Hamilelik döneminde hormonal değişimler ve bağışıklık sistemindeki farklılaşmalar, mantar enfeksiyonlarına yatkınlığı artırır. Ayak mantarı (tinea pedis), özellikle nemli ortamlarda hızla çoğalan dermatofit mantarlarının neden olduğu yaygın bir cilt sorunudur. Hamilelerde bu enfeksiyon, kaşıntı, kızarıklık ve cilt bütünlüğünün bozulmasıyla seyreder.

Hamilelikte Ayak Mantarı Neden Daha Sık Görülür?
Progesteron ve östrojen hormonlarındaki artış, cilt pH dengesini değiştirerek mantarlar için uygun ortam oluşturur. Terlemenin artması, ödem nedeniyle dar ayakkabı kullanımı ve bağışıklık yanıtının fetüs koruması için baskılanması riski yükseltir. Ayrıca hamilelikte kan şekeri dalgalanmaları da mantar üremesini tetikleyebilir.

Belirtiler Nasıl Tanınır?

• Ayak Tabanı ve Parmak Aralarında: Pullu kızarıklık, şiddetli kaşıntı
• Deri Bütünlüğünde Bozulma: Çatlaklar, sulantılı yaralar
• Koku: Bakteriyel süperenfeksiyon nedeniyle kötü koku
• Tırnak Tutulumu: Sararma, kalınlaşma (ileri vakalarda)

Teşhis Yöntemleri
Dermatologlar genellikle klinik muayeneyle tanı koyar. Şüpheli durumlarda cilt kazıntısı alınarak potasyum hidroksit (KOH) testi veya mantar kültürü yapılır. Hamilelerde radyasyon içermeyen bu yöntemler güvenle uygulanabilir.

Gebelikte Güvenli Tedavi Seçenekleri

1. Topikal Antifungaller:

   • Klotrimazol krem: FDA kategori B’de sınıflandırılır, günde 2 kez uygulanır.
   • Terbinafin sprey: Cilt bariyerinde sistemik emilimi düşüktür.
   • Hamilelikte kaçınılması gerekenler: Oral antifungal ilaçlar (flukonazol vb.) ve nistatin içermeyen formüller.

2. Destekleyici Bakım:

   • Ayakları günde 2 kez ılık su ve pH nötr sabunla yıkayıp tam kurutma.
   • %100 pamuk çoraplar ve hava alan ayakkabılar kullanma.
   • Tırnak makasını dezenfekte etme.

3. Doğal Destekler (Doktor Onayıyla):

   • Ayak banyosu: 1 ölçü elma sirkesi + 3 ölçü su (10 dakika).
   • Çay ağacı yağı: 2 damla hindistancevizi yağı ile seyreltilerek uygulama.

Anne ve Bebek İçin Riskler
Tedavi edilmeyen mantar enfeksiyonları:

• Ciltte çatlaklardan giren bakterilerle selülit.
• Tırnak deformiteleri ve kronik enfeksiyon.
• Bebek için risk: Düşük doğum ağırlığı (sistemik enfeksiyonlarda).

Korunma Stratejileri

• Ayakkabı Seçimi: Deri veya kumaş gibi nefes alan materyaller.
• Hijyen: Ortak duşlarda lateks terlik kullanımı.
• Nem Kontrolü: Gün içinde çorap değiştirme, pudra uygulama.
• Beslenme: Probiyotik yoğurt, çinko ve C vitamini içeren gıdalar.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Kaşıntının uykuyu bölmesi.
• Kızarıklığın ayak bileğine yayılması.
• Ateş veya iltihaplı akıntı görülmesi.

Dermatoloji uzmanları, hamilelik döneminde topikal tedavileri kişiye özel planlayarak hem anne konforunu hem de fetal güvenliği sağlar. Erken müdahale, enfeksiyonun ilerlemesini ve doğum sonrası döneme taşınmasını önler.