CRP (C-reaktif protein), karaciğer tarafından üretilen ve vücutta iltihabi süreçlerin göstergesi olan bir proteindir. CRP yüksekliği, vücutta akut veya kronik bir enflamasyon olduğunu işaret eder. Bu durum basit bir enfeksiyondan ciddi otoimmün hastalıklara kadar çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilir.

CRP Nedir ve Nasıl Ölçülür?
C-reaktif protein, bağışıklık sistemi uyarıldığında karaciğerde üretilir. Enfeksiyon, travma veya doku hasarı gibi durumlarda saatler içinde yükselir. CRP seviyeleri basit bir kan testi ile ölçülür. Açlık gerektirmeyen bu test, özellikle enfeksiyon şüphesinde sıkça kullanılır.

CRP Yüksekliğinin Başlıca Nedenleri

• Enfeksiyonlar: Bakteriyel (zatürre, idrar yolu enfeksiyonu) veya viral (grip, COVID-19) enfeksiyonlar.
• Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus, inflamatuar bağırsak hastalıkları.
• Doku Hasarı: Cerrahi operasyonlar, yanıklar veya travmalar.
• Kronik Hastalıklar: Kalp-damar hastalıkları, diyabet, obezite.
• Kanser: Lenfoma veya bazı solid tümörler.

CRP Yüksekliğinde Görülen Belirtiler
CRP yüksekliği tek başına belirti vermez. Ancak altta yatan nedene bağlı olarak:

• Ateş ve titreme
• Eklem ağrıları veya şişlik
• Açıklanamayan yorgunluk
• Nefes darlığı veya göğüs ağrısı
• İştah kaybı ve kilo değişimleri gözlemlenebilir.

Teşhis Yöntemleri
CRP testi anormal çıktığında, tanıyı netleştirmek için ek incelemeler yapılır:

• Tam Kan Sayımı (CBC): Enfeksiyon varlığını değerlendirir.
• Sedimantasyon: Kronik enflamasyonun göstergesi.
• Otoantikor Testleri: Romatolojik hastalıklar için (ANA, RF).
• Görüntüleme: Akciğer grafisi, ultrason veya BT ile enfeksiyon odağı araştırılır.

CRP Değerleri Nasıl Yorumlanır?

• Normal: 0-5 mg/L
• Hafif Yükseklik: 5-40 mg/L (Hafif enfeksiyon veya kronik hastalık)
• Orta Yükseklik: 40-200 mg/L (Aktif bakteriyel enfeksiyon)
• Ciddi Yükseklik: >200 mg/L (Ağır enfeksiyon veya yaygın enflamasyon)

Tedavi Yaklaşımları
Tedavi, altta yatan nedene yönelik planlanır:

1. Enfeksiyonlar: Antibiyotik veya antiviral ilaçlar.
2. Otoimmün Hastalıklar: Kortikosteroidler veya immünsupresif tedaviler.
3. Kronik Enflamasyon: Diyet değişiklikleri (anti-enflamatuar beslenme), kilo kontrolü.
4. Kalp Damar Riski: Statinler ve yaşam tarzı düzenlemeleri.

Komplikasyon Riskleri
Uzun süreli yüksek CRP:

• Damar hasarı ve ateroskleroz riskini artırır.
• Diyabet komplikasyonlarını hızlandırabilir.
• Kanser prognozunu olumsuz etkileyebilir.

Önlem ve Takip

• Sigara ve alkolden kaçınmak.
• Düzenli egzersiz ve Akdeniz diyeti.
• Kronik hastalığı olanların 3-6 ayda bir CRP kontrolü.
• 50 yaş üstü bireylerde yıllık kardiyak risk taraması.

Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?

• CRP >100 mg/L ile birlikte yüksek ateş veya bilinç bulanıklığı.
• Göğüs ağrısı ve nefes darlığı eşlik ediyorsa.
• Eklemlerde ani şişlik ve kızarıklık.

CRP yüksekliği asla tek başına tanı koydurmaz. Sonuçlar mutlaka doktor tarafından semptomlar ve diğer testlerle birlikte değerlendirilmelidir. Erken teşhis, ciddi hastalıkların önlenmesinde hayati öneme sahiptir.