmelere yol açar.  

Derin ven trombozu (DVT): DVT'ye derin damarlardan birinde, genellikle bacaklarınızın alt kısmında oluşan pıhtı neden olur. Pıhtı serbest kalabilir ve akciğerinizde pulmoner emboli adı verilen bir damara yerleşebilir. Tromboz yani pıhtının tıkadığı yere bağlı olarak dokuda hiperemi görülür.  

Hepatik ven trombozu (HVT): Budd-Chiari sendromunda görülebilir. Bu rahatsızlık hepatik venlere yani karaciğerin toplar damarlarına sıkıntı verir. Damarların kalitesi etkilenir. HVT bir kan pıhtısının neden olduğu karaciğer damarlarında bir tıkanıklık olarak da bilinir. Buna bağlı olarak kan birikir ve hiperemi görülebilir.   

Hiperemi Teşhisi

Hiperemi esasen teşhis edilmesi gereken bir tıbbi durum değildir. Hiperemi altta yatan daha ciddi bir rahatsızlığın belirtisi olarak meydana gelebileceği için bu rahatsızlığı araştırmak ve onu teşhis etmek gerekir.  

Pasif hipereminin meydana geldiği kalp yetmezliği, derin ven trombozu ve hepatik ven trombozu gibi durumlarda tedavi son derece önemli ve derhal yapılmalıdır. Bu sebeple ilk önce teşhisin doğru yapılması gerekir.  

Genellikle kalp yetmezliği değerlendirmesinde elektrokardiyografi ve ekokardiyografi gibi yöntemler kullanılır.  

Hepatik ven trombozunda ilk kullanılan yöntem genellik ultrasonografik görüntülemedir. Ses dalgalarının kullanılmasıyla bir prob aracılığıyla monitörde karaciğer ve damarlarının gölgesinin verildiği yöntem olarak bilinir. Hepatik ven trombozunda sıklıkla kullanılan ucuz ve pratik bir yöntemdir.  

Derin ven trombozunda da da genellikle ilk kullanılan yönten ultrasonografik görüntülemedir. Buna ek olarak venografi adı verilen bir tetkik de uygulanabilir. Bu tetkik bacaktaki toplardamara bir iğne aracılığıyla enjekte edilen boyanın x,ray röntgen grafi ile görüntülenip değerlendirmesi işlemidir. 

Hiperemi Tedavisi

Hipereminin kendisi tedavi edilmeye çalışılmaz çünkü altta yatan sebebi tedavi etmedikçe hipereminin tedavi edilmesinin bir mantığı yoktur. Egzersiz, sindirim veya ısının neden olduğu aktif hipereminin tedavi edilmesi gerekmez.  

Pasif hiperemi durumlarında ise tedavi şarttır.  

Kalp yetmezliğinin en sık görülen sebepleri arasından yüksek kan basıncı ve diyabet vardır. Bu sebeple tedavi planlaması buna yönelik yapılır.  

Tedavi planları ilk olarak hayat tarzı değişiklikleri üzerinde aşağıdaki gibi yapılabilir.

• Kalp sağlığı için düzenli ve sağlıklı beslenme probramları yapılabilir.
• Egzersiz yapmanın kalp ve damar sağlığına yaptığı pozitif etkiler raporlarla kanıtlanmıştır. Kişilerin düzenli egzersiz ile kalp ve damar sağlığını koruması gerekir. 
• Aşırı kilolu kişilerde kilo kaybının genel kalp ve vücut sağlığı açısından faydalı olması sebebiyle faydalı olacağı düşünülmektedir.  

Kişilerin kan basıncı hayat tarzı değişiklikleriyle kontrol edilemeyecek derecede aşırı yüksekse ve uygulanmasına rağmen hayat tarzı değişiklikleriyle tedavi edilemiyorsa kan basıncını düşürmek için ACE inhibitörleri ve beta blokerler kullanılabilir. Buna ek olarak kalp atışını güçlendirmek için digoksin gibi ilaçlar da kullanılabilir. 

Derin ven trombozu, antikoagülan ilaçlar ile tedavi edilir. Buna ek olarak antitrombolitik ilaçlar da verilebilir. 

Bacaklardaki derin ven trombozu nedeniyle oluşan ödemi durdurmak için kompresyon çorapları da tercih edilebilir. 

Hepatik ven trombozu da kan sulandırıcılar ve pıhtı çözücü ilaçlarla tedavi edilir. Altta yatan karaciğer hastalığını tedavi etmek için de ilaçlara ihtiyaç duyulabilir.

Hiperemi Tedavi Edilmezse

Hipereminin kendisi komplikasyonlara neden olmaz. Hiperemiye neden olan rahatsızlıklar ise tedavi edilmediği zaman aşağıdaki gibi komplikasyonlara sebep olabilir.

Bu komplikasyonlar:

• Kalp kapakçığı sorunları meydana gelebilir. Bu kendini birçok problem ile gösterebilir. 
• Böbrek hasarı veya yetmezliği meydana gelebilir. Genellikle kalp yetmezliğinden sonra yetersiz kan akışına bağlı olarak görülebilir.
• Kalp ritmi sorunları da oluşabilir. Kalp yetmezliğinin bir diğer sonucudur. 
• Karaciğer hasarı veya yetmezliği hepatik ven tromzobuna bağlı olarak görülebilir. 
• Pulmoner emboli durumu oluşabilir. Bu durum akciğerdeki bir kan damarına yerleşen bir kan pıhtısı varlığı durumunda meydana gelen rahatsızlıktır. Genellikle derin ven tromzonun bir komplikasyonudur. 

Hiperemiye Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki davranışlar ve yöntemler hiperemiye sebep olan durumların yol açtığı belirti ve şikayetlerin azaltılmasına yardımcı olabilir. 

Bu davranışlar ve yöntemler

• Düzenli spor ve egzersiz ile birlikte fazla kilolardan kurtulmak kalp yetmezliği geliştiren kişilerin sağlık durumunu olumlu etkileyebilir. Kişinin kendi başına yapabileceği en etkili yöntemler bu sağlıklı yaşam şeklinin altında yatar. 
• Sigara ve alkol kullanımının sınırlandırılması birçok kalp ve karaciğer rahatsızlıklarının önlenmesine yardımcı olur. 
• Yeterince fazla su içmek karaciğer ve böbrek sağlığına oldukça faydalıdır. Buna ek olarak dengeli beslenmenin de birçok karaciğer rahatsızlığının önlemeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Yüksek kalorili yiyeceklerden kaçınmak karaciğer rahatsızlıklarında hastanın belirti ve şikayetlerini azaltmaya yardımcı olur.  

Hiperemi İlaçları

Aşağıdaki ilaçlar hiperemiye sebep olabilen bazı rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabilir. Bu amaçla kullanılan ilaçlar arasında kan basıncını korumaya yardımcı olan ACE inhibitörleri, kalp atım gücüne yardımcı olan dijitaller ve kan damarlarından pıhtıya sebep olan rahatsızlıkların önüne geçmek için kullanılan kan incelticiler vardır.    

Bu ilaçlar: 

ACE inhibitörleri: Bu ilaçlar kan basıncı kontrol mekanizmasında rol alan bazı enzimleri ve yolları inhibe ederek etki gösterirler. Bu sayede kan basıncı kontrolüne yardım edilir. İnhibe etme kelimesi bir vücut mekanizmasının görevini yapmasını engellemek olarak kullanılır. Bu ilaçlar ise kısaltması ACE olan bir enzimi inhibe ederek etki gösterir.

Bu ilaçlar:

• Kaptopril
• Enalapril
• Lisinopril 

Kalp Glikozidleri: Kalp yetmezliğinde kullanılan çok eski ilaçlardandır. Digitalis adı verilen bitkilerden elde edilirler. Hücre içindeki madde dengelerini etkileyerek etki gösterirler. 

Bu ilaçlar:

• Digoksin
• Digitoksin 

Antikoagülan İlaçlar: Bu ilaçlar halk arasında kan incelticiler olarak bilinse de tıpta antikoagülanlar olarak adlandırılır. Kanın damar içerisinde pıhtılaşmasını engelleme amacıyla hastalara verilir. Bu etkilerini pıhtılaşma faktörlerini inhibe ederek yaparlar.  

Bu ilaçlar: 

• Heparin
• Varfarin

Antitrombotik İlaçlar: Kan pıhtısını parçalayarak etki gösteren ilaçlar olarak bilinirler. Bu ilaçlar trombosit adı verilen pıhtılaşmadan görevli hücreleri etkileyerek yaparlar.  

Bu ilaçlar:

• Klopidogrel 
• Tikagrelor 
• Tiklopidin 

Bebeklerde ve Çocuklarda Hiperemi

Genellikle yetişkinler kadar sık olmasa da bebeklerde ve çocuklarda görülen hiperemi görülmektedir. Yetişkinlerden farklı olarak bebeklerde ve çocuklarda en sık hiperemi nedeni ciddi kafa travmaları sonucundadır. Bu genellikle kendini gözde kızarıklık olarak gösterebilir. Bununla birlikte bilinç kaybı gibi durumlar da oluşabilir. Bunun sebebi kalp yetmezliği, derin ven trombozu ve hepatik ven trombozu gibi pasif hiperemi sebeplerinin bebeklik ve çocukluk çağında yetişkinlere oranla oldukça az görülmesidir. 

Bir deri enfeksiyonu sonucunda da bebek veya çocuğun derisinde hiperemi ve kızarıklık oluşabilir. Ailelere bu konuda bir sorumluluk düşer. Bebeklerini veya çocuklarını deri kızarıklığı veya sıcaklık artışı gibi durumlarda ekstra kontrol etmeleri gerekir. Bu iki belirtiye ek olarak farklı bir durum varlığında bir tıbbi yardım alınması gerekir.  

Daha az önem arzeden bir durum ise gün içi aşırı aktiviteye bağlı olarak görülen hiperemi durumudur. Bu durumlarda çocukların normal hayatına sağlıklı bir şekilde devam edebileceği aileler tarafından bilinmeli ve panik yapılmamalıdır. 

Hiperemi için Hangi Doktora Gidilir?

Hipereminin sebebi farklı rahatsızlıklardan kaynakladığı için kişinin kendi belirti ve şikayetlerine uygun olan rahatsızlığa bağlı olarak bir uzmana gözükmesi gerekebilir. Bu bilgiye ek olarak her hiperemi gelişen kişinin doktorlar ile görüşmesine gerek yoktur. Egzersiz ve sıcaklık artışına bağlı olarak görülen hiperemi durumlarında kişilerin hiçbir tedavi almadan belirtilerinin geçtiği görülecektir. 

Kişiler tam olarak belirti ve şikayetlerinin hangi rahatsızlıktan kaynaklandığını anlayamayabilir. Bu sebeple aşağıdaki belirti ve şikayetlere sahip kişilerin bir iç hastalıkları uzmanına gitmesi gerekir. İç hastalıkları uzmanı kalp yetmezliğinden kaynaklandığını anladığı takdirde sizi bir kardiyoloji hastalıkları uzmanına veya derin ven trombozu varlığından şüphe ediliyorsa bir kalp ve damar cerrahisi uzmanı ile görüşmek gereklidir. 

Bu belirti ve şikayetler:

• Son günlerde ayaklarda, ayak bileklerinde veya göbek çevresinde ödem gören kişilerin bu belirtisine ek olarak nefes darlığı ve hırıltılı solunum gibi şikayetlerinin olması kalp yetmezliği sebebiyle meydana gelebilir. Bu kişilerin değerlendirilmesi gerekir.  
• Hepatik ven trombozuna bağlı olarak gelişen belirtiler hastalar için pek bir anlam ifade etmeyebilir. Karnın üst kısmında ağrıya sebep olabilecek birçok durum olabilir. Bu belirti hastalarda hepatik ven trombozu diğer karın ağrılarından farklı olarak uzun sürebilir. Hastalar uzun süren karın ağrılarına ek olarak karında asit birikimine bağlı olarak geçmeyen şişkinlik görülüyorsa hastaların değerlendirilmesi gerekir.