Damak Ameliyatı

Damak ameliyatı, ağız çatısında yer alan yumuşak damak arkasındaki bölgede, horlama ve uyku apnesi bozukluğuna neden olan tıkanıklık veya damak yarığı gibi yapılan tüm cerrahi müdahaleleri kapsar.

Damak Ameliyatı Nedir?

Damak ameliyatı; ağız çatısında yer alan yumuşak damak arkasındaki bölgede, horlama ve uyku apnesi bozukluğuna neden olan tıkanıklık veya damak yarığı gibi çeşitli damak anomalilerinin tedavisi amacıyla yapılan tüm cerrahi müdahaleleri kapsar. Damak nefes alma, konuşma, sindirim ve yutma gibi önemli yaşamsal hareketleri mümkün kılar. Damak burun ile ağız boşluğunu birbirinden ayırır.

 Damak sert damak ve yumuşak damak olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Öndeki sert damak üst çene kemiği(maksilla) ve damak kemiğinden(palatinum), arkadaki yumuşak damak ise kaslardan oluşur ve her iki damak yapısı da mukoza zarı ile kaplıdır. Yumuşak damağın arkasında küçük bir yumruk torbası gibi  olan uvula yani küçük dil bulunur. Damak anatomisinde meydana gelen rahatsızlıklar damak ameliyatını gerektirebilir.

Damak Ameliyatı Çeşitleri

Damak ameliyatı; anne karnında gelişen yarık damak, yumuşak damakta oluşan problemler veya dişten kaynaklı damak problemleri gibi nedenlerle yapılmaktadır. Rahatsızlığın türüne göre damak ameliyatı çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

Yarık Damak Ameliyatı

  • Yarık damak ameliyatı çocuğa anlaşılır bir şekilde konuşmayı yeniden kazandırmak amacıyla yapılır. Konuşma güçlüğünün yanı sıra yarık damak bebeğin emme yetisini engellediğinden beslenme sorunlarına da neden olabilir. 
  • Yarık damak, erken fetal gelişim sırasında damak dokularının kaynaşmaması sonucunda ortaya çıkan bir doğum kusurudur. Gebeliğin 8-12. haftalarında ortaya çıkar. 
  • Yarık damağı onarmak için yarık damak ameliyatı gerekli bir prosedürdür.
  • Konuşmayı ve dili, burun ve ağızdaki hava akışını düzenler. Konuşurken burundan hava sızarsa, çıkarılan seslerin çoğu anlaşılmaz. Burundan fazla hava sızdığında konuşma neredeyse anlaşılmaz hale gelir.
  • Damak yarığı onarılmamış bir çocuğun doğru konuşmayı öğrenmesi ve başkaları tarafından konuşmasının anlaşılması zorlaşır.
  • Yarık damak ameliyatı, sert damak ve yumuşak damak yarığı durumlarında yapılmaktadır. Hastada yalnızca yumuşak damak yarığı görülebilir veya hem sert damak hemde yumuşak damağın etkilendiği   yarıklar görülebilir.

Yumuşak Damak Ameliyatı

  • Yumuşak damak ameliyatı, uyku apnesi ve horlama şikayeti olan hastalar için uygulanan cerrahi yöntemdir. Bu cerrahi alanında birden fazla prosedür bulunmaktadır. 
  • Uyku apnesi, uyurken nefes almada duraklamalara neden olan bir rahatsızlıktır. Boğazın arkasındaki kaslar uyurken gevşer. Kaslar gevşediğinde, destekledikleri yumuşak doku havayoluna sarkabilir. Daralan hava yolu horlamaya ve uyku apnesine neden olabilir.
  • Uvulopalatofaringoplasti yani yumuşak damak ameliyatı, uyku sırasında hava yolunu açık tutmak için uvula, damak ve bazen boğazın arkasındaki ek yumuşak dokunun çıkarıldığı bir operasyondur.
  • Pillar damak implantı ameliyatı  horlama veya uyku apnesi olduğunda uygulanan diğer bir prosedürdür. Damak yapısının düşük olması horlama sorununa yol açabilir. Damağa yerleştirilen çubuklar sayesinde solunum sırasında titreşim yapan yumuşak damak yapısının daha sabit kalması sağlanır ve aşırı hareketliliği azaltılmış olur. İyileşme süreci hızlı olup başarı oranı yüksek bir prosedürdür.

Üst Çene Genişletme Ameliyatı

  • Ortodontik düzeltme tedavilerinde bazen üst çeneyi genişletme işlemi uygulanır. 
  • Üst çene  ameliyatı diş veya iskelet yapısını içeren bir prosedürdür.
  • İskelet yapısına uygulanan işlemde damak kemiği hareket ettirilir. 
  • Damağın iki yarısı genişletici tarafından fiziksel olarak ayrılır. Teorik olarak damağın kemeri genişletilir, diş konumu etkilenmez. 
  • Tedavinin bir diğer amacı ise dişlerin doğal yollarla veya ortodontik tedaviler yardımıyla açılmaları için alan oluşturmaktır. Tedavinin sonunda ısırık ve çiğnemeyi dengeleme sağlanır ve çene eklemi sorunları oluşumunun önüne geçilir.

Damak Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Yarık Damak Ameliyatı Nasıl Yapılır?

  • Yarık damak ameliyatı, sedasyon veya genel anestezi altında yapılır.
  • Yarık damak onarımı, yarığı kapatmak ve ağız çatısını yeniden oluşturmak için doku ve kasların dikkatlice yeniden konumlandırmasını gerektiren bir prosedürdür.
  • Yarığın her iki tarafında kesiler yapılır, sert ve yumuşak dokularının yeniden konumlandırılması için özel teknikler kullanılır. 
  • Onarım genellikle ağız çatısının orta hattı boyunca dikilerek kapatılır. Böylece normal beslenme, konuşma gelişimi, duyma, nefes alma ve yaşam boyunca devam eden büyüme fonksiyonlarını sağlamak için yeterli damak uzunluğu sağlanır. 
  • Damak yarığı ile birlikte dudaktaki ayrılığı kapatmak ve üst dudağa daha normal bir fonksiyon, yapı ve görünüm kazandırmak için dudak yarığı ameliyatı da yapılabilir.

Yumuşak Damak Ameliyatı Nasıl Yapılır?

  • Yumuşak damak ameliyatı, yaklaşık 60 dakika sürer ve genel anestezi altında yapılır. Burun ameliyatı ile birlikte yapılması halinde süreç uzayabilir.  
  • Ameliyat sırasında hastanın ağzını açık tutacak özel bir cihaz kullanılır. 
  • Ağzın arkasındaki yumuşak doku kesilir ve gerekirse geniz eti, bademcikler ve boğaza sarkan küçük doku parçası (uvula yani küçük dil) çıkarılır. 
  • Kalan dokunun kenarları dikişlerle kapatılır. Dikişler birkaç hafta içinde kendiliğinden çözülür. 

Üst Çene Büyütme Ameliyatı Nasıl Yapılır?

  • Damakta iskelet genişlemesi gerektiğinde ameliyat, hiçbir dış iz kalmayacak şekilde üst dudak altına yapılır. 
  • İşlem sırasında cerrah, kemikte diş köklerinin hemen üzerinde ve damağın ortasından aşağıya doğru hassas kesikler oluşturur.
  • Birkaç hafta içerisinde hastanın damağının istenilen genişliğe ulaşıncaya kadar genişleticiyi yavaşta etkinleştirmesi gerekir.
  • İstenilen genişleme elde edildiğinde stabilizasyonu sağlamak için cihazın birkaç ay daha ağız içinde kalması istenir.

Damak Ameliyatı Riskleri

Damak ameliyatı sonrası oluşabilecek genel riskler şu şekilde sıralanabilir:

Kanama

  • Damak ameliyatı kanama riski taşır ve operasyon bademcik ameliyatı ile birlikte yürütülürse risk daha yüksektir.
  • Ciddi kanama oluşumunu engellemek amacıyla hastadan ameliyattan birkaç gün veya bir hafta öncesinden kan sulandırıcı ilaç, vitamin takviyesi veya bitkisel ilaç kullanımına ara verilmesi istenir.
  • Damak ameliyatı sonrası kanama, hastaların yaklaşık olarak %2 ila %4’ünde görülür. 

Yutma Güçlüğü

  • Damak, ağzın arkası ile burun arasındaki bağı kapatarak yutmayı kolaylaştıran bir mekanizmaya sahiptir. 
  • Damak ameliyatı sonrasında, burun arkasına veya bazen de burundan sıvı veya yiyecek geçişi olması mümkündür. 
  • Bölgedeki şişlik yutmada güçlüğe neden olur. Yutma güçlüğü birkaç gün süren bir komplikasyondur.

Boğazda Kuruluk veya Bir Şey Sıkışmış Hissi

  • Damakta yapılan operasyon, boğazda kuruluk veya boğazda bir şey sıkışmış hissi oluşturabilir. 
  • Bu genellikle geçici bir durumdur ve 6 ila 12 ay sürebilir ancak çok nadir de olsa kalıcı olabilen bir risk taşır.

Konuşmadaki Değişiklikler

  • Damakta yapılacak herhangi bir işlem konuşmada değişikliklere neden olabilir ancak bu değişikliklerin kalıcı olması çok nadirdir.

Boğazın Üst Kısmında Daralma

  • Nadiren de olsa damak ameliyatı boğazın üst kısmı olan damak arkasında daralma ile sonuçlanabilir.
  • Bu komplikasyon, burundan nefes almayı zorlaştırabileceği gibi konuşma ve yutma ile ilgili sorunlara da neden olabilir. 
  • Sorunu düzeltmek için ek ameliyat gerekebilir.

Horlamanın Devam Etmesi

  • Damak ameliyatının yapılma nedenlerinden biri de tıkayıcı uyku apnesini ortadan kaldırmaktır. Operasyon ile birlikte genellikle horlama da önemli ölçüde iyileşir. 
  • Ameliyat, uyku apnesini yüksek oranda düzelten bir operasyondur ancak horlama bir dereceye kadar devam edebilir.

Kulak Problemleri veya Çene Rahatsızlığı

  • Ameliyattan sonra boğazda meydana gelen şişlik çene ağrısına, basınç ve dolgunluk gibi kulakta problemlere neden olabilir.
  • Kulak sorunları, yumuşak damak ve bademciklerin çenenin yanında olması ve kulak zarının arkasındaki boşluğu, boğazın üst kısmına bağlayan östaki borusuna yakınlığı nedeniyle oluşur.
  • Bu komplikasyonlar genel olarak görülür ve ameliyattan 1-2 hafta içinde düzelir. 

Yarık Damak Ameliyatı Riskleri ise Su Şekilde Sıralanabilir

  • Yarık damak ameliyatı sonrası birkaç gün mukozada veya tükürükte az miktarda kan olabilir. Mukus veya tükürük pembe görünebilir.
  • Birkaç hafta boyunca burundan normalden daha fazla drenaj (sümük) gelebilir. Bunun nedeni ameliyattan önce doğrudan ağza akan mukozanın, burun ile ağız arasındaki boşluğun ödemli, şiş olmasıyla burna geçiş yapmasıdır.
  • Birkaç hafta horlama ve seste değişiklik görülebilir. Şişlik azaldığında ve drenaj azaldığında ortadan kalkar. 

Damak Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler

  • Damak ameliyatı sonrası anestezinin etkisi geçtiğinde boğaz ağrısı hissedilir. Aynı zamanda hasta konuşmakta ve yutmakta güçlük çekebilir.
  • Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler verilir. Hastanın yumuşak doku ameliyatı sonrası (uyku apnesi problemi nedeniyle) 1 gece hastanede müşahede altında kalması istenir. Böylece nefes alış vermede bir problem olup olmadığı yakından izlenir.
  • Damak ameliyatı sonrası ağrı yaklaşık olarak 3 hafta sürebilir.
  • Hastaya bol soğuk sıvı ve yutması kolay yumuşak yiyecekler tüketmesi önerilir. Sıcak, baharatlı, asitli ve sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
  • Ameliyattan sonraki 2 hafta boyunca öksürmemeye çalışmak ve boğazı temizlememek önemlidir.
  • Ameliyatı takiben ilk 2 hafta ağır kaldırmamaya özen gösterilmelidir.
  • Göğüs ağrısı, nefes darlığı, boğazda ağrı ve durdurulamayan kanama, ilaçla geçmeyen şiddetli ağrı, 2-3 gün hiç yemek yiyememe veya bir şey içememe, enfeksiyon belirtileri (ateş veya titreme) ve dehidrasyon belirtileri (koyu renkli idrar veya idrara çıkamama) olması halinde acilen hekim ile görüşülmelidir.

Bebeklerde Yarık Damak Ameliyatı Sonrası Süreç

  • Yumuşak damağa yapılan dikişler Z şeklinde atılır. Bu uygulamaya Z kapanışı adı verilmektedir. Z kapanışı, damağı uzatmayı sağlayan ve damaktaki kasları daha normal bir pozisyona getiren bir uygulamadır.
  • Ameliyattan sonra ağzına ellerini veya diğer nesneleri sokmasını engellemek için bebeğin kollarının etrafı yumuşak atellerle sarılır. Ameliyattan sonraki 2 hafta boyunca takılı kalmalıdırlar. Bu ateller bebeğin kucağa alınması gerektiğinde çıkarılabilir özelliktedirler.
  • Ameliyat sonrası küçük bebeklerde beslenme önemlidir. Beslenmeye önce sıvı gıdalarla başlanır. Bebeklerde ameliyat sonrası yakın süreçte biberon kullanımı pek önerilmez.
  •  Yarık damak ameliyatı sonrası çocuklar su tüketimi ve ardından idrarını yapana kadar hastanede müşahede altında tutulur.
Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın

Damak Ameliyatı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Yarık damak ameliyatı sonrası beslenme nasıl olmalıdır?

İştah, ameliyattan önceki kadar iyi olmayabilir. Ameliyattan sonra, çocuğun susuz kalmaması için yeterince sıvı içtiğinden emin olmak çok önemlidir. Çocuğun ameliyattan sonra damak bölgesi hassastır. Bu süreçte çocuğun yalnızca yumuşak yiyecekler (çorba, yoğurt, ince pişmiş tahıllar, puding veya bebek mamaları gibi) yemesi gerekir. Sert uçlu biberon, çatal veya pipet gibi malzemeler kullanılmamalıdır. Yalnızca yumuşak kaşık kullanılabilir veya bebek anneden beslenmeye  (emzirme yoluyla) devam edebilir. Ameliyattan bir hafta sonra sebze, erişte, yumuşak pişmiş meyve, muz, süte batırılmış mısır gevreği gibi yumuşak yiyeceklere devam edilebilir. Sert yiyeceklere geçiş, ameliyattan sonraki 6. haftayı bulabilir.

Dr. Merve Ergüven

Yarık damak ameliyatı ne zaman yapılır?

Yarık damak ameliyatı genellikle çocuğun sağlık durumuna ve hastane protokolüne bağlı olarak 9-18 aylıkken yapılır. Çocuğun kalp veya akciğer rahatsızlığı gibi yaşamı tehdit eden diğer sorunları olması halinde tedavi ertelenebilir. Hem yarık damak hem de yarık dudak olması halinde çoğunlukla yarık dudak ameliyatı, yarık damak ameliyatından önce yapılır. Bu süreç bebeğin 2-6 aylık dönemine denk gelir.

Dr. Merve Ergüven

Yarık damak ameliyatı kaç saat sürer?

Yarık damak ameliyatı genellikle 2 ila 3 saat arasında sürer. Kişinin anestezinin etkisinden sonra uyanması 45 dakika ila 1 saat sürebilir. Ameliyattan sonra hastanede kalma süreci 1-2 gecedir. Çocuğun beslenme sorunlarının devam etmesi durumunda veya ağrıyı kontrol etmek için müşahede altında kalma süresi uzayabilir. Atılan dikişler ise 4-6 hafta içinde kendiliğinden çözülür veya gerekli görülmesi halinde alınır.

Dr. Merve Ergüven

Yarık damak ameliyatı sonrası konuşma düzelir mi?

Yarık damak ameliyatı, normal konuşmayı desteklemek için yumuşak damak kası işlevini oluşturmayı amaçlar. Ameliyat sonrası konuşma problemleri önemli ölçüde azalır ancak daha sonra konuşma sorunları gelişebilir. Bu bazen birkaç harfte sorun yaşama olarak görülür. Yarık damak ameliyatı olanların net konuşma geliştirmesine yardımcı olmak için hekimin aileye bazı önerileri olacaktır. Çocuğun olası problemlerini yenmek için bir konuşma terapistine ihtiyaç duyulabilir. Çocuk okul çağına başlamadan, dil terapisti ile yapılacak değerlendirme neticesinde yeni bir operasyona da gerekli olabilir.

Dr. Merve Ergüven