Dil ve damak kanserleri, ağız boşluğunda gelişen ve erken teşhis edilmediğinde yaşamı tehdit edebilen onkolojik hastalıklardır. Sigara, alkol kullanımı ve HPV enfeksiyonu gibi risk faktörlerinin yol açtığı bu kanser türleri, özellikle 45 yaş üstü bireylerde daha sık görülür. İşte dil ve damak kanserine dair kapsamlı bilgiler:
Temel Risk Faktörleri
Tütün ürünleri (sigara, nargile, puro) ve aşırı alkol tüketimi en önemli risk kaynaklarıdır. HPV-16 virüsü özellikle dil kanseri ile güçlü bir ilişki gösterir. Diğer faktörler arasında kötü ağız hijyeni, sürekli tahriş edici protezler, beslenmede sebze-meyve eksikliği ve genetik yatkınlık yer alır.
Belirtiler (Erken ve İleri Evre)
- Erken Evre:
- İyileşmeyen ağız yaraları (2 haftadan uzun süren)
- Dil veya damakta kırmızı-beyaz lekeler (lökoplaki/eritroplaki)
- Nedensiz diş eti kanamaları
- İlerlemiş Evre:
- Yutma güçlüğü ve ağrılı çiğneme
- Seste kalınlaşma veya konuşma bozukluğu
- Boyunda şişlik (lenf nodu metastazı)
- Ağızda uyuşma hissi
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Dil ve damakta anormal dokuların görsel incelenmesi.
- Biyopsi: Şüpheli bölgeden alınan doku örneğinin patolojik analizi.
- Görüntüleme: MR veya PET-BT ile tümör boyutunun ve yayılımının belirlenmesi.
- Endoskopi: Laringoskopi ile larinks kontrolü.
Tedavi Protokolleri
- Cerrahi: Tümörlü dokunun çıkarılması (glossektomi veya maksillektomi). Mikrocerrahi ile dil rekonstrüksiyonu mümkündür.
- Radyoterapi: IMRT teknolojisiyle hedeflenmiş ışın tedavisi.
- Kemoterapi: Cisplatin veya 5-FU gibi ilaçlarla metastaz kontrolü.
- Hedefe Yönelik Tedavi: EGFR inhibitörleri (Cetuximab).
- İmmünoterapi: Nivolumab gibi PD-1 inhibitörleri.
Rehabilitasyon ve Yaşam Kalitesi
- Konuşma Terapisi: Dil hareketlerinin yeniden öğretilmesi.
- Beslenme Desteği: Nazogastrik tüp veya PEG ile besleme.
- Psikolojik Destek: Kanserle mücadelede motivasyonel terapi.
Korunma Stratejileri
- Sigara ve alkolden tamamen uzak durmak.
- HPV aşısı yaptırmak (özellikle 9-26 yaş arası).
- Düzenli diş hekimi kontrolleri (yılda 2 kez).
- Güneş ışığına maruz kalan dudaklar için SPF 50+ koruyucu kullanmak.
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Evre I: %80-85 sağkalım oranı.
- Evre IV: %40’a düşen sağkalım (lenf nodu tutulumunda).
- Olumlu faktörler: HPV pozitifliği, genç yaş, tümörün 2 cm’den küçük olması.
Multidisipliner Takip
Tedavi sonrası ilk 2 yıl, 3 ayda bir; sonraki 3 yıl, 6 ayda bir kontrol gereklidir. Takip sürecinde ağız içi muayene, boyun ultrasonu ve gerektiğinde PET taraması yapılır.
