Hamilelikte şeker (gestasyonel diyabet), gebelik döneminde ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğidir. Genellikle 24-28. haftalarda teşhis edilir ve gebelerin %2-10’unda görülür. Tedavi edilmediğinde anne ve bebek sağlığı için ciddi riskler oluşturabilir.
Risk Faktörleri
- 35 yaş üstü gebelikler
- Ailede diyabet öyküsü
- Önceki gebelikte gestasyonel diyabet
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Vücut kitle indeksinin 30’un üzerinde olması
Belirtiler ve Tanı
Çoğu vakada belirgin semptom görülmez. Nadiren aşırı susama, sık idrara çıkma veya yorgunluk ortaya çıkabilir. Tanı için:
- 50g Glukoz Tarama Testi: Açlık gerekmez, 1 saat sonra kan şekeri ölçülür.
- 100g OGTT: Tarama testi pozitifse, 3 saatlik açlık-tokluk ölçümü yapılır.
Tanı kriterleri:
- Açlık: ≥92 mg/dL
-
- saat: ≥180 mg/dL
-
- saat: ≥153 mg/dL
-
- saat: ≥140 mg/dL
Anne ve Bebek İçin Riskler
- Anneye Etkileri: Preeklampsi, erken doğum, sezaryen ihtiyacı, doğum sonrası Tip 2 diyabet gelişimi
- Bebeğe Etkileri: İri bebek (makrozomi), doğum travması, hipoglisemi, solunum sıkıntısı, ileriki yaşta obezite riski
Tedavi Yönetimi
- Beslenme Planı:
- Karbonhidratların %40-45’i kompleks yapıda olmalı
- Günde 3 ana + 3 ara öğün
- Glisemik indeksi düşük besinler (yulaf, tam tahıllar)
- Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş
- İlaç Tedavisi: Diyetle kontrol sağlanamazsa insülin veya metformin
- Kan Şekeri Takibi: Günlük 4 kez ölçüm (açlık + yemek sonrası)
Doğum Sonrası Takip
- Doğumdan 6-12 hafta sonra 75g OGTT testi
- Yıllık diyabet taraması
- Emzirmenin Tip 2 diyabet riskini %47 azaltması
Önleme Stratejileri
- Gebelik öncesi ideal kiloya ulaşma
- Düzenli fiziksel aktivite
- Lif oranı yüksek beslenme
- D vitamini seviyesinin normal sınırlarda tutulması
Kritik Uyarılar
- Şiddetli baş ağrısı veya görme bulanıklığında acil başvuru
- Bebek hareketlerinde azalma durumunda NST çekilmesi
- Kan şekeri >200 mg/dL olması halinde hastaneye yatış
