Frenkel Egzersizleri Nedir?

Frenkel egzersizi, ataksi (denge bozukluğu) hastalığının tedavisi sırasında uygulanan bir fizik tedavi çeşididir. Ataksi hastalığı sırasında, oturma ve yürüme gibi hareketlerde dengesizlik görülmektedir. Ayrıca sakarlık, peltek konuşma ve çift görme gibi belirtiler görülmesi de mümkündür.

Ataksi hastalığı, çocukluk çağında sık görülen parvovirüs, su çiçeği ve kabakulak gibi hastalıkların ardından oluşmaktadır. Çoğu zaman 1 ay içinde iyileşmeye başlamaktadır. Ancak bazı kişilerde konuşma, davranış ve hareket bozukluğu gibi sekeller kalabilmektedir. Bu durumlarda frenkel egzersizlerinden yardım alarak hareketlerde belli bir stabilitenin sağlanması, odağın korunması ve bunların alışkanlık edinilmesi gibi kazanımlar amaçlanmaktadır.

Frenkel Egzersizi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Frenkel egzersizleri, temelde vücut pozisyonunun doğru şekilde sağlanması ve dengenin korunması prensipleri ile uygulanmaktadır. Bu nedenle herkes tarafından yapılabilen ve fayda sağlayan egzersizlerdir. Ancak özellikle şu durumlarda uygulanması gerekmektedir; 

• Kişide ataksi (denge bozukluğu) hastalığı teşhis edilmişse,
• Kişide MS (Multipl Skleroz) hastalığı görülüyorsa,
• Geçirilen nörolojik hastalıklar nedeniyle denge kayıpları görülüyorsa,
• Hasta geçmiş dönemlerde ya da mevcut zaman diliminde inme (felç) geçirmişse,
• Yaşın ilerlemesine bağlı olarak meydana gelen denge kayıpları görülüyorsa ve hastanın düşme tehlikesi bulunuyorsa,
• Parkinson ya da atipik parkinsonizm gibi hastalıklar görülüyorsa,
• Geçirilen kazalar ya da alınan travmalara bağlı olarak meydana gelen nörolojik sorunlar görülüyorsa,
• Kişide kas erimesi ya da zayıflığı gibi durumlar varsa,
• Şiddetli migren ataklarına bağlı olarak görülen denge kayıplarında,
• Meniere ve benzeri denge bozukluğu hastalıklarında. 

Frenkel egzersizlerinin başarılı sonuçlar vermesi için, hareketlerin doğru şekilde ve doğru süreyle yapılması oldukça önemlidir. Bu sayede hastanın şikayetlerini en etkili şekilde tedavi etmek mümkün olacaktır.

Frenkel Egzersizi Nasıl Yapılır?

Frenkel egzersizlerinin yapılması için öncelikle hastanın hareketlere odaklanabileceği bir zaman olduğundan emin olunmalıdır. Ardından rahat hareket etmeye izin veren kıyafetlerin giyilir ve uygun egzersizlere başlanır. Frenkel egzersizlerinin çeşitleri ve yapılışları şu şekilde açıklanabilir:

• Ayakta Yapılan Egzersizler: Öncelikle hastanın düz bir zeminde, doğru ve dik bir duruşla hazırlanması gerekmektedir. Ardından zemine düz bir çizgi çizilir ve hastanın ayağını bu çizgi üzerinde ileri ve geri kaydırması istenir. Daha sonrasında kişinin yanlara doğru ilerlemesi ve çizgiden taşmadan yürümesi beklenir. Egzersizlerin devamında paralel hatlar üzerinde ilerleme ve ayağın farklı hatlar üzerinde kaydırılması gibi hareketler yapılmaktadır. 
• Oturarak Yapılan Egzersizler: Öncelikle terapistin avuç içine hastanın topuğu yerleştirilir. Ardından yere çizilen bir daire içerisinde ayak ucu kaydırılır. Bu egzersiz tamamlandığında doğru oturma hareketleri yapılır. Daha sonrasında belirlenen tempo içerisinde hasta kaldırılır ve tekrardan oturması sağlanır. 
• Sırt Üstü Yapılan Egzersizler: Öncelikle hasta sırt üstü yatırılır ve bacaklardan biri bükülür. Diğer bacak ise düz bir şekilde uzatılır. Topuk, doğrudan yatağa değecek şekilde yerleştirilir. Egzersiz sırasında topuk, karşı tarafta belirlenen bir noktaya doğru uzatılır ve ardından yeniden yatağa değdirilir. Hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı hareketler eklenebilir. 
• Dengeyi Sağlamak Amacıyla Yapılan Egzersizler: Özellikle yaşın ilerlemesine bağlı olarak görülen kas zayıflığı ve çocukluk dönemlerinde geçirilen bazı hastalıklar sonrasında meydana gelen denge bozuklukları gibi durumlarda uygulanır. Başlangıçta basit hareketler yapılırken, zaman içerisinde daha zorlu hareketlere geçilir. Hastanın düşme riskini önlemek için mutlaka seans sırasında bir refakatçisi olmalıdır. Uzman terapist, hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı hareket kombinasyonu belirleyerek, egzersizin doğru bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır. 

Frenkel egzersizleri sırasında yapılan hareketler, alanında uzman bir fizyoterapist tarafından belirlenmektedir. Bu nedenle hastanın durumuna, görülen hastalığın türüne, kişinin hareket kapasitesine ve algısına bağlı olarak hareketlerde farklılıklar görülebilmektedir. 

Frenkel Egzersizleri Nasıl Olmalıdır?

Frenkel egzersizleri doğru şekilde uygulanmazsa, faydasından çok zararı görülebilir. Bu nedenle frenkel egzersizleri yapılırken şu adımlara dikkat edilmesi oldukça önemlidir:

• Seans sayısı ve sıklığı, hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak belirlenmelidir,
• Egzersiz sırasında gerek görülüyorsa hastaya refakat edecek biri bulunmalıdır,
• Egzersiz sırasında hareketleri kısıtlayacak ve kişiyi rahatsız hissettirecek kıyafetler tercih edilmemelidir,
• Uzun seanslar yerine kısa ve düzenli seanslar yapılması gereklidir,
• Egzersizleri yaparken kasları yormak yerine düzenli olarak çalıştırmayı hedeflemek gerekir,  
• Frenkel egzersizlerini yaparken hastanın zorlanmaması ve kuvvet uygulamalarından kaçnılıması gereklidir,
• Egzersiz programı, basit hareketlerden başlamalı ve ilerleyen dönemlerde hareket zorluğu arttırılmalıdır, 
• Denge ve yürüme egzersizlerinde gözler açıkken ve kapalıyken olacak şekilde aynı hareketler tekrarlanmalıdır,
• Egzersiz programı mutlaka alanında uzman bir fizyoterapist tarafından hazırlanmalıdır,
• Egzersizlerin yapılacağı rehabilitasyon merkezinde, hastaların ihtiyaçlarına uygun olan ortamın hazırlanmış olması gerekir,
• Hastanın motivasyonunu arttırmak için sakin ve anlayışlı bir tutum sergilenmelidir,
• Hareketler sırasında zorluk çekilirse fizyoterapist hastaya yardımcı olabilir,
• Egzersizlerin yapıldığı dönemlerde hastanın alkol, tütün ve uyuşturucu madde kullanımından kaçınması gerekmektedir.

Egzersizlerin etkili olması için ne kadar süredir yapıldığı değil, ne kadar doğru yapıldığı önemlidir. Bu nedenle egzersizlere başlamadan önce hastaya hareketlerin açıklanması ve odağın korunması gerekmektedir.   

Frenkel Egzersizleri Ne Sıklıkta Yapılmalıdır? 

Frenkel egzersizlerinin etkili sonuçlar vermesi için, uygulama sıklığı oldukça önemlidir. Program sıklığı hazırlanırken göz önüne alınan etmenler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Program sırasında uygulanacak hareketlerin türü ve zorluk seviyesi,
• Hastanın odağını ne kadar süre ile koruyabildiği,
• Kişide teşhis edilen hastalık ve evresi,
• Hastanın yaşı, boyu, kilosu, cinsiyeti ve benzeri fiziksel özellikleri,
• Hastanın genel sağlık durumudur.

İleri evre olmayan hastalar için günde 30 dakika süren egzersiz programları uygun olacaktır. Ancak hareketlerin etki etmesi için hastanın her gün düzenli olarak yarım saat ayırması gerekecektir. İleri evre vakalarda ise seans sıklığı ve süresi, uzman fizyoterapist tarafından hastaya en uygun olacak şekilde düzenlenecektir. 

Frenkel Egzersizi Zararlı Mıdır? 

Frenkel egzersizleri doğru şekilde yapıldığında herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Ancak bilinçsiz yapılan uygulamalar, hastaya hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan zarar verebilir. Bilinçsizce yapılan frenkel egzersizlerinin sonuçları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Uygulama sıklığı ve sürenin uzun olması nedeniyle kasların gereğinden fazla zorlanması,
• Hareketlerin yanlış yapılmasına bağlı olarak çıkan egzersiz sakatlanmaları,
• Motivasyon kaybı nedeniyle doğan umutsuzluk hissi ve klinik depresyon gibi durumların ortaya çıkması,
• Yanlış uygulama nedeniyle frenkel egzersizleri ile başarılı sonuçlar alamamak,
• Vücutta kalıcı deformasyonların oluşmasıdır.

Frenkel egzersizlerinin zarar vermemesi ve mümkün olan en verimli sonuçların alınabilmesi için, mutlaka alanında uzman bir fizyoterapist eşliğinde ve uygun bir rehabilitasyon ortamında yapılması gerekir.