Hermafroditizm, bireyin hem testis hem de yumurtalık dokusuna sahip olduğu nadir bir interseks varyasyonudur. Tıbbi literatürde "cinsiyet gelişim farklılığı" (DSD) kategorisinde değerlendirilen bu durum, çeşitli anatomik ve genetik faktörlerle ortaya çıkar.
Hermafroditizm Türleri
- Gerçek Hermafroditizm: Bireyde aynı anda hem yumurtalık hem testis dokusu bulunur. Bu dokular ayrı gonadlarda ya da ovotestis adı verilen tek bir yapıda birleşmiş olabilir.
- Yalancı Hermafroditizm (Psödohermafroditizm):
- Dişi Psödohermafroditizm: XX kromozomlu bireyin yumurtalıkları vardır, ancak dış genital organlar maskülen görünümdedir.
- Erkek Psödohermafroditizm: XY kromozomlu bireyde testisler mevcuttur, ancak dış genital organlar feminen özellikler gösterir.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
- Belirsiz dış genital yapı (klitorisin büyük olması, penisin küçük olması, üretra açıklığında anormallikler)
- Ergenlikte beklenmeyen fiziksel değişimler (örneğin: XY kromozomlu bireyde meme büyümesi)
- İdrar yapmada zorluk veya idrar yolu enfeksiyonları
- Kısırlık ve adet düzensizlikleri
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Genetik Mutasyonlar: SRY, WT1 veya SOX9 genlerindeki anomaliler
- Hormonal Dengesizlikler:
- Annede androjen üreten tümörler
- Konjenital adrenal hiperplazi (CAH)
- Çevresel Etkenler: Gebelikte androjen içeren ilaç kullanımı
- Spontan Gelişim: Nedeni bilinmeyen vakalar (%20-30 oranında)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Genital organların detaylı incelenmesi
- Hormon Testleri: Testosteron, östrojen, FSH, LH, 17-OH progesteron düzeyleri
- Kromozom Analizi: Karyotipleme (46XX, 46XY veya mozaik)
- Görüntüleme: Pelvik ultrason ve MR ile iç üreme organlarının değerlendirilmesi
- Laparoskopi: Gonad dokusunun biyopsi ile incelenmesi
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi Müdahale:
- Genital rekonstrüksiyon (18 aydan önce önerilmez)
- Gonadektomi (kanser riski yüksek gonadların alınması)
- Hormon Tedavisi:
- Ergenlik döneminde cinsiyet kimliğine uygun hormon replasmanı
- Kortizol tedavisi (CAH vakalarında)
- Psikolojik Destek:
- Aile danışmanlığı
- Bireyin cinsiyet kimliği ile uyumlu terapi
Yaşam Kalitesini Artıran Stratejiler
- Çocukluktan itibaren açık iletişim ve mahremiyete saygı
- Okulda farkındalık oluşturma
- Üreme potansiyeli hakkında erken bilgilendirme
- Psikoseksüel danışmanlık
Toplumsal Yönleri
- Cinsiyet kaydı doğumda yapılırken esnek yaklaşım önerilir
- Hukuki düzenlemelerde interseks bireylerin hakları
- Medikal kararlarda bireyin rızasının önemi (reşit sonrası)
İleriye Dönük Olası Komplikasyonlar
- Gonadal tümör riski (özellikle Y kromozomu taşıyan gonadlarda)
- Osteoporoz (hormon dengesizliğine bağlı)
- Psikososyal uyum sorunları
- Üreme fonksiyon kaybı
