Damak Yarası

Damak Yarası Nedir?

Ağızdaki iltihap, bireyler için rahatsızlıktan daha fazlasıdır. Üst damak yaraları ağrılıdır ve iltihaplı bölgeler, özellikle yemek yerken tahriş olur. Ağızdaki damak yaraları ve buna bağlı ağızdaki iltihaplar bireylerde yaygın olarak görülmektedir. Damak yaraları tek tek veya çok sayıda oluşabilen küçük kabarcıklardır. Ağrılı beyazımsı lekelerin nedeni henüz bilinmemektedir. Damak yaralarının oluşumunda virüsler veya bakteriler rol oynamaktadır. Ancak damak yaralarının özel sebepleri de olabilmektedir. Yani ağız damak yarası bazı bireylerde herhangi bir hastalığın habercisi olarak da çıkmaktadır.

Damak yaraları, en az bir milimetre boyutunda ve en fazla üç santimetre boyutunda olabilir. Eğer damağınızdaki yara büyük boyutlarda ise bir hekime danışmak gerekmektedir. Çoğu damak yarası küçüktür ve oluştuktan yaklaşık bir hafta sonra kendiliğinden iyileşir. Ateş, mide problemleri veya ağız enfeksiyonları sonucunda, damakta yaralar ve ağızda enfeksiyonlar ortaya çıkması en önemli belirtilerinden bazılarıdır. Damakta oluşan küçük lekeler veya büyük yaralar birey için ağrılı ve acılı bir sürecin habercisidir. Tabii ki sabırla ve bazı ev ilaçlarının yardımıyla onları etkili bir şekilde iyileştirebilirsiniz. Damak yarası halk arasında pamukçuk, yetişkinlerde ise aft yarası olarak adlandırılırlar.

Damak Yarası Belirtileri

• Damakta ağrı
• Kırmızılık
• Yanma
• Karıncalanma
• Kaşıntı
• Ateş, büyük ve yaygın pamukçuklar varsa
• Çene altındaki lenf düğümlerinin şişmesi

Belirtileri ortaya çıkar ve bir hastalık olabileceği ihtimali üzerine doktora başvurmak gerekir. Çoğu durumda, hafif rahatsızlık veren bölgede yanma hissi de bulunmaktadır. Sadece en ağır vakalarda, büyük veya çok yaygın pamukçukların başlamasıyla birlikte, çene altındaki lenf düğümlerinde ateş ve şişlik gelişmesi mümkündür.

Damak Yarası Nedenleri

Damak yaralarına bakteri, virüs veya mantarlar sebep olabilmektedir. Bununla birlikte sebep olan faktörler çeşitlilik gösterebilmektedir. 

Ağızdaki damak yaralarına sebep olan faktörler:

• Kötü ağız bakımı
• Ağız yaraları
• Sigara içmek
• Bağışıklık savunmasının gerilemesi ve düşürülmesi
• Tahriş edici veya aşırı baharatlı yiyecekler
• Hormonal değişiklikler
• Vitamin eksiklikleri
• Gıda intoleransı
• Genetik eğilim
• Alerjiler

Damak yaraları genellikle çok sıcak içecekler veya yiyeceklerden, keskin dişlerden, ortodontik diş tellerinden veya protezlerden kaynaklanan yanıklardan kaynaklanan ağız yaralarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca stres, yiyecek, hormonal değişiklikler ve vitamin eksikliklerinden de kaynaklanabilir. Ayrıca sert yemek, sigara içmek veya diş fırçası ile şiddetli sürtünmeden kaynaklanabilir. İkinci olarak, ağız damak yaraları şiddetli bir stres döneminden kaynaklanabilir. Bir gıda intoleransı, emme antibiyotikler, hormonal değişiklikler, kadının adet döngüsü sırasında ya da (hamile kadınların tipik) folik asit eksikliği, damak yaralarına neden olabilir. Bu durumlarda lezyonlar vücudun alarm zili olarak verdiği ve özel testlerin yapılmasının faydalı olduğu bir sinyal haline gelir. Diyabet gibi diğer sağlık ve genetik yatkınlık faktörleri de damak yaralarının sebebi olabilir. Son olarak, çoğunlukla dil, dudaklar ve yanakların mukozasında bulunan ağız ülserlerinin tekrarlanan varlığı, bulaşıcı olmayan ancak çok can sıkıcı bir hastalık olan aftöz stomatitin bir belirtisi olabilir.

Damak Yarası Teşhisi

Pamukçuk ve aft yaraları olarak da bilinen damak yaraları genellikle ağız boşluğunun yumuşak doku bölgeleri olarak tabir edilen dilde, dudaklarda, yanaklarda veya damakta görülür. Stres veya çevresel sorunlar gibi başka faktörlere de bağlı olsalar da genellikle bir bağışıklık sistemi sorununun sonucu olarak ortaya çıkarlar. Ağzın çatısındaki yaralar çocuklarda çok daha yaygındır, ancak yetişkinlerde de görülmektedir. Pek çok bireyde hayatın bazı dönemlerinde karşılaşılan damak yarasının teşhisi iki şekilde yapılabilmektedir. Birincisi, bireyin ağzının doktor tarafından manuel muayene edilmesi ve gözlem ile teşhis konulması şeklinde olmakta ve ikincisi damak yaralarının sebebini araştırmak üzere yaralardan alınan örneklerin laboratuvar ortamında incelenmesi şeklindedir.

Damak Yarası Tedavisi

Damak yarasını iyileştirmek için sık sık gargara yapılması önerilmektedir. İyi bir ağız sağlığını garanti etmek için ağzımızın bakımı ve dişlerimiz çok önemlidir. Buna ek olarak, hekim tarafından önerilen ilaçlar düzenli olarak kullanılırsa, bu koşulların ortaya çıkmasına yardımcı olan viral enfeksiyonların önlenmesi mümkün olacaktır. Ev yapımı gargara hazırlamak çok basittir, sadece bir çorba kaşığı tuz ve sodyum bikarbonat ve bir miktar hidrojen peroksit içeren yarım bardak suya ihtiyaç vardır. Tüm malzemeler karıştırılır ve günde iki ila dört kez gargara yapılarak veya dişler fırçaladıktan sonra bu karışımla ağız çalkalanarak uygulanır. Yavaş yavaş yaranın kaybolduğunu ve ağrının azaldığını, neticesinde bireyin rahatladığı fark edilecektir.

Damak yarası tedavilerini gerçekleştirmek için en çok bilinen ve önerilen doğal ilaçlardan biri şüphesiz aloe veradır. Bu bitki, damakta oluşan ağrılı yarayı ortadan kaldırmaya yardımcı olacak sayısız ve önemli fayda sağlar. Bu ev ilacını hazırlamak için aloe vera yapraklarına ve ılık suya ihtiyaç vardır. Bitkinin yapraklarından aloe kristalleri çıkarılır bu jele benzer bir sıvıdır, ılık suyla iyice karıştırılır ve geleneksel bir gargara gibi gargara yapılır. Aloe veranın gücü sayesinde ağız yaralarını hızla sonlandırmak mümkündür.

Ağzın çatısındaki, yaralar kısa sürede kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Rahatsızlığı en aza indirmek ve iyileşme koşullarını iyileştirmek için çok sıcak yiyecekler yememeye çalışılmalıdır. Damak yaraları genellikle kendi başlarına iyileşirler, ancak bu süreci hızlandırmak için uzmanlar, çok baharatlı yiyecekler yememeyi ve turunçgiller gibi asitli yiyeceklerin alımını azaltmayı tavsiye ediyorlar. Ağzı tuz ve suyla çalkalamak gibi ev ilaçları da faydalıdır.

Özellikle düzenli olarak ağız yaralarından mustarip olan kişilerde yaraların ortaya çıkmasını önlemek için asitli, baharatlı veya çok sıcak yiyeceklerden kaçınmaları tavsiye olunur.

Yeterli düzeyde demir, çinko, folik asit, B vitamini alınmasını sağlayacak besin ve vitaminler tüketilmelidir.

Ağız hijyeni yumuşak fırçalar kullanılarak ve fırça düzenli olarak değiştirilerek sağlanmalıdır.

Damak Yarası Tedavi Edilmezse

Kişisel bakımla iki haftadan fazla süren damak yaralarının kalıcı olduğu veya yılda iki veya üç defadan fazla tekrarladığı durumlarda, diğer olası tetikleyicileri belirlemek için bir doktora görünün. Damak yaraları herhangi bir kanser türü değildir. İlk önce iyileşmeyi tamamlamayan bir ağız ülseri olarak ortaya çıkabilen bazı tümörler vardır. Bu tümörlerin tetkik ve tedavisine ihtiyaç vardır. Şayet uzun süren tedavi sonucu iyileşmeyen damak yaraları gözlemlendiğinde patalojik tetkik ve tedavi yöntemlerin uygulanması gerekmektedir. Aksi takdirde iyileşmeyen damak yaralarının akciğer başta olmak üzere diğer organlarımızı da etkileyeceği unutulmamalıdır.

Damak Yarasına Ne İyi Gelir?

Damak yarası rahatsızlığını gidermek için birçok yöntem mevcuttur. İltihaplı bölgeye buz uygulandığında soğukla birlikte, damak yarasının olduğu alanı uyuşturmak suretiyle ürettiği iltihabı azaltmak mümkündür.

Ağız yaralarını iyileştirmek için doğal yöntemler:

• Tuz: Damak yaralarından kurtulmak için enfeksiyonu ortadan kaldıran güçlü bileşenlere ihtiyaç olacaktır. Bunun için, en can sıkıcı ama aynı zamanda daha etkili ev ilaçlarından biri olan tuzu kullanın. Suyu tuzla karıştırın ve ağzınızı çalkalayın. Ancak tuzun ürettiği acıya dayanabiliyorsanız, tuzu doğrudan damak yarasına sürün. İlk başta çok fazla rahatsızlık hissi uyandırabilir ama bu uygulama enfeksiyonlu bölgeyi kısa sürede rahatlatacaktır. Bu işlemin günde en az üç defa tekrar edin. Sodyum klorür, yaralarla mücadelede çok etkili olan doğal bir antiseptik olduğu için bu yol çok işe yarar.
• Bikarbonat: Bu bileşiği, ılık suyla karıştırılarak ağız yaralarına uygulayın. Bu solüsyonun yaraya etki etmesine sağlayın ve sonra ağzınızı iyice çalkalayın.
• Hidrojen peroksit: Bu ilaç çok etkilidir ve ayrıca enfeksiyonları önler. Bazı pamuklu çubuklar ile hidrojen peroksiti doğrudan yaraların üzerine uygulayın. Zehirlenmeyi önlemek için hidrojen peroksiti yutmamaya dikkat etmek önemlidir.
• Sirke: Yarım bardak elma sirkesini, yarım bardak ılık suyla karıştırın. Bu karışımı günde en az iki kez uygulayın.
• Buz: Ağızdaki damak yarası ağrısını yatıştırmak için harika bir müttefiktir. Ek olarak olası iltihabı azaltabilir. İyileşme süreci biraz daha yavaş olsa da buzun hızlı ve yoğun bir yatıştırma kapasitesi vardır.
• Yoğurt: Doğrudan damak yarasının üzerine uygulanabilir, ancak en basit olanı, yaraların iyileşmesinde çok olumlu bir etkisi olduğu için bu ürünü düzenli olarak tüketmektir. Ayrıca ağzın bakteriyel bileşiminin değişebilmesini ve asitlik derecesinin değiştirilmesini kolaylaştırır.

Damak yaralarını önlemek için bazı yöntemler:

• Ağız hijyeninizi dikkat edin: Doğru bir fırçalama tekniği kullanarak dişlerinizi günde üç kez fırçalayın.
• Beslenme: İyi beslenme alışkanlıklarını takip edin. Akdeniz diyeti, beslenme eksikliklerini önlemek için mükemmeldir.
• Takma diş: Takma diş kullanıyor iseniz, takıp çıkarmada dikkatli davranın. Takma diş damak yarası da damak yaralarına sebep olan başlıca faktörlerden biridir.
• Ortodonti: Ortodonti tedavi görüyorsanız, ortodontistin talimatlarını izleyin. Diş tellerini iyice temizlemek için oral irrigatörü kullanın ve genellikle damak yaralarınız varsa, oluşumunu önlemenize yardımcı olması için uzmanla konuşun.
• Ağız profilaksi: Profesyonel diş temizliği, düzenli olarak ağızda hastalıkların her türünü önlemek için en iyi yoldur. Dişlerinizden ve diş etlerinizden tartar ve plağı başarılı bir şekilde gidermemizi sağlar. Birçok avantajı olan hızlı, ucuz ve ağrısız bir tedavidir.

Damak Yarasına Ne İyi Gelmez?

Damak yaraları, kişinin hayat kalitesini düşüren virüs, bakteri veya mantarlara bağlı damakta oluşan enfeksiyonlardır. Yaraların iyileşme sürecinde kişinin beslenme düzenine dikkat etmesi gerekmektedir. Çünkü tüketilen yiyeceklerin türü, yaraların damakta daha da artmasına ve iyileşme sürecinin uzamasına sebep olabilmektedir. Damakta çıkan yara sonrasında baharatlı yiyecekler tüketilmemelidir. Yara çıkan bölge sertçe fırçalanmamalıdır.

Damak Yarası İlaçları

Eczanede, yarayı tamamen kapatan ve yaralanmanın iyileşmesini hızlandıran topikal kullanım için ilaçlar satın alın. Bu yaraların iyileşme süresini uzatan bölgelerde oluştuğunu unutmayın. Damağınızda yaralar varsa ve neye bağlı olduklarını bilmiyorsanız diş kliniğine başvurun. Örneğin; diş hekimi tarafından reçete edilmesi gereken lokal anestetikler veya topikal antienflamatuarlarla ağrıyı hafifletmek ve iltihabı tedavi etmek mümkündür.

Hamilelikte Damak Yarası

Hamilelik fiziksel değişiklikler getirebilir. Hamileliğin az bilinen bir yan etkisi, damak yaralarıdır. Bu yaralar bazen pamukçuk olarak adlandırılan küçük, şerit benzeri noktalardır. Bunlar alt ya da üst damakta görülür, ağrıya ve tahrişe neden olabilir.

Vücudunuzda, hamilelik sırasında sizi damak yaralarına karşı daha duyarlı hale getiren birçok şey vardır:

• Hormonal değişiklikler: Hamilelik, vücudun toksinlere tepki verme şeklini ve hatta diş eti dokusuna kan akışını etkileyebilecek hormonal değişiklikler üretir. Bu, kadınları ağız sağlığı sorunlarına daha yatkın hale getirir.
• Vitamin eksikliği: Buğday, çikolata ve turunçgiller gibi damak yaralarına neden olabilecek bir dizi yiyecek vardır. Bununla birlikte, gebelikte başka bir olası damak yarası nedeni de vitamin eksikliğidir. Bu süre zarfında vücutta o kadar çok değişiklik olur ki, yeterli vitamine sahip olmamak oldukça kolaydır. Hamile kadınlar özellikle yeterli miktarda B12 vitamini, folik asit ve çinko almalıdır.
• Stres: Hamilelik stresli bir dönem olabilir. Bazen vücut strese fiziksel olarak tepki verir ve hamilelik sırasında damak yaraları olabilir.
• Kararsız Bağışıklık: Hamilelik sırasında damak yaraları, bu aşamada normal olan zayıflamış bağışıklık sisteminin bir belirtisi değil de viral bir enfeksiyonun belirtisi de olabilir.

Hamilelik sırasında damak yaralarını engellemek için uygulanması gerekenler:

• Diş hekimini en az bir kez ziyaret edin: Doktorunuzla görüş alışverişi hamilelik sırasında herhangi bir zamanda yapılabilir. Uzman, bir sorun olup olmadığını analiz edecek ve bununla mücadele için uygun reçeteyi verecektir.
• Ağzınıza iyi bakın: Bunu yapmak için günde en az iki kez florürlü diş macunu ile dişlerinizi ve diş etlerinizi fırçalamanız ve günde en az bir kez diş ipi kullanmanız gerekir. Bulantıyı önlemek için küçük yumuşak fırçaların kullanılması tavsiye edilir.
• Sağlıklı bir diyet uygulayın: Bu dönemde şekerli yiyecekleri öğünlerle sınırlamak ve öğün aralarında yememek, endüstriyel meyve suları ve gazlı içeceklere değil taze meyvelere öncelik vermek ve şekersiz ürünleri tercih etmek gibi bazı beslenme alışkanlıkları ağız sağlığına büyük katkı sağlar.
• Her kusmadan sonra ağzınızı çalkalayın: Özellikle mide bulantısı ve kusma sıksa gün içinde az miktarda meyve, sebze, yoğurt veya peynir almanız ve günlük olarak florürlü gargara kullanılması önerilir.

Çocuklarda Damak Yarası

Çoğu durumda, çocukların sergilediği oral lezyonlar iyi huyludur ve uygun bakımla birkaç gün içinde çözülür. Çocuklarda ortaya çıkan damak yaralarının neler olduğunu, hangi semptomları gösterdiklerini ve bunları nasıl hafifletilebileceği de önemli bir konudur.

Damak yaraları, damakta beyaz lekeler olarak kendini gösteren bir virüs ya da bakterinin neden olduğu yaygın bir enfeksiyondur. Prensip olarak, birkaç gün içinde kaybolacak zararsız bir şeydir, ancak bazen can sıkıcı olabilir ve ağızda yanmaya ve dolayısıyla yeme bozukluklarına neden olabilir. İlk belirtilerde enfeksiyonun yayılmasını ve daha fazla rahatsızlık vermesini önlemek için derhal çocuk doktoruna danışılmalıdır. Damak yaraları bebeklerde daha yaygın olmakla birlikte, özellikle ağızda bakteri florasını değiştiren bir antibiyotik tedavisinden sonra daha büyük çocuklarda da ortaya çıkabilir.

Çocuğun ağzında damak yaralarının birkaç nedeni vardır:

• Bulaşıcı nedenler: Enfeksiyona bir virüs, bakteri veya mantar neden olabilir, ancak üçü arasında ağız yaralarının en yaygın nedeni virüslerdir. Bu tür ülserler, herpanginalar olarak bilinir. Damak yarası olan çocuklar huzursuzdur ve çocukta hafif ateş olabilir. En belirgin semptom damaklarda küçük yaraların görülmesidir.
• Çocuğun damakta yara oluşumuna neden olan bir başka neden de travmadır. Dişlerini damak zarar görmüş olabilir. Bu durumda başka belirti görülmez. Sadece damak yarasının neden olduğu ağrı görülür.
• Damak yaraları diğer hastalıkların ikincil bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Çocuğun ağzında yaraların ve ülserlerin ortaya çıkmasına neden olan immünolojik hastalıklar vardır. Bu durumda en önemli şey ülsere neden olan hastalığı tespit etmek ve yeterli tedaviyi sağlamaktır.
• Stres, sinirlilik veya anksiyete damak yaralarına sebep olabilmektedir. Ayrıca damak yaralarının görünümünü de etkiler.
• Bazen gıda alerjileri nedeniyle damak yaraları ortaya çıkabilir.
• Damak yaraları, lösemi gibi hastalıklarla ilişkili görünebilirler.

Çocuğun damak yarası tedavisi için bazı yöntemler:

• Çocuğun sahip olduğu damak yarasının türüne bağlı olarak, tedavi şekli değişecektir. Ülsere travma neden olmuşsa, herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymayacaktır. Bu durumda damak yarası bir ila iki hafta içinde kendi kendine iyileşir. Ancak damak yarasının neden olduğu ağrıyı hafifletmek için bir analjezik uygulayabilirsiniz. Topikal ağrı kesiciler ve ağız çalkalama ağız ülserlerinin tipik ağrı azaltmak üzere tasarlanmıştır. İkincil enfeksiyonların oluşmaması için doğal antiseptikler de uygulanabilir.
• Damak yaraları bulaşıcıysa veya başka bir bağışıklık hastalığının belirtisi ise, çocuk doktoru izlenecek tedaviyi belirleyecektir.
• Çocukta damak yarası olduğu sürece, narenciye veya asitli yiyecekler gibi rahatsız edici besinlerden ve sıcak içeceklerden kaçınılmalıdır. Ancak dondurma gibi soğuk süt ürünleri bu süreçte fayda sağlar çünkü soğuk ağrıyı dindirir niteliktedir.

Çocuklarda yaraların ortaya çıkması nasıl önlenir:

• Dişlerinizi ve dilinizi daima temiz tutun. Yemek yedikten sonra daima dişlerinizi fırçalayın.
• Sebze ve meyveler açısından zengin, çeşitli bir diyet yapın. Ağızda yaralar olma eğiliminiz varsa asitli yiyeceklerden kaçının.
• C vitamini ve omega-3 yönünden zengin besinler tüketin.
• Çok sıcak yiyeceklerden kaçının.

Bebeklerde Damak Yarası

Bebeklerdeki damak yaraları, küçük ağrılı kabarcıklar halindedir. Bebeğin damağında, ağzına duvarlarında veya dilin altında oluşan beyaz veya kırmızımsı yaralardır. Bazen bir iğne başı boyutundadırlar ve fakat bazı durumlarda küçük bir madeni para kadar büyüklüğüne ulaşabilmektedirler. Bebekte damak yaraları tek başına veya gruplar halinde ortaya çıkar.

Bebeklerde damak yarası nedenleri:

• Normalde çocuğun ağzında bulunan bakterilere aşırı duyarlılık, bademcik enfeksiyonu veya demir, B12 vitamini, folik asit eksikliği neden olabilir. Genelde 7-10 gün sonra kendiliğinden veya yara büyükse daha uzun sürede iyileşirler.
• Birkaç gün sonra damak yaraları yerini beyazımsı lezyonlara bırakırsa, bu iyileşme sürecinin çoktan başladığı anlamına gelir. Ancak yıl içinde damak yaralarının daha sık ortaya çıkabileceği göz ardı edilmemelidir.

Bebek damak yaraları için tedavi yöntemleri:

• Bebek damak yaralarının tedavisi için antibiyotiklerin yanı sıra sadece semptomları hafifletmekle sınırlı olan antienflamatuarlar yararsızdır. Bununla birlikte çocuk doktoru, bir fırça ile ağza uygulanacak bir antiseptik solüsyon önerebilir. Damak yaraları bebeğiniz için çok sıkıntılı bir hal aldıysa, doktorunuz tarafından parasetamol verilebilir.
• Bebeklerin dişlerini temizlemek ağrıya bağlı mümkün olmaz. Ama bebeğin ağzını her yemekten sonra yıkama, ağzının temiz olduğundan emin olmanız çok önemlidir. Ayrıca damak yaralarının iyileşmesini kolaylaştırmak için bebeğinizin asitli veya tuzlu yiyecekler yememesini sağlayın.

Damak Yarası için Hangi Doktora Gidilir?

Damak yarası için herhangi bir doktora gitmeye gerek yoktur. Damaktaki yaralar genellikle kendi kendine iyileşebilir niteliktedir. Yaralar genellikle 7 ile 14 gün arasında sürmektedir. Fakat çıkan yaralar çok uzun süre geçmiyor ve bununla birlikte vücutta ağır semptomlar görülüyor ise (ateş, kusma vb.) derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Gidilecek doktor öncelikle Diş Hekimi olmalıdır. Buradan diş hekiminin yönlendirmesine göre farklı polikliniklere gidilebilir.