Ektopik gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim dışında (genellikle fallop tüpünde) yerleşmesiyle oluşan acil tıbbi durumdur. Erken tanı konulmadığında iç kanamaya ve hayati riske yol açabilir. Bu kritik konuyu tüm yönleriyle ele alıyoruz:
Ektopik Gebelik Nedir?
Normal gebelikte döllenmiş yumurta rahim iç duvarına tutunur. Ektopik gebelikte ise embriyo %95-98 oranında fallop tüplerine, daha nadiren yumurtalıklara, karın boşluğuna veya servikse yerleşir. Tüplerin genişleme kapasitesi sınırlı olduğundan büyüyen embriyo tüpün yırtılmasına neden olabilir.
Kimler Risk Altında?
- Geçirilmiş pelvik enfeksiyon (PID) veya cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü
- Daha önce ektopik gebelik yaşamış olmak
- Tüp bebek tedavisi görenler
- Endometriozis veya fallop tüpü ameliyatı geçirenler
- 35 yaş üstü gebelikler
- Rahim içi araç (RİA) kullanımı
Belirtiler Ne Zaman Ortaya Çıkar?
- Erken Dönem: Adet gecikmesi, hafif vajinal kanama, tek taraflı kasık ağrısı
- İlerlemiş Durumlar: Ani başlayan şiddetli karın ağrısı, omuza vuran ağrı (kanın diyafragmayı irritasyonu), baş dönmesi, bayılma, solukluk
- Muayene Bulguları: Karında hassasiyet, rebaund (el çekince ağrı)
Tanı Nasıl Konur?
- Beta-hCG Takibi: Sağlıklı gebelikte 48 saatte en az %66 artış beklenir. Düşük artış veya plato çekimler ektopik şüphesi uyandırır.
- Transvajinal Ultrason: Rahim içi gebelik kesesinin görülmemesi + beta-hCG >1500 mIU/ml durumunda tanı güçlenir.
- Culdosentez: Karın arka cebinden iğneyle sıvı alımında kan gelmesi iç kanamayı gösterir.
Tedavi Seçenekleri
- Medikal Tedavi:
- Kriterler: Beta-hCG <5000 mIU/ml, fetal kalp atımı yok, tüp rüptürü bulgusu olmayan stabil hastalar
- Uygulama: Metotreksat enjeksiyonu (hCG seviyeleri takip edilir)
- Cerrahi Tedavi:
- Laparoskopi: Salpingotomi (tüpün korunması) veya salpingektomi (tüpün alınması)
- Acil Laparotomi: Şok tablosu veya yaygın karın içi kanamada tercih edilir
Ameliyat Sonrası Süreç
- Tüp korunduysa sonraki gebelikte tekrar ektopik riski %10-15
- Tek tüp alındığında doğal gebelik şansı %40-60
- Beta-hCG sıfırlanana kadar haftalık takip
Gelecek Gebelikler İçin Öneriler
- Enfeksiyonlardan korunma ve sigaranın bırakılması
- Gebe kalındığında hemen beta-hCG ve erken ultrason kontrolü
- Tüp bebek tedavisinde embriyo transferi rahim içi gebelik şansını artırır
Psikolojik Destek
Düşük ve cerrahi kayıpla sonuçlanan bu deneyim, anksiyete ve travma yaratabilir. Psikoterapi veya destek gruplarıyla duygusal iyileşme sağlanmalıdır.
Acil Durum Belirtileri
Şiddetli karın ağrısı + baygınlık hissi + vajinal kanama üçlüsünde acil servise başvurulmalıdır. Erken müdahale hayat kurtarıcıdır.
