Diş kisti, çene kemiklerinde veya diş köklerinde oluşan içi sıvı dolu patolojik keselerdir. Genellikle ağrısız büyüdükleri için geç fark edilirler, ancak tedavi edilmezse kemik erimesi, diş kaybı ve enfeksiyon gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilirler.
Diş Kisti Türleri
- Radiküler Kist: En yaygın türdür. Ölü diş pulpası veya enfekte kök kanallarından kaynaklanır.
- Dentijeroz Kist: Gömülü dişlerin (özellikle 20 yaş dişleri) etrafında gelişir.
- Primordial Kist: Diş oluşmadan önce diş tomurcuğu bölgesinde belirir.
- Lateral Periodontal Kist: Canlı dişlerin yan yüzeylerinde görülür.
Belirtiler ve İşaretler
- Erken Evre: Çoğunlukla belirtisiz seyreder, rutin röntgenlerde tesadüfen tespit edilir.
- İlerlemiş Durumlar:
- Çenede şişlik ve deformite
- Dişlerde sallanma veya yer değiştirme
- Basınca bağlı donuk ağrı
- Diş etinde fistül (iltihap akıntılı delik)
- Yüz asimetrisi
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Travma: Düşme veya darbe sonucu diş pulpasının ölmesi
- Enfeksiyon: Tedavi edilmemiş çürükler veya kök kanal enfeksiyonları
- Gömülü Dişler: Kısmen sürmüş 20 yaş dişleri
- Genetik: Nadiren tümörle ilişkili kistler (örneğin, odontojenik keratokist)
Teşhis Yöntemleri
- Panoramik Röntgen: Kistin boyutunu ve komşu dişlerle ilişkisini gösterir.
- CBCT (3D Tomografi): Kemik erimesinin derecesini ve sinir hasarını değerlendirir.
- Biyopsi: Sıvı örneği alınarak kanser şüphesi ekarte edilir.
Tedavi Seçenekleri
- Enükleasyon: Kistin cerrahi olarak tamamen çıkarılması (en etkili yöntem).
- Marsupializasyon: Büyük kistlerde keseye drenaj kanalı açılarak boyutun küçültülmesi.
- Kök Kanal Tedavisi: Radiküler kistlerde enfekte dişin tedavisiyle kist gerileyebilir.
- Rezeksiyon: Kemik kaybı fazlaysa greftleme (kemik tozu) ile rekonstrüksiyon.
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Kist Patlaması: Ani şişlik ve şiddetli ağrıyla acil müdahale gerektirir.
- Sinir Basısı: Alt çene sinirinde uyuşma veya karıncalanma.
- Enfeksiyon Yayılımı: Sinüzit veya boyun apsesine dönüşebilir.
Korunma Stratejileri
- Yılda bir kez panoramik röntgen kontrolü
- Gömülü dişlerin zamanında çekilmesi
- Çürük ve enfeksiyonların erken tedavisi
- Travma sonrası diş hekimi muayenesi
Ameliyat Sonrası Süreç
- İlk 48 saat soğuk kompres ve yumuşak diyet uygulanır.
- 1 hafta içinde dikişler alınır.
- İyileşme 3-6 ay sürer; kemik yenilenmesi kontrol röntgenleriyle izlenir.
Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?
- Yüzde ani asimetri veya şişlik
- Ateş ve yutma güçlüğü
- Diş etinden kanlı veya iltihaplı akıntı
- Gece uyandıran şiddetli ağrı
