Fasiyal sinir bozuklukları, yüz hareketlerini kontrol eden 7. kraniyal sinirin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan nörolojik durumlardır. Bu bozukluklar yüz kaslarında güçsüzlük, asimetri ve istemsiz hareketlere yol açarak günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir.
Fasiyal Sinir Anatomisi ve İşlevi
Fasiyal sinir, beyin sapından çıkarak temporal kemiğin içinden geçer ve yüz kaslarına dağılır. Şu işlevlerden sorumludur:
- Yüz ifadelerinin oluşturulması
- Göz kırpma ve gözlerin kapanması
- Tükürük salgılanması
- Dilin ön 2/3’ündeki tat alma duyusu
Yaygın Nedenler
- Bell Paralizisi: En sık görülen tip (%60-75). Nedeni tam bilinmez; viral enfeksiyonlar (Herpes simpleks) tetikleyebilir.
- Travma: Kafatası kırıkları veya cerrahi komplikasyonlar.
- Enfeksiyonlar: Ramsay Hunt sendromu (Herpes zoster), Lyme hastalığı.
- Tümörler: Akustik nöroma veya parotis bezi kanseri.
- Nörolojik Hastalıklar: Guillain-Barré sendromu, inme.
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Motor Belirtiler:
- Yüzün bir tarafında sarkma
- Gözü tam kapatamama
- Alın kırıştıramama
- Gülümsemede asimetri
- Otonomik Belirtiler:
- Ağız kuruluğu
- Tat alma bozukluğu
- Göz yaşında azalma veya artma
- Ağrı: Kulak arkasında şiddetli ağrı (Ramsay Hunt’ta tipik)
Tanı Yöntemleri
- Klinik Muayene:
- Yüz kaslarının kuvvet testi
- Schirmer testi (gözyaşı üretimi)
- Elektrofizyolojik Testler:
- EMG (Elektromiyografi)
- Sinir ileti çalışmaları
- Görüntüleme:
- MRI (tümör veya inflamasyon tespiti)
- BT (kemik travması değerlendirmesi)
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Dönem (İlk 72 saat):
- Yüksek doz kortikosteroid (Prednizon 1 mg/kg/gün)
- Antiviral ilaçlar (Valasiklovir – özellikle viral nedenlerde)
- Göz Koruma:
- Suni gözyaşı damlaları
- Gece kapatma bandajı
- Fizik Tedavi:
- Yüz masajı ve egzersizleri
- Elektrik stimülasyonu
- Cerrahi Seçenekler:
- Dekompresyon cerrahisi (şiddetli basıda)
- Sinir greftleme (kalıcı hasarlarda)
İyileşme Süreci ve Komplikasyonlar
- Prognoz: Bell paralizisi vakalarının %85’i 3 hafta-3 ayda tam düzelir.
- Kalıcı Sorunlar:
- Yüzde asimetri
- Sinir kısalmasına bağlı istemsiz kasılmalar
- "Gözyaşı krokodil sendromu" (yemek yerken gözyaşı salgılanması)
Korunma ve Öneriler
- Diyabet ve hipertansiyon kontrolü
- Yüzü soğuktan koruma
- Dudak kenarından sıvı sızmasını önlemek için pipet kullanımı
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Ani yüz sarkması
- Konuşma veya yutma güçlüğü eşlik ediyorsa
- Çift görme veya bilinç değişikliği
Tedavi sürecinde nöroloji ve fizik tedavi uzmanları işbirliği esastır. Erken müdahale kalıcı hasar riskini önemli ölçüde azaltır.
