Deniz yanığı, deniz canlılarıyla temas sonucu ciltte oluşan toksik ve alerjik reaksiyonlardır. Genellikle denizanası, mercan veya zehirli alglerle temas edenlerde görülür. Bu durum, tatil keyfini kabusa çevirebilir ve uygun müdahale edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Deniz Yanığına Neden Olan Canlılar
Denizanası en yaygın nedendir. Dokunaçlarındaki nematosist adı verilen mikroskobik iğneler, cilde temas ettiğinde toksin enjekte eder. Denizşakayığı, ateş mercanı ve zehirli yosun türleri de benzer reaksiyonlara yol açar. Özellikle sıcak aylarda plankton patlamaları sonucu suda artan mikroorganizmalar, yüzenlerde "yüzücü kaşıntısı" denen tahrişe neden olabilir.
Belirtiler ve Şiddet Dereceleri
- Hafif Reaksiyonlar: Kızarıklık, hafif yanma hissi, noktasal kabarcıklar
- Orta Şiddette: Şiddetli kaşıntı, yaygın kızarıklık, ödem, zonklayıcı ağrı
- Ciddi Reaksiyonlar: Bulantı, baş dönmesi, kas krampları, nefes darlığı (anafilaksi riski)
Belirtiler temas sonrası 5-30 dakika içinde başlar ve 24-48 saat sürebilir.
Acil Müdahale Adımları
- Temas Bölgesini Temizleme: Cildi deniz suyuyla yıkayın (tatlı su nematosistleri aktive eder).
- Kalan Dokunaçları Çıkarın: Cımbızla nazikçe temizleyin, asla elle çekmeyin.
- Isı Uygulaması: Etkilenen bölgeye 20 dakika sıcak su kompresi (45°C’yi geçmeyen) ağrıyı azaltır.
- Asit Nötralizasyonu: Sirke veya limon suyu (denizanası için), karbonatlı su (ateş mercanı için) uygulayın.
Tıbbi Tedavi Yöntemleri
- Kortizonlu Kremler: Kaşıntı ve inflamasyonu azaltmak için hidrokortizon içeren topikal ilaçlar.
- Antihistaminikler: Alerjik reaksiyonları baskılamak için oral alınır.
- Ağrı Kesiciler: Parasetamol veya ibuprofen ağrı kontrolü sağlar.
- Antibiyotikler: İkincil enfeksiyon gelişirse doktor reçetesiyle kullanılır.
Riskli Gruplar ve Komplikasyonlar
Çocuklar, yaşlılar ve alerji öyküsü olanlarda reaksiyonlar şiddetli seyredebilir. Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Deride kalıcı hiperpigmentasyon
- Nekrotik yaralar
- Septik şok (nadiren)
- Kros hastalığı (tekrarlayan temaslarda gelişen kronik kaşıntı)
Korunma Stratejileri
- Koruyucu Kıyafetler: Lycra tulumlar veya vücut sıvılarıyla teması önleyen özel mayolar.
- Deniz Bilgisi: Denizanası uyarı levhalı bölgelerde yüzmeyin.
- Krem Bariyeri: Çinko oksit içeren suya dayanıklı kremler kısmen koruma sağlar.
- Yüzme Sonrası: Tuzlu suyla duş alıp cildi nemlendirin.
Ne Zaman Acil Servise Gidilmeli?
- Göğüs sıkışması veya nefes almada güçlük
- Yüzde şişme veya dilde ödem
- Bilinç bulanıklığı
- Geniş alana yayılan kabarcıklar
İyileşme Sürecini Hızlandırma
- Kaşımamak (enfeksiyon riskini artırır)
- Güneşten kaçınmak (hiperpigmentasyonu tetikler)
- Aloe vera jeli veya kalamin losyonuyla serinletici bakım
- Bol su içerek toksin atılımını destekleme
