Dolaşım sistemi hastalıkları, kalp ve damar ağını etkileyerek hayati organlara kan akışını bozan ciddi sağlık sorunlarıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, kardiyovasküler hastalıklar küresel ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer alıyor. Bu hastalıkların erken teşhisi ve doğru yönetimi, yaşam kalitesini korumak açısından kritik önem taşır.
Yaygın Dolaşım Sistemi Hastalıkları
Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen damarların daralması veya tıkanmasıyla ortaya çıkar. Bu durum göğüs ağrısına ve kalp krizine yol açabilir. Hipertansiyon, kan basıncının sürekli yüksek seyretmesidir ve inme riskini artırır. Kalp yetmezliği ise kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması durumudur. Periferik arter hastalığı bacak damarlarında daralmayla karakterizedir ve yürürken ağrıya neden olur. Ritim bozuklukları (aritmiler) de sık görülen sorunlar arasındadır.
Belirtiler ve Alarm Sinyalleri
Bu hastalıkların ortak belirtileri arasında göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı, çarpıntı ve ani baş dönmeleri yer alır. Bacaklarda şişme, özellikle istirahat halindeyken ortaya çıkan göğüs ağrısı ve soluk cilt rengi dikkate alınması gereken işaretlerdir. İnme durumunda yüzde kayma, konuşma bozukluğu veya kol-bacakta güçsüzlük gibi nörolojik belirtiler acil müdahale gerektirir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı sürecinde elektrokardiyogram (EKG) kalp ritmini analiz eder. Ekokardiyografi ise kalp kapaklarının ve pompalama fonksiyonunun detaylı görüntülenmesini sağlar. Efor testi, kalbin stres altındaki performansını değerlendirir. Anjiyografi ile damar tıkanıklıkları doğrudan görüntülenebilir. Kan testleri arasında kolesterol paneli ve kalp enzimleri önemli ipuçları verir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi planı hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir. Koroner arter hastalığında stent yerleştirilmesi veya bypass ameliyatı gerekebilir. Hipertansiyon yönetiminde ACE inhibitörleri veya kalsiyum kanal blokerleri gibi ilaçlar kullanılır. Ritim bozuklukları için ablasyon tedavisi veya pil takılması gibi yöntemler uygulanır. Kan sulandırıcı ilaçlar pıhtı oluşumunu engellemede etkilidir.
Rehabilitasyon ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Kardiyak rehabilitasyon programları, kalp krizi sonrası iyileşmeyi hızlandırır. Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş gibi düzenli egzersizler kalp sağlığını korur. Akdeniz diyeti olarak bilinen zeytinyağı, balık ve taze sebzelerden zengin beslenme modeli damar sağlığını destekler. Sigara bırakma ve alkol tüketiminin sınırlandırılması tedavinin temel taşlarıdır.
Risk Faktörleri ve Korunma
Kontrolsüz diyabet, obezite ve genetik yatkınlık önemli risk faktörleridir. Düzenli tansiyon takibi ve yıllık kolesterol ölçümü erken teşhis için kritiktir. Stres yönetimi teknikleri (meditasyon, nefes egzersizleri) kan basıncını düşürmede yardımcı olur. Tuz alımının günde 5 gramı geçmemesi tavsiye edilir.
Acil Durumlar ve Doktora Başvuru Zamanı
Dinlenmekle geçmeyen göğüs ağrısı, ani görme kaybı veya bilinç bulanıklığı durumunda acil servise başvurulmalıdır. Ailesinde erken yaşta kalp hastalığı öyküsü olanlar 30 yaşından itibaren düzenli kardiyolojik kontrol yaptırmalıdır. Nefes darlığı veya çarpıntı şikayetleri bir haftadan uzun sürüyorsa kardiyoloji uzmanına danışmak gerekir.
