Guatr kanseri, tiroid bezindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan ve erken teşhis edilmediğinde hayati riske yol açabilen bir hastalıktır. Tiroid bezinin boyun bölgesinde kelebek şeklinde yer alması ve metabolizmayı düzenleyen hormonları üretmesi nedeniyle bu kanser türünün zamanında tedavisi büyük önem taşır.
Guatr Kanserinin Temel Türleri
Guatr kanseri dört ana tipte gelişir. Papiller karsinom en yaygın görülen türdür ve vakaların %80’ini oluşturur. Yavaş ilerler ve genellikle iyi prognoza sahiptir. Foliküler karsinom lenf nodlarına yayılma eğilimi gösterirken, medüller karsinom kalsitonin hormonu üreten hücrelerden kaynaklanır. Anaplastik karsinom ise nadir görülmesine rağmen en agresif tiptir ve hızlı yayılım gösterir.
Guatr Kanserinin Belirtileri
- Boyunda elle hissedilen kitle veya şişlik
- Yutkunma veya nefes almada güçlük
- Ses kısıklığı ve inatçı öksürük
- Boyun ağrısı ve boğazda sıkışma hissi
- Nedensiz kilo kaybı ve terleme
- Tiroid hormon dengesizliğine bağlı halsizlik
Teşhis Yöntemleri
- Ultrasonografi: Nodüllerin boyutunu ve yapısını değerlendirir.
- İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Şüpheli nodüllerden hücre örneği alınması.
- Kan Testleri: TSH, T3, T4 ve kalsitonin seviyelerinin ölçümü.
- PET-CT: Metastaz taraması için kullanılır.
Risk Faktörleri
Radyasyona maruziyet (özellikle çocukluk döneminde), ailede tiroid kanseri öyküsü, iyot eksikliği ve kadın cinsiyet başlıca risk faktörleridir. 40 yaş üstü bireylerde görülme sıklığı artar.
Tedavi Seçenekleri
- Cerrahi: Total tiroidektomi (tiroid bezinin tamamen alınması) veya lobektomi (kısmi çıkarma).
- Radyoaktif İyot Tedavisi: Ameliyat sonrası kalan kanserli hücreleri yok etmek için.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Lenvatinib gibi ilaçlar ileri evre tümörlerde kullanılır.
- Radyoterapi: Anaplastik karsinomda cerrahiye ek olarak uygulanır.
İyileşme Süreci ve Takip
Tedavi sonrası 6 ayda bir tiroid hormon testleri ve ultrason takibi gereklidir. Tiroglobulin düzeyi ölçümü nüks erken teşhisinde kritiktir. Papiller kanserde 10 yıllık sağ kalım oranı %95’in üzerindeyken, anaplastik tipte bu oran %7-10’a düşer.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
- İyotlu tuz kullanımı ile tiroid sağlığını desteklemek.
- Boyun bölgesini radyasyondan korumak.
- Ailesel risk taşıyanların düzenli ultrason kontrolü.
- Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak.
Beslenmenin Rolü
Selenyum (ceviz, ay çekirdeği), çinko (kabak çekirdeği) ve E vitamini (badem) içeren besinler tiroid fonksiyonlarını destekler. Lahana, brokoli gibi guatrojenik gıdaların aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
