Eklem romatizması, eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açan kronik bir sağlık sorunudur. Romatoid artrit, osteoartrit ve gut gibi farklı türleri bulunan bu hastalık, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. İşte eklem romatizması hakkında bilinmesi gereken detaylar:
Eklem Romatizması Türleri
Eklem romatizması başlıca üç türde görülür. Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklem zarına saldırması sonucu iltihaplanmayla karakterizedir. Osteoartrit ise eklem kıkırdağının yıpranmasıyla ortaya çıkar ve genellikle diz, kalça gibi yük taşıyan eklemleri etkiler. Gut hastalığı, ürik asit kristallerinin eklemlerde birikmesiyle ani şiddetli ağrı ataklarına yol açar.
Belirtiler
- Sabahları 30 dakikayı aşan eklem sertliği
- El parmakları, diz ve ayak bileklerinde şişlik ve kızarıklık
- Hareketle azalan ancak dinlenmeyle artan ağrı
- İleri evrelerde eklem deformiteleri
- Yorgunluk ve hafif ateş gibi sistemik semptomlar
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Genetik yatkınlık (özellikle romatoid artritte)
- Obezite ve eklemlere aşırı yük binmesi
- Sigara kullanımı ve hormonal değişimler
- Gut hastalığında pürin zengini besinlerin aşırı tüketimi
- 40 yaş üstü bireylerde risk artışı
Teşhis Yöntemleri
- Fizik muayenede eklem hassasiyeti ve hareket açıklığı testleri
- Romatoid faktör (RF) ve anti-CCP gibi kan testleri
- Eklem sıvısı analizi (gut tanısı için)
- Röntgen, MR veya ultrasonla eklem hasarının değerlendirilmesi
Tedavi Seçenekleri
- İlaç Tedavisi:
- Ağrı kesiciler (parasetamol) ve NSAİİ’ler (ibuprofen)
- Hastalık modifiye edici antiromatik ilaçlar (metotreksat)
- Biyolojik ajanlar (TNF inhibitörleri)
- Fizik Tedavi:
- Eklem hareket açıklığını koruyan özel egzersiz programları
- Sıcak/soğuk uygulamalar ve elektroterapi
- Cerrahi Müdahale:
- İleri deformitelerde eklem protezi ameliyatları
- Sinovektomi (iltihaplı eklem zarının alınması)
Yaşam Tarzı Önerileri
Düzenli egzersiz, eklem fonksiyonlarının korunmasında kritik rol oynar. Yüzme ve bisiklet gibi düşük etkili aktiviteler eklemlere baskı yapmadan kasları güçlendirir. Omega-3’ten zengin beslenme (somon, ceviz) iltihabı azaltırken, Akdeniz diyeti genel semptom kontrolüne yardımcı olur. Kilo kontrolü özellikle diz ve kalça eklemlerindeki yükü %30’a varan oranlarda düşürür.
Alevlenmeleri Önleme
Stres yönetimi için yoga veya meditasyon gibi tekniklerin uygulanması önerilir. Eklem koruma prensipleri (ağır nesneleri iki elle taşımak) günlük yaşamda hasarı sınırlandırır. D vitamini takviyesi kemik sağlığını desteklerken, sigaradan kaçınmak tedavi etkinliğini artırır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Eklem ağrıları üç haftadan uzun sürerse, sabah tutukluğu bir saati aşıyorsa veya eklemlerde belirgin şişlik ve deformite varsa romatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Erken tanı, eklem hasarını önlemede en etkili yöntemdir.
