Hemanjiyom, damar hücrelerinin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşan iyi huylu tümörlerdir. Genellikle doğumda veya ilk yaş haftalarında ortaya çıkan bu lezyonlar, halk arasında "çilek lekeleri" olarak bilinir. Yenidoğanların %4-10’unda görülür ve kız bebeklerde erkeklere oranla 3 kat daha sıktır.
Hemanjiyom Tipleri ve Özellikleri
Hemanjiyomlar görünüm ve yerleşimlerine göre sınıflandırılır. Yüzeyel hemanjiyomlar cilt yüzeyinde parlak kırmızı renkte kabarık lezyonlar şeklindedir. Derin hemanjiyomlar ise mavi-mor renkli, cilt altında kitleler halinde kendini gösterir. Karışık tip hemanjiyomlar her iki özelliği de taşır. Doğuştan hemanjiyomlar (konjenital) doğumda mevcutken, infantil hemanjiyomlar doğumdan sonraki haftalarda belirir.
Belirtiler ve Klinik Seyir
Lezyonlar genellikle ağrısızdır ancak büyüklük ve yerleşimlerine göre komplikasyonlara yol açabilir. Yüz bölgesindeki hemanjiyomlar solunum veya beslenme güçlüğüne neden olabilir. Göz çevresindeki lezyonlar görme kaybı riski taşırken, kasık bölgesindekiler ülserleşme eğilimi gösterir. Hemanjiyomlar tipik olarak 1 yaşına kadar büyüme, 1-5 yaş arası gerileme ve 10 yaşa kadar tamamen kaybolma eğilimindedir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı çoğunlukla klinik muayene ile konulur. Derin yerleşimli lezyonlarda manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya ultrason gerekebilir. Ayırıcı tanıda vasküler malformasyonlar, granüler hücreli tümörler veya sarkomlar dışlanmalıdır. Çoklu hemanjiyomlarda karaciğer tutulumu araştırması için karın ultrasonu yapılır.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi kararı lezyonun risk faktörlerine göre belirlenir:
- İlaç Tedavisi: Propranolol, ilk basamak tedavidir. 6 ay-1 yaş arası bebeklerde oral yolla uygulanır.
- Lazer Tedavisi: Yüzeyel hemanjiyomlarda pulsed dye lazer ile renk açılması sağlanır.
- Kortikosteroidler: Propranolol kontrendike ise lokal veya sistemik kullanılır.
- Cerrahi: Solunumu engelleyen, görmeyi tehdit eden veya kanamalı lezyonlarda tercih edilir.
Riskli Gruplar ve Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
Bazı durumlarda hemanjiyomlar yaşamı tehdit edebilir:
- PHACE sendromu (beyin anormallikleri + büyük yüz hemanjiyomu)
- LUMBAR sendromu (alt ekstremite hemanjiyomu + omurga anomalileri)
- Karaciğerde 5 cm’den büyük hemanjiyomlar
- Kanama, enfeksiyon veya ülserasyon gelişen lezyonlar
Hasta Takibi ve İzlem
Tedavi edilmeyen hemanjiyomlar düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Aylık ölçümlerle büyüme hızı değerlendirilir. Gerileme döneminde ciltte kalıcı iz, atrofi veya fibrozis gelişimi açısından takip önemlidir. Kozmetik kaygılar için dermatoloji ve plastik cerrahi konsültasyonu planlanır.
Ailelere Öneriler
Hemanjiyomların %70’i iz bırakmadan kaybolsa da ailelerin dikkat etmesi gerekenler şunlardır:
- Lezyonları travmadan korumak
- Kanama durumunda temiz bezle bası uygulamak
- Ülser gelişiminde doktor önerisiyle topikal antibiyotik kullanmak
- Güneşe maruziyette yüksek koruma faktörlü kremler kullanmak
