Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), hamileliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkan ve tansiyon yükselmesi ile idrarda protein kaçağı ile karakterize ciddi bir durumdur. Tedavi edilmediğinde anne ve bebek hayatını tehdit edebilir. İşte bu kompleks durumun tüm yönleri:
Gebelik Zehirlenmesi Nedir?
Preeklampsi, genellikle gebeliğin ikinci yarısında sistolik kan basıncının 140 mmHg veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg üzerine çıkması ve idrarda protein atılımının tespit edilmesiyle tanımlanır. Tüm gebeliklerin %5-8’inde görülür. Şiddetli vakalarda karaciğer fonksiyon bozukluğu, böbrek yetmezliği veya nöbetler (eklampsi) gelişebilir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- İlk gebelik veya yeni partnerle gebelik
- Çoğul gebelik (ikiz, üçüz)
- Kronik hipertansiyon veya böbrek hastalığı öyküsü
- Obezite (VKİ >30) ve diyabet
- Ailede preeklampsi öyküsü
- 40 yaş üstü gebelikler
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
- Erken Belirtiler: Yüz ve ellerde ani şişme, hızlı kilo artışı (haftada >1 kg)
- İlerlemiş Vakalarda: Şiddetli baş ağrısı, görme bozuklukları (bulanık görme, ışık hassasiyeti)
- Karın Bölgesinde: Üst karın ağrısı (özellikle sağ tarafta), bulantı-kusma
- Solunum Sıkıntısı: Nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi
Tanı Yöntemleri
- Kan Basıncı Takibi: 4-6 saat arayla iki ölçümde >140/90 mmHg
- İdrar Tahlili: 24 saatlik idrarda >300 mg protein
- Kan Testleri: Trombosit düşüklüğü (<100.000/mm³), karaciğer enzimlerinde yükselme (ALT/AST)
- Fetal Değerlendirme: NST, doppler ultrason, biyofizik profil
Tedavi Yaklaşımları
-
Hafif Preeklampsi:
- Evde istirahat ve tansiyon takibi
- Haftada 2 kez doktor kontrolü
- Düşük doz aspirin (riskli gebelerde)
-
Şiddetli Preeklampsi:
- Hastaneye yatış ve sıkı monitorizasyon
- Magnezyum sülfat infüzyonu (nöbet önleme)
- Antihipertansif ilaçlar (Labetalol, Nifedipin)
-
Doğum Kararı:
-
- hafta sonrası: Acil doğum
- 24-34. hafta: Steroid uygulaması + yakın takip
- <24. hafta: Anne hayatı öncelikli kararlar
-
Anne ve Bebek İçin Riskler
- Anneye Etkileri: Plasental abrupsiyon, HELLP sendromu, böbrek yetmezliği
- Bebekte Komplikasyonlar: Büyüme geriliği, erken doğum, plasental yetmezlik
Korunma Stratejileri
- Riskli Gebelerde: 12. haftadan itibaren günlük 150 mg aspirin
- Kalsiyum Desteği: Günlük 1-1.5 gr (özellikle düşük alımlı gebelerde)
- Lifestyle Modifikasyonları: Tuz kısıtlaması, düzenli egzersiz, kilo kontrolü
Doğum Sonrası Takip
Preeklampsi tanılı annelerde doğumdan sonra 48 saat yoğun takip gereklidir. Tansiyon normale dönse bile 6 hafta boyunca haftalık kontroller önerilir. Uzun dönemde kardiyovasküler hastalık riski artışı nedeniyle yıllık check-up şarttır.
