Ekimoz (deri altı kanaması), damarlardan sızan kanın deri altında birikmesiyle oluşan mor-kırmızı renk değişiklikleridir. Halk arasında "çürük" olarak bilinen bu durum, genellikle travma kaynaklı olsa da altta yatan ciddi sağlık sorunlarının işareti olabilir.
Ekimoz Nasıl Oluşur?
Damar duvarlarının zayıflaması veya fiziksel baskı sonucu kanın damar dışına sızmasıyla meydana gelir. Kan hücrelerinin parçalanması sürecinde hemoglobinin metabolizması, karakteristik mor-kahverengi renk değişimine neden olur.
Başlıca Nedenleri
- Travmalar: Düşme, çarpma veya cerrahi müdahaleler
- İlaç Etkileşimleri: Aspirin, antikoagülanlar, NSAİİ’ler
- Hematolojik Hastalıklar: Trombositopeni, hemofili, lösemi
- Enfeksiyonlar: Menenjit, sepsis gibi ciddi enfeksiyonlar
- Beslenme Eksiklikleri: C ve K vitamini yetersizliği
Ayırıcı Tanıda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ekimoz benzeri lezyonlarla karışabilen durumlar arasında peteşi, purpura ve hematom bulunur. Peteşi 2 mm’den küçük noktasal kanamalar iken, ekimoz 1 cm’den büyük yaygın lezyonlardır. Hematom ise dokuda şişlikle seyreden kan toplanmasıdır.
Teşhis Süreci
- Fizik Muayene: Lezyonun boyutu, yaygınlığı ve renk evrimi
- Kan Testleri:
- Tam kan sayımı (trombosit sayısı)
- PT, aPTT, INR (koagülasyon paneli)
- Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri
- Görüntüleme: Şüpheli iç kanamalarda ultrason veya BT
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Travmalarda:
- İlk 48 saat soğuk kompres uygulaması
- Elevasyon (yüksekte tutma)
- Analjezik olarak parasetamol tercihi
- İlaç Kaynaklı Durumlarda:
- Antikoagülan doz ayarlaması
- Alternatif ilaç seçenekleri
- Altta Yatan Hastalıklarda:
- Trombosit transfüzyonu
- Vitamin replasman tedavileri
İyileşme Sürecini Hızlandıran Yöntemler
- Lezyon üzerine arnika veya vitamin K içeren topikal kremler
- 48 saat sonra ılık kompres uygulamaları
- Hafif masaj (kanamanın durduğundan emin olduktan sonra)
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
- Göz çevresi veya boyunda ani gelişen ekimozlar
- Nefes darlığı ile birliktelik
- Bilinç değişiklikleri
- Şiddetli baş ağrısı ile beraber yüzde morluk
Korunma Stratejileri
- Düşme riskini azaltmak için ev ortamında güvenlik önlemleri
- Kan sulandırıcı kullananlarda düzenli INR takibi
- K vitamini açısından zengin besinlerin (ıspanak, brokoli) diyete eklenmesi
Yeni Doğanlarda Ekimoz
Doğum travmasına bağlı gelişen ekimozlar genellikle 2 haftada kendiliğinden düzelir. Ancak yaygın morluklarda vitamin K eksikliği kanaması mutlaka ekarte edilmelidir.
Yaşlı Hastalarda Özel Riskler
Cilt incelmesi ve damar frajilitesi nedeniyle minimal travmalarda bile ciddi ekimozlar oluşabilir. Bu grupta düşme önleyici egzersizler ve koruyucu giysiler önem taşır.
