Harita dil (geografik dil), dil yüzeyinde düzensiz, harita benzeri kırmızı lekelerle karakterize iyi huylu bir oral durumdur. Tıbbi adı "benign migratuar glossit" olan bu rahatsızlık, nüfusun %1-3’ünü etkiler ve genellikle ağrısız seyretmesine rağmen bazı hastalarda rahatsızlık hissine yol açabilir.
Harita Dil Nedir?
Dil epitelindeki papiller yapıların geçici olarak kaybı sonucu oluşan bu durumda, dil üzerinde kenarları beyazımsı sınırlarla çevrili düz kırmızı alanlar belirir. Bu lekeler şekil değiştirerek "göç eder" ve genellikle iki hafta içinde kendiliğinden kaybolur. Çocuklarda ve genç erişkinlerde daha sık görülür.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerle ilişkilendirilir:
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü olanlarda 3 kat daha sık
- Psöriyazis (Sedef Hastalığı): Hastaların %10’unda birliktelik
- Diyabet ve Otoimmün Bozukluklar
- Hormonal Değişimler: Gebelik veya menstürasyon dönemleri
- Beslenme Eksiklikleri: Çinko, B12 vitamini veya folik asit düşüklüğü
Belirtiler ve Klinik Görünüm
- Görsel Bulgular: Dilde hareketli kırmızı lekeler, beyaz sınır çizgileri
- Semptomlar (Hastaların %20’sinde):
- Sıcak/baharatlı gıdalarda yanma hissi
- Asidik meyvelere karşı hassasiyet
- Metalik tat hissi
- Nadiren şişlik veya kaşıntı
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Diş hekimi veya KBB uzmanı tarafından tipik görünümün değerlendirilmesi
- Ayırıcı Tanı: Oral liken planus, pamukçuk veya alerjik reaksiyonlardan ayırt edilmesi
- Biyopsi: Sadece atipik durumlarda gerekir
Tedavi Yaklaşımları
Semptomatik tedavi uygulanır:
- Topikal Ajanlar: Kortikosteroidli gargaralar (betametazon)
- Ağrı Kontrolü: Lidokain jeller veya antihistaminikli solüsyonlar
- Tetkikleyicilerden Kaçınma: Baharatlar, narenciye, sigara
- Vitamin Takviyeleri: Eksiklik saptanırsa B kompleksi
Önemli Uyarılar
- Kanser İlişkisi Yoktur: Prekanseröz bir durum değildir
- Alevlenme Dönemleri: Stres, yorgunluk veya grip sonrası artış gözlenebilir
- Hijyen İlişkisi: Kötü ağız hijyeni şiddetlendirebilir
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
- Lekeler 3 haftadan uzun süre kaybolmazsa
- Çiğneme/yutma güçlüğü gelişirse
- Dil şişmesi veya nefes almada zorluk eşlik ediyorsa
Harita dil genellikle kendini sınırlayan bir durum olmakla birlikte, rahatsız edici semptomlar varlığında diş hekimleri veya ağız hastalıkları uzmanları tarafından yönetilmelidir. Hastaların %85’inde 40 yaşından sonra belirtiler tamamen kaybolur.
