Genital bölge varisleri, pelvis (leğen kemiği) bölgesindeki toplardamarların genişlemesi ve fonksiyon bozukluğu sonucu oluşan yaygın bir sağlık sorunudur. Kadınlarda vulvar varisler, erkeklerde ise skrotal varisler (varikosel) şeklinde görülür. Özellikle gebelik döneminde hormonal değişimler ve artan kan hacmi nedeniyle sıklıkla ortaya çıkar.
Genital Varislerin Nedenleri
Pelvik bölgedeki toplardamar kapakçıklarının zayıflaması veya hasar görmesi, kanın geriye doğru kaçışına (reflü) yol açar. Bu durum damarlarda genişleme ve kıvrımlı yapılar oluşturur. Gebelikte rahmin büyümesiyle damarlara baskı artışı, uzun süreli ayakta durma, obezite ve genetik yatkınlık temel risk faktörleridir. Erkeklerde sol böbrek toplardamarının anatomik darlığı, varikosel oluşumunu tetikleyebilir.
Belirtiler ve Şikayetler
- Kadınlarda: Vulva bölgesinde mor-mavi şişlikler, cinsel ilişki sırasında ağrı, kasıkta dolgunluk hissi, uzun süre ayakta kalınca artan baskı hissi
- Erkeklerde: Testislerde asimetrik şişlik, özellikle gün sonunda belirginleşen ağrı, infertilite (kısırlık) riskinde artış
- Ortak Şikayetler: Otururken rahatsızlık hissi, bacaklarda yaygın varislerle birliktelik, adet dönemlerinde ağrı artışı
Tanı Yöntemleri
Renkli Doppler ultrason, genital varislerin değerlendirilmesinde altın standarttır. Bu yöntemle damarlardaki kan akım hızı, kapak yetmezliği ve pıhtı varlığı tespit edilir. Şüpheli vakalarda MR venografi veya transvajinal ultrason gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılabilir. Erkeklerde semen analizi, fertilite etkilenimini değerlendirmek için önemlidir.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Yaklaşımlar:
- Kompresyon çamaşırları (gebelikte özel pelvik destek ürünleri)
- Düzenli yürüyüş ve pelvis taban egzersizleri
- Uzun süreli ayakta durmaktan kaçınma
- Skleroterapi:
- Özel köpük formundaki ilacın damar içine enjekte edilmesi
- Lokal anestezi altında yapılır, 15-20 dakika sürer
- Ameliyatsız Kapalı Yöntemler:
- Lazer Ablasyonu: İnce kateterle damar içinden lazer enerjisi uygulanması
- Radyofrekans: Isı enerjisiyle hasarlı damarın kapatılması
- Cerrahi Müdahaleler:
- Embolizasyon: Kasıktan girilerek pıhtılaştırıcı madde veya spiralle damarın tıkanması
- Mikrocerrahi: Mikroskop altında varisli damarların çıkarılması
Risk Yönetimi ve Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda pelvik konjesyon sendromu (kronik kasık ağrısı), tromboz ve cilt ülserleri gelişebilir. Gebelik sonrası 6 ay içinde kendiliğinden gerileyebilen varisler için cerrahi kararı doğum sonrasına ertelenmelidir. Erkeklerde tedavi edilmemiş varikosel, testis atrofisine (küçülme) ve sperm kalitesinde düşüşe neden olabilir.
Korunma Stratejileri
- Gebelikte yan yatarak uyuma pozisyonu
- Kabızlığı önlemek için yüksek lifli beslenme
- Düzenli yüzme veya bisiklet gibi pelvis tabanını güçlendiren egzersizler
- Aşırı kilo alımından kaçınma
Hangi Durumlarda Uzmana Başvurulmalı?
Günlük yaşamı etkileyen ağrı, cinsel ilişkide rahatsızlık, testislerde belirgin şişlik veya infertilite şüphesi durumlarında damar cerrahisi veya kadın hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Tanı konulduktan sonra tedavi planı hastanın yaşı, gebelik durumu ve semptomların şiddetine göre kişiselleştirilir.
