CRP (C-Reaktif Protein), karaciğer tarafından üretilen ve vücutta iltihabi süreçlerin göstergesi olan bir proteindir. Enfeksiyon, travma veya otoimmün hastalıklar gibi durumlarda kandaki seviyesi hızla yükselir. Bu makalede, CRP’nin klinik önemi, yüksekliğinin nedenleri ve tedavi yaklaşımları detaylıca ele alınmaktadır.

CRP Testi Nasıl Yapılır?
CRP seviyelerini ölçmek için basit bir kan testi yeterlidir. Açlık gerektirmeyen bu test, kol damarından alınan örnekle laboratuvarda analiz edilir. Sonuçlar genellikle 4-6 saat içinde raporlanır. Normal değerler laboratuvara göre değişmekle birlikte çoğunlukla 0-5 mg/L aralığı kabul edilir. Yüksek hassasiyetli CRP (hs-CRP) testi ise kardiyovasküler risk değerlendirmesi için kullanılır ve 0.3-10 mg/L arası ölçüm yapar.

CRP Yüksekliğinin Nedenleri

• Enfeksiyonlar: Bakteriyel enfeksiyonlarda (zatürre, idrar yolu enfeksiyonu) CRP 24 saat içinde 100-500 mg/L’ye çıkabilir. Viral enfeksiyonlarda ise hafif yükselir.
• Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus gibi hastalıklarda kronik yükseklik görülür.
• Travma ve Yanıklar: Doku hasarına bağlı iltihabi yanıt CRP’yi artırır.
• Kanser: Özellikle lenfoma ve akciğer kanserinde yükselme olabilir.
• Kardiyovasküler Sorunlar: hs-CRP >3 mg/L, kalp krizi riskini 2 kat artırır.

CRP Yüksekliğinin Belirtileri
CRP tek başına semptom oluşturmaz. Altta yatan hastalığa bağlı şikayetler ortaya çıkar:

• Enfeksiyonlarda: Ateş, halsizlik, lokal ağrı
• Otoimmün Hastalıklarda: Eklem şişliği, sabah tutukluğu
• Bağırsak Hastalıklarında: Karın ağrısı, ishal
• Kalp Sorunlarında: Göğüs ağrısı, nefes darlığı

Tedavi Yaklaşımları
CRP yüksekliği bir hastalık değil bulgudur. Tedavi altta yatan nedene yönelik planlanır:

1. Enfeksiyonlarda: Antibiyotik veya antiviral ilaçlar.
2. Otoimmün Hastalıklarda: Kortikosteroidler ve immünsupresifler.
3. Kardiyovasküler Riskte: Statinler, diyet ve egzersiz.
4. Kanserde: Kemoterapi veya radyoterapi.

CRP seviyeleri tedavi başarısını izlemede kullanılır. Örneğin, enfeksiyon tedavisinde CRP düşüşü iyileşmeyi gösterir.

CRP ile Sedimantasyon Farkı
| Parametre | CRP | Sedimantasyon |
|——————|————————–|————————|
| Yükselme Hızı | 4-6 saatte yükselir | 24-48 saatte yükselir |
| Normalleşme | Tedaviden 1-2 gün sonra | 1-2 hafta sürebilir |
| Etkilendiği Durumlar | Anemi veya yaştan etkilenmez | Anemide yanlış yüksek çıkar |

Önlem ve Takip

• hs-CRP >3 mg/L olanlar: Kardiyolog kontrolü ve yaşam tarzı değişikliği.
• Kronik Yükseklik: Altta yatan nedenin araştırılması için romatoloji veya enfeksiyon konsültasyonu.
• Tekrarlayan Enfeksiyonlar: İmmün yetmezlik taraması.

Hangi Durumlarda Test İstenir?

• Açıklanamayan ateş veya kilo kaybı
• Eklem ağrısı ve sabah tutukluğu
• Kalp krizi şüphesi
• Cerrahi sonrası enfeksiyon takibi

CRP, modern tıbbın en değerli biyobelirteçlerinden biridir. Doğru yorumlandığında hastalıkların erken teşhis ve tedavi sürecine önemli katkı sağlar.