Fıtık, bir organın veya doku parçasının zayıflamış kas veya bağ dokusundan dışarı çıkmasıdır. En yaygın türleri kasık, göbek, karın ve bel fıtıklarıdır. Erkeklerde kadınlara göre 8 kat daha sık görülen kasık fıtıkları, tüm vakaların %75’ini oluşturur.
Fıtık Türleri ve Özellikleri
Kasık fıtığı (inguinal), bağırsak veya yağ dokusunun kasık kanalına girmesiyle oluşur. Göbek fıtığı (umbilikal) ise özellikle hamilelik veya obezite sonrası karın duvarı zayıflığında görülür. Mide fıtığı (hiatal), midenin bir kısmının diyaframdan yukarı kaymasıdır. Bel fıtığı (disk hernisi) ise omurlar arası disklerin yer değiştirmesi sonucu sinirlere baskı yapar.
Fıtık Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Kronik öksürük (KOAH, sigara)
- Ağır kaldırma (özellikle uygunsuz teknikle)
- Kronik kabızlık ve ıkınma
- Prostat büyümesine bağlı idrar zorluğu
- Hamilelik ve obezite
- Karın ameliyatı geçmişi
Belirtiler ve Alarm İşaretleri
- Kasık veya karında şişlik (öksürükle belirginleşen)
- Ağrı veya yanma hissi (fiziksel aktiviteyle artan)
- Bulantı ve kusma (bağırsak tıkanıklığı şüphesi)
- Mide ekşimesi ve yutma güçlüğü (hiatal fıtıkta)
- Bacakta uyuşma/güçsüzlük (bel fıtığında)
Dikkat: Şişliğin kızarık-sert olması, ağrının ani artması veya ateş boğulmuş fıtık belirtisidir. Acil ameliyat gerektirir.
Teşhis Yöntemleri
Fizik muayene (ayakta ve öksürürken değerlendirme) temel tanı aracıdır. Ultrason, kasık ve göbek fıtıklarında kesin tanıyı sağlar. BT veya MRG, karmaşık vakalarda organ pozisyonunu değerlendirir. Endoskopi, hiatal fıtıkta mide hasarını inceler.
Tedavi Seçenekleri
- Takip: Küçük, asemptomatik fıtıklar izlenebilir.
- Fıtık Korsesi: Ameliyat olamayanlarda geçici çözüm.
- Açık Ameliyat: Geleneksel yöntemle mesh (yama) yerleştirilmesi.
- Laparoskopik Cerrahi: 3-4 küçük kesiyle yama uygulaması.
- Robotik Cerrahi: Karmaşık vakalarda yüksek hassasiyet.
Not: Bel fıtığında önce fizik tedavi, epidural enjeksiyon gibi konservatif yöntemler denenir.
Ameliyat Sonrası İyileşme
- İlk 6 hafta 5 kg’dan fazla kaldırılmamalı
- Kabızlığı önlemek için lifli beslenme
- Yara yerinde enfeksiyon belirtileri takibi
- Laparoskopik ameliyatlarda 1 haftada günlük aktiviteye dönüş
Önleme Stratejileri
- Doğru kaldırma teknikleri (dizleri bükerek)
- Kronik öksürüğün tedavisi
- Sağlıklı kilonun korunması
- Kabızlığı önleyici beslenme (günde 25-30g lif)
- Pelvik taban egzersizleri (günde 10 dakika)
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Fıtık şişliğinde büyüme, ağrı artışı veya kızarıklık varsa, bulantı-kusma eşlik ediyorsa acil cerrahi değerlendirme gereklidir. Tanı için genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır.
