Hiatus hernisi, midenin üst kısmının diyafram kasındaki açıklıktan (hiatus) göğüs boşluğuna doğru kaymasıyla oluşan anatomik bir bozukluktur. 60 yaş üstü bireylerin yaklaşık %60’ını etkileyen bu durum, reflü semptomlarıyla sıklıkla karıştırılır. İşte hiatus hernisinin tıbbi detayları:
Hiatus Hernisi Türleri
İki ana tip hiatus hernisi klinik açıdan önem taşır. Kayma tipi (sliding) herni, midenin üst kısmının ve yemek borusunun diyafram üzerine çıkmasıdır. Vakaların %95’ini oluşturur ve genellikle asit reflüsüne yol açar. Paraözofageal herni ise midenin fundus bölümünün yemek borusu yanından göğüs boşluğuna sıkışmasıdır. Bu tip, mide dönmesi (volvulus) veya kanama gibi acil cerrahi gerektiren komplikasyon riski taşır.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Yaşlanmayla diyafram kasının zayıflaması en yaygın nedendir. Kronik öksürük, ağır kaldırma veya gebelikte karın içi basıncın artması da riski yükseltir. Obezite (BMI >30), sigara kullanımı ve bağ dokusu hastalıkları (Ehlers-Danlos sendromu) diğer önemli tetikleyicilerdir.
Belirtileri
- Mide ekşimesi ve göğüs kemiği arkasında yanma hissi
- Yemek sonrası artan geğirme ihtiyacı
- Yutma güçlüğü (disfaji) veya yiyeceklerin takılma hissi
- Paraözofageal tipte nefes darlığı ve göğüs ağrısı
- Kanlı kusma veya katran rengi dışkı (mide kanaması işareti)
Teşhis Yöntemleri
Baryumlu yutma röntgeni, midenin konumunu görselleştirmede altın standarttır. Endoskopi ile yemek borusundaki tahriş (özofajit) ve ülserler değerlendirilir. pH metre testi asit reflü şiddetini ölçerken, manometre ise yemek borusu kas fonksiyonlarını analiz eder.
Tedavi Yaklaşımları
1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Yatak başının 15 cm yükseltilmesi
- Baharatlı gıdalar, kahve ve alkolden kaçınma
- Öğünlerin küçültülmesi ve yatmadan 3 saat önce yemek yememe
2. İlaç Tedavisi:
- Proton pompa inhibitörleri (Omeprazol) asit üretimini baskılar
- H2 blokerleri (Famotidin) gece semptomlarını azaltır
- Antiasitler şikayetlerin anında giderilmesine yardımcı olur
3. Cerrahi Müdahale:
- Nissen fundoplikasyonu: Midenin üst kısmının yemek borusu etrafına sarılması
- Laparoskopik tekniklerle %90 başarı oranı ve 1-2 günlük hastanede kalış
- Endoskopik stretta prosedürü: Reflüyü azaltmak için yemek borusu altına radyofrekans uygulanması
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda Barrett özofagusu (kanser öncülü) gelişme riski %10-15’tir. Midenin sıkışması (inkarserasyon) hayati tehlike oluşturabilir. Kronik kanamalar demir eksikliği anemisine yol açarken, aspirasyon pnömonisi de sık görülen bir sorundur.
Önleme Stratejileri
- Karın basıncını artıran hareketlerden (ağır kaldırma) kaçının
- Vücut ağırlığınızı ideal BMI (18.5-25) aralığında tutun
- Kabızlığı önlemek için lifli gıda tüketimini artırın
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
Ani başlayan şiddetli göğüs ağrısı, kusma ile geçmeyen ağrı veya solunum güçlüğü durumunda acil servise başvurulmalıdır. Bu belirtiler mide delinmesi veya akciğer kompresyonu gibi kritik tablolara işaret edebilir.
