Eswt Nedir?
Üriner sistemdeki taşların tedavisinde kullanılan extrakorporeal, bir tür şok dalgası tedavisidir ve oldukça etkilidir.
Eswt açılımı ekstrakorporeal şok dalgası terapisidir ve klinik kullanımı ilk olarak 1982 yılında ürolojik durumlar için uygulanmıştır. Bu teknolojinin üriner sistemde oluşan taşların tedavisindeki başarısı, onu hızla birinci basamak, etkili bir noninvaziv yöntem haline getirmiştir. Daha sonra bu teknik ortopedide, kalça artroplastisi(ileri düzeyde kireçlenmiş veya hasar görmüş kalça eklemini yenileme amaçlı uygulanan cerrahi) revizyonlarında tendomu gev-şetebileceği tespit edilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. 1980'lerde yapılan hayvan çalışmaları, şok dalga tedavisinin kemik-tendom birleşimini artırabildiğini ve osteojenik yanıt olarak kırık iyileşmesini iyileştirdiğini ortaya koymuştur. Eswt tedavisinin kırık iyileşmesinde faydaları olduğu belirlense de yapılan ortopedik araştırmaların çoğu üst ve alt ekstremite tendinopatilerine(tendom bozulması veya hastalığı), fasyopatilere (biyoloji yapıyı sarmış olan fasyanın bir yerinden kesilerek açılarak iç basıncın azaltılması)ve yumuşak doku koşullarına odaklanmıştır.
Ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi (ESWT), şok dalgalarının bölgedeki ağrıyı azaltmak ve iyileşmesini desteklemek için yaralı yumuşak dokuya verilmesini içeren, invaziv olmayan (cerrahi gerektirmeyen) bir tedavidir. Başlangıçta böbrek taşlarını parçalamak için geliştirilen bu teknik üzerine yapılan araştırmalar, birçok ortopedik yaralanmanın yapılan şok dalga tedavisi ile iyileştiğini de tespit etmiştir.
Eswt Tedavisi Nasıl Çalışır?
Eswt tedavisindeki şok dalgaları, doğrusal olmama, yüksek tepe basıncı sonrası düşük gerilme genliği, kısa yükselme süresi ve kısa süreli olması (10 ms) gibi belirli fiziksel özelliklere sahip ses dalgalarıdır. Tek bir darbeye, geniş bir frekans aralığına (0-20 MHz) ve yüksek basınç genliğine (0-120 MPa) sahiptirler. Bu özellikler, pozitif ve negatif bir şok dalgası fazı üretirler. Pozitif faz, doğrudan mekanik kuvvetler üretirken, negatif faz, daha sonra yüksek hızlarda patlayan kavitasyon ve gaz kabarcıkları üretir, böylelikle ikinci bir şok dalgası oluşturur.
Eswt cihazı şok dalgası tepe basıncı, ultrason dalgaları ile karşılaştırıldığında, ondan yaklaşık 10 kat daha büyüktür. Bu sok dalgalarının etki mekanizmaları tendon-kemik birleşiminde yeni kan damarları oluşumu sağlayarak, tenositlerin(tendonun içerisinde bulunan özel fibroblastlar) çoğalmasını ve osteoprogenitör(kemiklerin onarımında ya da büyümesinde işlev gören hücre tipleri) farklılaşmasını teşvik ederek lökosit infiltrasyonunu(akyuvar) artırır. Ve büyüme faktörünü ve protein seviyesini yükselterek, dokunun yeniden şekillenmesini uyarmak için kollajeni sentezler. Dolayısıyla o bölgedeki esneklik kabiliyetini artırır.
Eswt tedavisi yaptıranlar birinci seans sonrası hafif ağrı hissedilebilirken, yine hafif düzeyde kızarıklık ve şişkinlik yaşayabilirler. Fakat genellikle bu şok tedavisini alan kişiler ilk seansın ardından bile ağrılarında iyileşme yaşarlar. Bununla birlikte tedaviye önerilen seanslarda düzenli olarak devam edildiğinde 4 ile 6 hafta içerisinde ağrı ve diğer şikâyetlerde önemli düzeyde ve kalıcı olarak düzelme görülür.
Eswt Nasıl Uygulanır?
Bu şok tedavisinde uygulama süresi 5 ila 20 dakika arasındadır. Ve seanslar arasında 5 ile 7 gün ara verilerek toplam 3 veya 5 seans şeklinde uygulanmaktadır. Tedavi yapılacak alana öncelikle ultrason jeli sürülür ve eswt cihazı yaşanılan rahatsızlığa uygun olan programa ayarlanarak tedaviye başlanır. Yapılan şok tedavisinin başarılı olmasında fizyoterapist eşliğinde yapılacak yumuşak doku tetkiki, mobilizasyon ve önerilen egzersizlerin uygulanması da önemli bir kriter olarak gösterilebilir.
Uygulandığı bölgedeki kanlanmanın artmasıyla birlikte kas spazmlarının çözülmesini sağlayan bu teknikle, özellikle son yıllarda 40 yaş üstü erkeklerde daha fazla görülen cinsel performans düşüklüğü problemlerine de çözüm olmaktadır. Hareketsiz yaşam koşulları, yanlış beslenme, stres, sigara ve alkol gibi alışkanlıklar gibi deformasyon sebepleriyle yaşanan cinsel organdaki his kaybında penise şok dalga tedavisi uygulanabilmektedir.
Eswt Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?
Günümüzde bu şok tedavisinin yaygın olarak kullanıldığı alanlar; plantar fasiit(topuk problemi), kalsifik omuz tendiniti(omuz tendonlarında kalsiyum birikimi ve inflamasyon sonucu, güçlü ağrılara sebep olan bir hastalık çeşidi), tenisçi ve golfçü dirseği, aşil tendinitleri(aşırı kullanım sonucu aşil kirişlerinde ortaya çıkan yaralanmalar), donuk omuzlar gibi sağlık koşullardır. Bunun yanında eswt topuk dikeni tedavisinde de etkili bir çözümdür ve son yıllarda peniste işlevsel bozukluk yaşayan kişilerde bu bölgedeki damarlarında rejenerasyonu (doku, hücrelerde yenilenme) sağlanması için kullanılmaya başlanmıştır. Bu uygulama ayrıca omuz sıkışması sendromu, spor sakatlanmalarında görülen künt yaralanmalarda, kaslarda yer alan ağrılı tetik noktalarının tedavisinde, patellar tendinitlerde(koşucu dizi hastalığı), kronik tendon zorlanmalarının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir.
Eswt Yan Etkileri ve Kontrendikasyonları
Eswt tedavisinde ağrılı bölgelere uygulanan şok dalgaları ile bu bölgenin duyarsızlaştırılması hedeflendiğinden dolayı tedavi sırasında hafif geçici rahatsızlık yaşayabilir. Şok dalgaları, iyileşme düzeyini optimize etmek için semptomların maksimum düzeyde görüldüğün noktalara yönlendirilmektedir. Eswt yan etkileri nadiren de olsa; ciltte kızarıklık, morarma, uyuşma, karıncalanma veya yayılan ağrıya neden olabilir. Şayet bu semptomlar ortaya çıkarsa, kısa ömürlüdür ve kendi kendine geçmektedir. Bu tedaviyi yaptırmak isteyen kişiler sağlayacağı faydaları ve olası eswt zararlarını doktoru ile tartışarak avantaj durumuna göre yaptırmaya karar vermelidirler. Bunun yanında şok dalgası tedavisinin kontrendikasyonları (yapılamayacak kişiler veya durumlar) arasında şunlar sayılabilir:
ESWT ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Eswt şok dalga tedavisinin kaç seans ve hangi aralıklarla yapılması önerilir?
Eswt şok dalga tedavisinin genellikle haftada bir, toplamda 5 tedavi seansı yapılması önerilmektedir. Tedavi planının bir parçası olarak bir PRP(Trombosit açısından zenginleştirilmiş plazma tedavisi) yapılırsa, ESWT ideal olarak işlemin yapıldığı gün yapılır ve PRP'den 2 hafta sonra yeniden başlatılır. Bazı hastalar ağrının anında düzeldiğini bildirir, ancak yaralı dokunun doğal iyileşmesi tedaviden yaklaşık 8 hafta sonra gerçekleşir. Uygulanan seanslar arasında hastalar günlük aktivitelerine aynen devam edebilirler.
Eswt ağrıyı nasıl azaltır?
Şok dalga tedavisinin etkisi, hücresel seviyelerde iltihaplı sinirlerin ağrı yollarını kesen şok dalgalarına dayanır. Bu, sağlıklı sinir fonksiyonunun restorasyonuna yol açar ve doğal iyileşmeyi kolaylaştırmak için yeni kan damarı büyümesini teşvik eder. Böylelikle o bölgedeki ağrı azaltılmış olur.
Şok dalgası tedavisi ağrılı mıdır?
Şok dalgası tedavisi, kişinin o bölgede yaşadığı ağrı düzeyine bağlı olarak tedavi sırasında hafif bir rahatsızlık hissi verebilir. Bununla birlikte, tedavi sadece yaklaşık 5-20 dakika sürdüğü için çoğu hasta bu rahatsızlığı hissetmez. Tabi tedaviyi uygulayan doktorun uzmanlığı ve ağrılı alanın özelliğine göre cihaz ayarlarının yapılması bu tedavinin ağrısız geçirilmesinde önemli bir kriterdir.
Şok dalgası tedavisi gerçekten işe yarıyor mu?
Ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi (ESWT), ağrıyı azaltmak ve iyileşmeyi desteklemek için şok dalgalarının yaralı yumuşak dokuya verilmesini içeren, invaziv olmayan bir tedavidir. Yapılan denemelerde bu şok dalgası tedavisinin, hafif ve orta derecede Vaskülojenik Erektil Disfonksiyon'u(kavernöz arterlerde aterosklerotik tıkanma ile oluşan ereksiyon problemi)olan erkeklerde erektil işlevi geri kazanmak için faydalı olduğu belirlenmiştir. Fakat diyabetten kaynaklanan şiddetli erektil disfonksiyonu olan erkeklerde veya prostatektomi( prostat bezinin tamamını ya da bir kısmını çıkarmak için yapılan cerrahi operasyon), sistektomi(mesanenin bir kısmının ya da tamanının cerrahi işlemle çıkartılması) veya radyasyon geçirmiş kişilerde etkisi olmamıştır. Bununla birlikte plantar fasiit( bu hastalık topuk dikenine dönüşebilir) , kalsifik omuz tendiniti(omuzda güçlü ağrılara sebep olan bir hastalık çeşidi), tenisçi ve golfçü dirseği, aşil tendinitleri(aşırı kullanım sonucu aşil kirişlerinde ortaya çıkan yaralanmalar) ve topuk dikeni tedavisinde etkili bir yaklaşım olduğu yönünde birçok vaka çalışması bulunmaktadır.
Eswt tedavisi ne kadar sürede etki gösterir?
Şok tedavisi uygulanan çoğu kişinin rahatsızlıklarında, on üçüncü haftaya kadar belirgin bir iyileşme gözlemlenmiştir. Fakat bunun yanında hastaların yaklaşık % 20'sinde on altı haftadan sonra ikinci bir tedavi gerekli olabilirken bölgenin tamamen iyileşmesi bir yıla kadar sürebilir.
Eswt tedavisinin avantajları nelerdir?
Öncelikle şok dalga tedavisi yapan hastanelerin sayısında günden güne yaşanan artış, ihtiyaç duyan herkesi tarafından bu tedaviyi ulaşılabilir kılmıştır. Yeni nesil tedavi yöntemi olan bu şok tekniğinde; anestezi gerektirmez ve ayakta tedavi imkânı sağlar. Kişinin ağrı şikâyetlerinin giderilmesinde o bölgedeki kanlanmayı artırarak giderilmesini sağlayan bu yöntem ilaçsız bir tedavidir ve yüksek başarı oranına sahiptir. Kişinin yaşam kalitesinde belirgin bir artış elde edilmesini sağlanır.