Doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon), bebek sahibi olduktan sonra annelerin %10-15’inde görülen ciddi bir ruh sağlığı sorunudur. "Lohusa depresyonu" olarak da bilinen bu durum, doğumdan sonraki ilk bir yıl içinde ortaya çıkabilir ve tedavi edilmediğinde aile dinamiklerini uzun süreli etkileyebilir.
Doğum Sonrası Depresyon Nedir?
Doğum sonrası yaşanan geçici hüzün (baby blues) ile karıştırılmamalıdır. Postpartum depresyon, hormon değişimleri, uyku eksikliği ve annelik rolüne uyum sağlama stresinin tetiklediği klinik bir tablodur. Belirtiler iki haftadan uzun sürerse ve günlük yaşamı engellerse teşhis konulur.
Belirtileri Nelerdir?
- Sürekli üzüntü, boşluk duygusu veya umutsuzluk
- Bebeğe karşı ilgisizlik veya aşırı kaygı duyma
- Uyku düzeninde bozulma (aşırı uyuma veya uykusuzluk)
- İştah değişiklikleri ve nedensiz kilo kaybı/alımı
- Konsantrasyon güçlüğü ve karar vermede zorlanma
- İntihar düşünceleri veya bebeğe zarar verme korkusu
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Hormonal değişimler (östrojen/progesteron düşüşü)
- Geçmiş depresyon öyküsü veya ailede ruhsal hastalık
- Yetersiz sosyal destek ve eş çatışmaları
- Zor doğum deneyimi veya bebekte sağlık sorunları
- Finansal stres ve iş kaybı gibi yaşam değişimleri
Teşhis Süreci
Tanı için Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği gibi anketler kullanılır. Psikiyatri uzmanı, belirtilerin süresi ve şiddetini değerlendirir. Tiroid fonksiyon testleri gibi tetkiklerle hormonal nedenler ayırt edilir.
Tedavi Yöntemleri
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile olumsuz düşünce kalıplarının değiştirilmesi
- İlaç Tedavisi: Emzirme uyumlu SSRI grubu antidepresanlar (örn. sertralin)
- Destek Grupları: Benzer deneyim yaşayan annelerle paylaşım
- Hormon Terapisi: Östrojen replasmanı seçilmiş vakalarda
Başa Çıkma Stratejileri
- Uyku düzeni: Bebek uyurken en az 1-2 saat dinlenme
- Beslenme: Omega-3’ten zengin besinler (ceviz, somon) ve B vitamini takviyesi
- Egzersiz: Günde 20 dakika yürüyüş serotonin seviyesini artırır
- Eş desteği: Bebek bakımında ortak sorumluluk paylaşımı
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
- Kendine/bebeğe zarar verme düşünceleri
- Halüsinasyonlar veya gerçeklikten kopma
- 48 saatten uzun süren yemek reddi
Korunma Yöntemleri
- Gebelikte psikoeğitim programları
- Doğum öncesi depresyon taraması
- Sosyal destek ağlarının oluşturulması
Doğum sonrası depresyon utanılacak bir durum değildir. Erken müdahale ile 6-8 haftada belirgin düzelme sağlanabilir. Çocuk sağlığı izlemlerinde hemşireler ve aile hekimleri de tarama yapabilir.
