Hamilelik zehirlenmesi (preeklampsi), genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra yüksek tansiyon ve organ hasarıyla kendini gösteren ciddi bir gebelik komplikasyonudur. Tedavi edilmezse anne ve bebek hayatını tehdit edebilir. İşte bu durumun tüm yönleri:
Hamilelik Zehirlenmesi Nedir?
Preeklampsi, gebelikte idrarda protein kaçağı (proteinüri) ve hipertansiyon (140/90 mmHg üzeri) ile karakterizedir. Genellikle 3. trimesterde ortaya çıkar ve doğum sonrası ilk haftalara kadar devam edebilir. Şiddetli vakalarda nöbet geçirme (eklampsi) veya HELLP sendromu gelişebilir.
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
- Ana Belirtiler: Yüksek tansiyon, ellerde/yüzde ani şişme (ödem), idrarda köpüklenme
- Diğer Semptomlar: Şiddetli baş ağrısı, görme bozuklukları (bulanık görme, ışık hassasiyeti), karın ağrısı (özellikle sağ üst kadran), nefes darlığı
- Az Bilinen İşaretler: Ani kilo artışı (haftada 2 kg’dan fazla), reflekslerde artış
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Ana Riskler: İlk gebelik, çoğul gebelik, 40 yaş üstü hamilelik
- Tıbbi Geçmiş: Kronik hipertansiyon, böbrek hastalığı, diyabet, otoimmün bozukluklar
- Diğer Faktörler: Aile öyküsü, obezite (BMI >30), plasental anormallikler
Nedeni tam bilinmemekle birlikte plasentanın anormal gelişimi ve damar fonksiyon bozukluğu temel rol oynar.
Teşhis Yöntemleri
- Temel Testler: Tansiyon takibi (24 saatlik ambulatuvar ölçüm), idrar tahlili (protein/kreatinin oranı)
- Kan Tetkikleri: Trombosit sayımı, karaciğer enzimleri (ALT/AST), böbrek fonksiyon testleri
- Fetal Değerlendirme: NST, doppler ultrason (umbilikal arter akımı), biyofizik profil
- Ek İncelemeler: LDH, ürik asit, serum kreatinin düzeyleri
Tedavi Protokolleri
-
Hafif Preeklampsi:
- Evde istirahat + günlük tansiyon takibi
- Haftada 2 kez NST ve kan testleri
- Düşük doz aspirin (riskli gebelerde)
-
Şiddetli Preeklampsi (≥160/110 mmHg):
- Acil hastaneye yatış
- Magnezyum sülfat infüzyonu (nöbet önleme)
- Antihipertansifler (Labetalol, Nifedipin)
- Steroid tedavisi (akciğer gelişimi için)
-
Doğum Zamanlaması:
-
- hafta: Acil doğum
- 34-37 hafta: Duruma göre karar
- <34 hafta: Kortikosteroid + yakın takip
-
Anne ve Bebek İçin Riskler
- Anneye Etkileri: Böbrek yetmezliği, inme, plasental abrupsiyon, karaciğer yırtılması
- Bebekte Komplikasyonlar: Düşük doğum ağırlığı, erken doğum, solunum sıkıntısı, intrauterin gelişme geriliği
- Uzun Vadeli Sonuçlar: Anne için kalp hastalığı riskinde artış, bebekte nörogelişimsel sorunlar
Önleme Stratejileri
- Yüksek Riskli Gebelerde: Gebeliğin 12-16. haftalarından itibaren günde 150 mg aspirin
- Yaşam Tarzı Müdahaleleri: Tuz kısıtlaması (günde 5g altı), düzenli hafif egzersiz (yürüyüş)
- Beslenme: Kalsiyumdan zengin diyet (günde 1g), C ve E vitamini takviyesi
- Takip: Gebelik öncesi danışmanlık, erken dönemde risk değerlendirmesi
Acil Durum İşaretleri
- Görme kaybı veya fotopsi (ışık çakmaları)
- Epigastrik ağrı + kusma
- Nefes almada güçlük
- 2 saat arayla 160/110 mmHg üstü ölçüm
Doğum Sonrası Takip
Tansiyon normale dönene kadar haftalık kontroller gereklidir. Preeklampsi öyküsü olanlarda:
- Kardiyovasküler risk taraması (yıllık)
- Sonraki gebeliklerde erken profilaksi
- Kronik hipertansiyon gelişimi açısından izlem
