Gaita testi (dışkı analizi), sindirim sistemi sağlığını değerlendirmek için kullanılan kritik bir tanı yöntemidir. Bu testle dışkı örneğinde kan, enfeksiyon, parazit veya sindirim problemlerine dair bulgular araştırılır. İşte gaita testine dair tüm detaylar:
Gaita Testi Neden İstenir?
- Gizli Kan Taraması: Kolon kanseri şüphesinde veya tarama programlarında.
- Enfeksiyon Tanısı: İshal, karın ağrısı gibi şikayetlerde bakteri (Salmonella), parazit (Amip) veya virüs tespiti.
- Sindirim Sorunları: Pankreas yetmezliği, çölyak hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH) tanısı.
- Besin Emilim Bozuklukları: Yağlı dışkı (steatore) görüldüğünde.
Test Nasıl Hazırlanılır?
- İlaç Düzenlemesi:
- Testten 72 saat önce kan sulandırıcılar (aspirin), demir takviyeleri ve antiasitler kesilmeli.
- Antibiyotik kullanımı varsa laboratuvara bildirilmeli.
- Beslenme:
- Kırmızı et, brokoli, turp gibi gıdalar testten 3 gün önce tüketilmemeli (gizli kan testi için).
Örnek Toplama Süreci
- Adım 1: Steril plastik kap eczaneden veya laboratuvardan temin edilir.
- Adım 2: Tuvalet kağıdı veya suyla temas olmadan dışkı örneği alınır.
- Adım 3: Kapın 1/3’ü dolacak şekilde özel kaşıkla numune konur.
- Adım 4: Örnek en geç 2 saat içinde laboratuvara ulaştırılır (bakteri testleri için soğuk zincir gerekebilir).
Analiz Yöntemleri
| Test Türü | Ne Araştırır? | Süre |
|———————-|——————————————–|—————|
| Gizli Kan Testi | Mikroskobik kanama | 24-48 saat |
| Mikrobiyolojik Kültür| Bakteri/parazit üremesi | 3-5 gün |
| Kalprotektin | Bağırsak iltihabı aktivitesi | 1-3 gün |
| Yağ Tahlili | Sindirim emilim bozuklukları | 72 saat |
Sonuçlar Nasıl Değerlendirilir?
- Pozitif Gizli Kan: Kolonoskopi gerektirir (kanser, polip, ülser şüphesi).
- Parazit/Bakteri Pozitifliği: Hedefe yönelik antibiyotik veya antiparaziter tedavi.
- Yüksek Kalprotektin: Crohn veya ülseratif kolit düşündürür.
- Yağ Oranı Yüksekliği: Pankreas enzim takviyesi gerekebilir.
Sık Sorulan Sorular
- "Dışkıda kan görülürse test gerekir mi?"
Görünür kan varlığında acilen doktora başvurulmalı, gaita testi ek tanı için istenir. - "Test evde yapılabilir mi?"
Gizli kan testi için ev kitleri mevcuttur ancak diğer analizler laboratuvar gerektirir. - "Bebeklerde örnek nasıl alınır?"
Steril bez üzerine yapılan dışkı, özel kaşıkla kaba aktarılır.
Yanlış Sonuçları Etkileyen Faktörler
- Örneğin uzun süre bekletilmesi,
- Adet döneminde test yaptırmak,
- Yasağa rağmen demir ilacı kullanımı.
Hangi Doktor İsteyebilir?
- Gastroenteroloji, enfeksiyon hastalıkları veya aile hekimleri.
Gaita testi, sindirim sistemi hastalıklarının erken teşhisinde hayati rol oynar. Doğru hazırlık ve örnek toplama, güvenilir sonuçlar için olmazsa olmazdır.
