HCT

HCT Nedir?

Alyuvar hacminin, dolaşımdaki kanın hacmine olan oranına HCT adı verilmektedir. Dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin yüzdesi anlamına gelmektedir. HCT, hematokrit olarak da bilinmektedir. Genellikle anemi hastalığı şüphesi olan kişilerde HCT değerine bakılmaktadır. 

HCT Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Hematokrit (HCT) normal değeri kişinin yaş, cinsiyet gibi özelliklerine ve testin yapıldığı laboratuvara göre değişiklik göstermektedir. Ancak referans aralıkları çoğu kuruluşta benzer değerleri içermektedir. Genellikle kabul edilen normal değerler aşağıdaki gibidir;

• Erkeklerde: %38-%48 
• Kadınlarda: %38-%46
• Yeni doğan bebeklerde: %55-%68

HCT Nasıl Ölçülür?

Hematokrit değeri, HCT testi (HCT blood test) adı verilen kan testi ile ölçülmektedir. HCT test, tam kan sayımı içinde bulunan bir tetkiktir. HCT testinin yapılışı aşağıdaki gibidir;

• Üst kola bir turnike yerleştirilir.
• Dirsek içinden, şişen damardan kan alınır.
• Gerekirse bant yapıştırılır ve turnike çıkartılır. 
• Bir santrifüj cihazı kullanılarak ölçüm yapılır.
• Değerlendirme tamamlandıktan sonra rapor hazırlanır. 

Alınan kanın incelemeden önce uzun süre bekletilmesi alyuvar hacminin artmasına neden olabilmekte ve hematokrit hesaplama işlemi yanlış sonuçlanabilmektedir. Bu durumun önüne geçmek için kanın uzun süre beklememesi önem kazanmaktadır.

Hamilelikte HCT Değeri Nasıl Olmalı?

Kadınlar için normal değer aralığı %38 - %46 olan hematokritin, hamilelik sırasında %30’a kadar düşmesi normal bir durum olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni ise bu süreçte dolaşımdaki kan miktarının artmasıdır. Ancak hematokrit değerinin %30’un altına düşmesi hamilelikte HCT düşüklüğü olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda da anemiden bahsedilebilir.

Bebeklerde HCT Değeri Nasıl Olmalı?

HCT değerlerinin yenidoğan bebeklerde %55 - %68, bir haftalık bebeklerde %47 - %65 aralığında olması gerekmektedir. Bir aylık olan bebeklerde %37 - %49, üç aylık olan bebeklerde %30 - %36 aralığında olması gerekmektedir. Bir yaşına gelmiş bebeklerde ise %29 - %42 aralığındaki değerler normal kabul edilmektedir. 

HCT Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Hematokrit düşüklüğü, kişiye yapılan HCT testlerinden alınan sonucun normal değerlerden daha düşük olduğu anlamına gelmektedir. Bu durum vücuttaki hücre ve dokulara yeteri kadar oksijen taşınmadığını ifade etmektedir. Hematokrit düşüklüğüne neden olan başlıca hastalıklardan biri anemi olarak bilinmektedir. Ancak HCT düşüklüğü başka pek çok nedenden dolayı görülebilmektedir. HCT düşüklüğüne neden olan durumlar ve hastalıklar aşağıda belirtilmiştir;

• B12 vitamini eksikliği ve emilimi ile ilgili bozukluklar
• Talasemi
• Folik asit, demir ya da bakır eksikliği
• Hemolitik anemi, alyuvarların hızlı yıkılması
• Kan kaybı
• Lösemi
• Dalak büyümesi
• Tiroid bozukluğu
• B6 vitamini eksikliği
• Hamilelik
• Hemoliz
• Kan damarlarının hasar görmesi
• Yetersiz beslenme
• Kemik iliği hastalıkları
• Böbrek hastalıkları

HCT Düşüklüğü Belirtileri

Solunum gazlarının vücuttaki dokulara taşınması alyuvarların görevidir. Bu hücrelerin az olması nedeniyle birtakım belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Hematokrit düşüklüğünün belirtileri aşağıdakileri içermektedir;

• Halsizlik ve yorgunluk
• Soluk görünüm
• Saç dökülmesi
• Sersemlik
• Baş ağrısı ya da baş dönmesi
• Nefes darlığı
• Huzursuzluk hissi
• Uyku sorunları
• Dilde ağrı
• Çarpıntı 
• Ağız kuruluğu
• İdrara çıkamama

HCT Düşüklüğü Tedavisi 

Hematokrit düşüklüğü altta yatan nedenlerden dolayı ortaya çıkan bir durumdur. Bu nedenle altta yatan nedenler tespit edilmekte ve buna yönelik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. B6 ve B12 eksikliği gibi durumların tedavisi için vitamin takviyesi kullanılmaktadır. Folik asit ve demir takviyesi de önem kazanmaktadır. Tiroid bozukluklarının neden olduğu HCT düşüklüğü için ise genellikle ilaç tedavisine başvurulmaktadır. Anemi olan kişiler için de bazen kan nakli gerekebilmektedir.

HCT Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Hematokrit düşüklüğü olan kişilerin beslenme programlarında birtakım değişiklikler yapması gerekmektedir. HCT düşüklüğü olan kişilerde ilk akla gelen durum kansızlık anlamına gelen anemidir. Bu nedenle kan yapan besinlerin tüketilmesi önem kazanmaktadır. Hematokrit düşüklüğü olan kişilerin yapabilecekleri aşağıdaki gibidir;

• Et ve balık tüketimi
• Yumurta tüketimi
• Süt ve süt ürünleri tüketimi
• Yeşil yapraklı sebzelerin tüketilmesi
• Fasulye ve bezelye tüketilmesi
• Egzersizi günlük rutine dahil etmek

HCT Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Anemi olan kişilerde vücuttaki sistemlerin çalışması zorlaşmaktadır. Bunun nedeni ise dokulara yeteri kadar oksijen taşınamıyor olmasıdır. Aneminin bir nedeni olan demir eksikliği kalp yetmezliği gibi yaşamı tehdit eden durumları ortaya çıkartabilmektedir. Ayrıca bu hastalarda nefes darlığı, ağrılar, unutkanlık ve çeşitli psikolojik sorunlar da görülebilmektedir. Kişinin yaşam kalitesinin yükseltilmesi için hematokrit düşüklüğünün tedavi edilmesi gerekmektedir.

HCT Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kanda HCT yüksekliği, yapılan testlerden alınan sonucun normal değerlerden yüksek olmasını ifade etmektedir. Hematokrit yüksekliğinin yaşam tarzı ve pek çok hastalıktan kaynaklanabileceği bilinmektedir. HCT yüksekliğinin nedenleri aşağıda belirtilmiştir;

• Polisitemia vera hastalığı
• Kalp hastalıkları
• Yüksek rakımlı bölgede yaşamak (oksijen yetersiz olduğu için)
• Böbrek hastalığı
• Uyku apnesi
• Sigara kullanımı
• Susuzluk
• Ağır egzersizler
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Kortizon içeren ilaçların kullanılması

HCT Yüksekliği Belirtileri

Hematokrit yüksekliğini olan kişilerde bazı belirtiler gözlemlenmektedir. Bu belirtiler aşağıda sıralanmıştır;

• Eklem ve kas ağrıları
• Göğüs ağrıları
• Avuç içlerinde hassasiyet
• Karın ağrısı
• Uyku sorunları
• Baş ağrısı ya da baş dönmesi
• Kulak çınlaması
• Kaşıntı

HCT Yüksekliği Tedavisi

Hematokrit tedavisi için öncelikle altta yatan nedenler belirlenmektedir. Daha sonra bu neden yönelik tedavi planları hazırlanmaktadır. Polisitemia vera hastaları için ilaç tedavisi kullanılmaktadır. Kalp hastaları için ise ameliyat yapılabilmektedir. HCT yüksekliği olan kişiler kan bağışı yaparak alyuvar oranını düşürebilmektedir. Aynı zamanda kanın sulandırılması da fayda sağlamaktadır. Bunun için kan sulandırıcı ilaçlar ya da aspirin kullanılabilmektedir.

HCT Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Hematokrit yüksekliği olan kişilerin yaşam ve beslenme tarzlarında yapabilecekleri birtakım değişiklikler bulunmaktadır. HCT yüksekliği olanların yapabileceği uygulamalar aşağıdaki gibidir;

• Et, ıspanak, balık, midye ve yeşil yapraklı sebzeler gibi demir açısından zengin besin tüketiminin azaltılması
• Sıvı tüketiminin arttırılması 
• Greyfurt suyu tüketimi
• Egzersiz yapmak

HCT Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bir çeşit kan kanseri olan Polisitemia Vera hastalarında kemik iliğinde olması gerekenden çok fazla miktarda alyuvar üretilmektedir. Bu da kan yoğunluğunun artmasına ve akışkanlığının azalmasına neden olmaktadır. Kanın akışkanlığının azalması, dolaşımın da yavaşlaması ve damar içi pıhtı oluşması gibi hayati tehlike oluşturan durumları ortaya çıkarabilmektedir. Aynı zamanda hematokrit değerleri uzun süredir yüksek olan kişiler için de pıhtı, kalp hastalıkları ve felç riski bulunmaktadır. Bu ihtimallerin ortadan kaldırılması için tedavi edilmesi gerekmektedir.