Doğum sancısı, rahim kasılmalarının bebeği doğum kanalına itmek için düzenli ve şiddetli hale gelmesiyle ortaya çıkan fizyolojik bir süreçtir. Gerçek doğum sancıları düzenli aralıklarla gelir, sıklığı ve şiddeti zamanla artar. Bu makalede, doğum sancılarını tanıma, yönetme teknikleri ve kritik uyarı işaretlerini detaylıca ele alıyoruz.
Doğum Sancısının Temel Özellikleri
Gerçek doğum sancıları Braxton Hicks kasılmalarından farklıdır. Düzenli aralıklarla gelir (başlangıçta 20-30 dakikada bir), her kasılma 30-60 saniye sürer. Zamanla sıklığı 3-5 dakikaya iner ve şiddeti artar. Sancılar dinlenmekle veya pozisyon değiştirmekle geçmez. Belden başlayıp karına yayılan basınç hissi, pelviste bebeğin aşağı itilme duygusu tipiktir.
Doğumun Evreleri ve Sancıların Seyri
Birinci evrede rahim ağzı 0-10 cm arasında açılır. Erken fazda (0-4 cm) hafif sancılar varken, aktif fazda (4-7 cm) kasılmalar 3-5 dakikada bir gelir. Geçiş fazında (7-10 cm) 60-90 saniyelik şiddetli kasılmalar 2-3 dakika arayla olur. İkinci evre bebeğin doğum kanalından itilme sürecidir. Üçüncü evre ise plasentanın çıkışını kapsar.
Doğal Ağrı Yönetimi Teknikleri
Nefes egzersizleri özellikle Lamaze tekniği, diyafram nefesiyle oksijen alımını artırır. Masaj ve basınç uygulamaları önerilir; bel bölgesine yapılan dairesel masaj ağrı eşiğini yükseltir. Su terapisi etkilidir; duş altında sıcak suyun bele uygulanması kasları gevşetir. Hareket ve pozisyon değişiklikleri önemlidir; dik pozisyonda yürümek veya pilates topu kullanmak pelvis açıklığını artırır.
Tıbbi Ağrı Kesici Yöntemler
Epidural anestezi en yaygın yöntemdir; bel bölgesine yerleştirilen kateterle lokal anestezik verilir. Ağrıyı %90 azaltırken, doğum sürecinde aktif katılımı mümkün kılar. Entonoks gazı (azot protoksit) kasılma başlangıcında solunur, hızlı etki eder ve yan etkisi azdır. Opioid enjeksiyonları nadiren kullanılır; bebekte solunum baskılanması riski nedeniyle tercih edilmez.
Hastaneye Ne Zaman Gidilmeli?
Suların gelmesi (berrak veya yeşilimsi sıvı), düzenli kasılmaların 5 dakikada bir gelmesi, vajinal kanama (koyu kırmızı renkli), bebek hareketlerinde belirgin azalma ve dayanılmaz ağrı durumunda acilen hastaneye başvurulmalıdır. Erken geliş riski olanlar (çoğul gebelik, preeklampsi öyküsü) daha erken dönemde hareket etmelidir.
Yalancı Doğum Sancılarını Ayırt Etme
Braxton Hicks kasılmaları düzensizdir, istirahatle azalır. Ağrı karında lokalizedir, pelvise yayılmaz. Sıklık ve şiddetinde artış olmaz. Sıvı alımı veya pozisyon değişikliğiyle tamamen kaybolabilir.
Riskli Durumlarda Özel Önlemler
Duruş anomalileri (makat geliş) ve çoğul gebeliklerde sezaryen planlaması gerekebilir. Annede kalp hastalığı veya kanama bozukluğu varsa epidural kontrendike olabilir. Fetal distres belirtileri (kalp atımında düşüş) acil müdahale gerektirir.
Doğum Sonrası İyileşme Dönemi
Ağrılar doğumdan sonra 2-3 gün devam edebilir. Emzirme sırasında salgılanan oksitosin rahim kasılmalarını artırarak kanamayı azaltır. Doktor önerisiyle alınan ağrı kesiciler ve ılık kompres uygulamaları rahatlama sağlar.
