Hiperemi, dokularda kan birikmesi sonucu oluşan ve ciltte kızarıklık, şişlik ve ısı artışıyla kendini gösteren bir durumdur. Vücudun savunma mekanizmalarından biri olan bu süreç, enfeksiyonlara karşı mücadeleden yaralanmalara kadar çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
Hiperemi Türleri ve Mekanizması
İki temel hiperemi türü bulunur: Aktif ve pasif. Aktif hiperemi, doku ihtiyacını karşılamak için arteriyel kan akımının artmasıdır. Egzersiz sırasında kaslarda görülen kızarıklık buna örnektir. Pasif hiperemi ise venöz drenajın bozulması sonucu kanın dokularda göllenmesidir. Kalp yetmezliğinde bacaklarda oluşan şişlik ve kızarıklık bu türe girer.
Yaygın Nedenler
- Enflamasyon: Enfeksiyon veya yaralanma sonrası histamin salınımıyla damar genişlemesi
- Isı Değişimleri: Donma veya yanık sonrası dolaşım bozuklukları
- Mekanik Baskı: Sıkı giysiler veya uzun süreli hareketsizlik
- Kronik Hastalıklar: Kalp yetmezliği, karaciğer sirozu, böbrek hastalıkları
- Otoimmün Bozukluklar: Romatoid artrit veya lupus gibi hastalıklar
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Fiziksel Bulgular: Ciltte kırmızı-mor renk değişimi, lokal ısı artışı, ödem
- Sistemik Belirtiler: Ağrı, hassasiyet, fonksiyon kaybı
Tanıda fizik muayene, Doppler ultrason, kan testleri (CRP, sedimantasyon) ve manyetik rezonans anjiyografi (MRA) kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
- Alerjik/Enflamatuar Hiperemi:
- Antihistaminikler ve kortikosteroid kremler
- Soğuk kompres uygulaması
- Venöz Yetmezlik Kaynaklı:
- Kompresyon çorapları
- Diüretikler (ödem kontrolü için)
- Enfeksiyona Bağlı:
- Antibiyotik veya antiviral tedaviler
- Kronik Vakalar:
- Fizik tedavi (lenfatik drenaj masajı)
- Cerrahi müdahale (varis veya tıkanıklık durumunda)
Risk Faktörleri ve Komplikasyonlar
- Diyabet hastalarında iyileşme gecikmesi
- Sigara kullanımının dolaşım bozukluğunu şiddetlendirmesi
- Tedavi edilmeyen vakalarda doku nekrozu veya ülserasyon
- Bacak ülserlerinde enfeksiyon riskinin %40’a çıkması
Korunma Stratejileri
- Düzenli egzersizle dolaşımın desteklenmesi
- Tuz alımının kısıtlanması (günde <5 gram)
- Uzun süre ayakta durmaktan kaçınma
- Bacakları yüksekte tutarak dinlenme
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
- Ani gelişen nefes darlığı ile birlikte göğüs kızarıklığı
- Tek taraflı bacak şişmesi ve şiddetli ağrı (pulmoner emboli işareti)
- 48 saati aşan ateş ve yaygın kızarıklık
Hiperemi genellikle altta yatan nedenin tedavisiyle düzelir. Ancak tekrarlayan vakalarda kardiyoloji, romatoloji veya vasküler cerrahi uzmanlarına başvurmak gerekir. Erken tanı, doku hasarını önlemede hayati önem taşır.
