Ezotropya

Ezotropya Nedir?

Ezotropya, gözün içe doğru yani burun yönüne doğru döndüğü bir şaşılık durumudur. Bu şaşılık durumu aralıklı olarak veya sürekli olarak ortaya çıkabilir. Sapma veya gözün anormal dönüşü, uzaktaki nesnelere, yakındaki şeylere veya her ikisine bakarken, bakış sabitlenmeye çalışıldığı zaman ortaya çıkabilir. Ezotropya genellikle halk arasında direkt olarak şaşılık olarak adlandırılır. 

Ezotropya farklı türlerine tek gözde veya her iki gözde birlikte görülebilir. Gözlük, lens gibi basit yöntemlerle tedavi edilebilirken, bazen ameliyat gibi yöntemlere de başvurmak gerekebilmektedir. Özellikle bebeklik döneminde var olan ezotropyaların erken tedavisi, başarı şansını oldukça arttırmaktadır. 

Ezotropya Tipleri

Ezotropyanın farklı türlerinin varlığı mevcuttur. Bunlar yaş, şiddet, neden gibi birçok farklı faktöre göre ayrılmıştır. Ezotropyanın belli başlı türleri şu şekilde sıralanabilir:

İnfantil Ezotropya 

İnfantil ezotropya, infantil ekzotropya adı verilen gözün dışarı kayması durumunda çok daha sık olarak görülür. İnfantil ezotropya, infantil dönemde yani ilk 1 yaş içinde ortaya çıkar. Ancak en sık olarak doğumdan sonraki 6 ay içinde görülmeye başlanır. Bebekler, yaşamın ilk birkaç haftasında mükemmel bir göz hareket kontrolüne sahip değildirler. Ancak 6 aya kadar çocuğun göz hareketlerini tam olarak kontrol etmesi beklenir. Çocuk stereopsis adı verilen derinlik algısı gibi normal görme becerilerini geliştiremeden hayata başladığından, infantil tropialar yani ekzotropya veya ezotropya normal binoküler görmenin gelişimini çok zayıflatabilir. 

İntermittan veya Aralıklı Ezotropya 

İntermittan ezotropya türünde ise yalnızca bir kez ve bir süredir mevcut olan bir ezotropya bulunur. Hasta çoğu zaman göz pozisyonunu günün büyük bölümünde kontrol edebilir. Ancak stresli bir durumla karşı karşıya kalmak veya uzun süreli iş başında durmak gibi nedenlerle bir gözde içeri kayma ortaya çıkabilir. 

Akomodatif Ezotropya 

Akomodatif ezotropya türü de aralıklı ezotropyanın bir alt türü olarak değerlendirilebilir. Normalde göz kusuru olmayan kişilerde de yakındaki nesneleri görmek için akomodasyon denilen bir uyum mekanizması çalıştırılır. Bu mekanizmada göz bir miktar içe doğru dönebilir. Ancak yüksek hipermetropi yani yakını görme kusuru olan kişilerde bu gözdeki kayma fazla seviyede olarak ezotropyaya neden olabilmektedir. Göz odaklanmak için gözü aşırı içe döndürür.

 Akomodatif ezotropya, en sık görülen ezotropya türüdür. Genellikle ilk bir yaş sonrasında ortaya çıkar ve yaklaşık olarak 2-3 yaşlarında teşhis edilir. Bu tür ezotropya, çocuklarda bile hipermetropinin bir gözlük veya çift odaklı gözlüklerle düzeltilmesi ile kolayca düzelir.  

Mekanik Ezotropya

Mekanik ezotropyada ise genellikle gözün normal hareket etmesini engelleyen bir fibröz doku bulunur. Fibroz doku veya skar dokusu, sert ve hareket engelleyen bir yapıdır. Aşırı aktif çalışan tiroid bezi gibi bazı durumlar kaslarda birikinti yaparak ve bir göz kasının hareket etmesi için anormal bir gerginliğe neden olabilir. Göz çevresindeki kırık kemiklerden kaynaklanan hasar da göz hareketini sınırlayabilir. 

Duyusal Ezotropya 

Duyusal ezotropya genellikle bir gözde görmeyi ciddi şekilde kaybeden 5 yaşından küçük hastalarda görülür. Bu görme kaybı retina problemleri, göz kapağı düşüklükleri, göz tümörleri gibi birçok sebepten kaynaklanabilir. Beyin, normal gözden ve görmeyi yitirmiş gözden gelen görüntüleri birleştiremediğinden, göz içe doğru kayar. 

Mikroezotropya 

Mikroezotropya türü şaşılık ise görülmesi oldukça zor olabilen gözün küçük sapmalarıdır. İçe dönük mikrotropya (mikroezotropya) dışa dönük olan mikroekzotropyadan çok daha yaygın olarak görülür. Mikroezotropyada kayma genelde tek gözde görülür ve süreklidir. 

Ezotropya Belirtileri Nelerdir?

Ezotropya hali hazırda içe doğru şaşılık anlamına gelir. Bu yüzden ezotropyanın en önemli ayırt edici işareti, bir veya iki gözün içe doğru anormal sapmasıdır. Bu sapma durumu hafif veya şiddetli olabilir. Bazen sadece uzaktan bakmak bile bu şaşılığın fark edilmesine neden olurken bazen mikro düzeyde olan sapmaları fark etmek çok zor olabilmektedir. Bunun dışında var olabilecek diğer belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:

1-) Hastalarda sapan gözün beyin tarafından anormal görüntü ilettiği için baskılanması durumunda, hastanın binoküler görmesi yani her iki gözün uyum içinde çalışıp görüntü elde etme kapasitesi azalabilir.

2-) Stereopsis olarak da adlandırılan derinlik algısı ve üç boyutlu görme yeteneği azalabilir. 

3-) Diplopi yani çift görme ortaya çıkabilir.

4-) Astenopi yani göz yorgunluğu okuma gibi faaliyetler sırasında kişide rahatsızlık hissi yaratabilir.

Ezotropya Nedenleri Nelerdir?

Ezotropyanın nedenleri çoğunlukla tam olarak bilinmemektedir. Ailede şaşılık ile ilgili bozukluk öyküsü olan çocuklarda da ezotropya görülme olasılığı daha yüksektir. Kromozomal veya nörolojik diğer sistemik bozuklukları olan çocuklarda da ezotropya daha yaygın olarak görülür. 

İdiyopatik yani hiçbir neden bulunamayan kişilerde de ezotropya ortaya çıkabilmektedir. Bunun dışında down sendromu, serebral palsi, hidrosefali (artan kafa içi basıncı), beyin tümörü, travma gibi nedenlerde ezotropyayı tetikleyebilir. Hem esotropya hem de ekzotropya doğuştan veya edinilmiş olarak yani ilerleyen yaşan dönemlerinde ortaya çıkabilmektedir. 

Yeni başlayan ezotropya veya edinilmiş ezotropya yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkar. Durum hızla ortaya çıkarsa akut, edinilmiş ezotropya olarak adlandırılır. Çoğu zaman akut ezotropya vakaları daha endişe vericidir çünkü altta yatan neden genellikle 6. kraniyal sinire (bir çeşit beyin siniri) verilen hasardır. 

Her bir gözün dışarıya dönmesini saplayan kulak tarafındaki lateral rektus kasını kontrol eden sadece bir kraniyal sinir vardır. Bu sinir abdusens siniri olarak adlandırılır ve başlangıç yerinden kasa kadar uzun bir yol kateder. Bu sinir diğer sinirlere göre daha kolay hasar görebilir.

Kafa travması, kafa içi basınç artışı, diyabet, diğer damarsal bozukluklar, migrenler ve diğer birçok durum yeni bir ezotropyaya neden olabilir. Ezotropyanın ortaya çıkması adına tanımlanan bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bunlar da şu şekilde sıralanabilir:

1-) Ailedeki diğer üyelerin şaşılık, katarakt veya glokom gibi başka bir göz bozukluğuna sahip olması 

2-) Şeker hastalığı

3-) Tiroid bezinin aşırı çalışması (Hipertiroidi)

4-) Kafa içi basıncını arttıran nörolojik durumlar

5-) Erken doğum

6-) İnme 

Ezotropya Teşhisi

Ezotropya teşhisinde tıbbi öykü ve fizik muayene oldukça önemlidir. İlk öncelikle ezotropya ile ilişkili semptomlarla gelen kişilerde göz muayenesi yapmadan önce tıbbi bir öykü alınır. Bu öykü sırasında aile öyküsü, benzer hastalığı olanların olup olmadığı ve risk faktörleri sorgulanır. Bu aşamada hastanın yaşı, tıbbi durumu gibi birçok faktör önem kazanır. Daha sonra bir göz uzmanı tarafından ayrıntılı bir göz muayenesi yapılır. Belirgin ezotropya kolaylıkla tespit edilebilir. Ancak nedeni ortaya koymak için ek birçok tetkik yapmak gerekebilmektedir. Bir göz hekiminin basit olarak yapacağı tetkikler şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Her gözde görüş netliğini değerlendirme

2-) Gözün kırıcılığını tespit etme

3-) Retina işlevlerini kontrol etme 

Ezotropya Tedavisi

Ezotropya tedavisi, durumun şiddetine ve hastalığın mevcut olduğu sürenin uzunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavi planını etkileyen birçok diğer faktör de bulunmaktadır. Ezotropyanın türü, bir veya her iki gözde olması gibi durumlar bu faktörlere örnek olarak sayılabilir. Ezotropya tedavisinde hedeflenen amaçlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Çift görmeyi düzeltmek

2-) Gözlerin hizalanmasını sağlamak

3-) Her iki gözdeki görüş bozukluklarını düzeltmek

4-) Göz tembelliğine ilerleme varsa bunu düzeltmek  

Ezotropya tedavisinde kullanılan belli başlı bazı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Gözlükler veya kontakt lensler: Gözlük veya kontakt lens kullanımı genelde tedavinin ilk aşamasıdır. Numaralı olan gözlükler, gözün yanlış hizalanmasını veya görüş problemlerini düzeltebilir. Gözlük takıldığı halde gözlerin kaymasının devam etmesi durumunda çift odaklı lensler kullanılabilir.  

2-) Görmeyi düzeltme terapileri: Belli başlı yapılan göz egzersizleri, görmeyi iyileştirmek için göz fonksiyonlarının geri kazanılması ve göz içi kasların geliştirilmesine katkı sağlar. Görme terapisi içinde sayılabilecek bir yöntemde de, kayma olmayan gözün kapatılması gerekir. Böylelikle ezotropyaya sahip olan göz düzgün görmeyi sağlamak amacıyla kendiliğinden düzelebilmektedir ve tedaviye katkı sağlamaktadır.  

3-) Botoks enjeksiyonları: Hafif ezotropyası olan bazı kişilerin gözlerinin hizalanmasını düzeltmek amacıyla botoks enjeksiyonları tedavide kullanılabilmektedir. 

4-) Cerrahi: Bazı kişilerde, şaşılığa neden olan göz kaslarının uzunluk farklılıklarını düzeltmek amacıyla cerrahi yöntemler kullanılabilir. Ancak yapılan cerrahiler her zaman gözlük veya kontakt lens gibi destekleyici tedavilerin kullanımın ortadan kaldırmaz. Cerrahi sonrasında bunların kullanılmasına devam edilmesi gerekebilmektedir. Cerrahi en çok ezotropyası olan bebeklerin tedavisinde kullanılır. Ancak yetişkinlerde de cerrahi yöntemlere başvurmak gerekebilmektedir. Bunun dışında göz hizasında aşırı kayma yapmayan, hafif ezotropyalar 5-6 aylıktan küçük bebeklerde kendiliğinden düzelebilmektedir. 

Ezotropya Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Ezotropyanın tedavi edilmemesi durumunda bazı komoplikasyon oluşabilmektedir. Bebeklerde veya çocuklarda olası oluşabilecek komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Maddelerin üç boyutlu görülmesinde bozukluklar 

2-) Derinlik algısının kaybı 

3-) Ambliyopi yani göz tembelliğine bağlı kayan gözde görme kaybı

Doğuştan ezotropyaya sahip olan bebeklerde erken yapılan tedavilerin bu tür komplikasyonları engelleme açısından oldukça önemi vardır. Erken teşhis ve tedavilerle bunların önüne geçilebilir. 

Bebek ve çocuklar dışında ezotropyaya sahip büyük olan çocuklar ve yetişkinlerde de aşağıdaki komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir: 

1-) Diplopi (çift görme)

2-) Gözlerin bir arada uyumlu çalışabilme yeteneği olan binoküler görmede azalma 

3-) Derinlik algılamasının azalması 

Ezotropya için Hangi Doktora Gidilir?

Ezotropya için gidilmesi gereken bölüm göz hastalıklarıdır. Bu alanda uzman hekim hem hastalığın teşhisini yapacak hem de uygun tedaviyi uygulayacaktır. Ezotropya ile ilgili herhangi bir semptomun ortaya çıkması durumunda hekime başvurulmalıdır. Özellikle çocuklarda belli aylardan sonra ortaya çıkan gözde kaymalar, bakış anormallikleri durumunda doktora danışmak gerekir. Bebeklik döneminde yapılan erken tedaviler ile ilerideki görme sorunlarının önüne geçilebilir. Yetişkinlerde de yine gözde kayma, çift görme gibi durumlarda hekime gidilmelidir.