Çocuk nefrolojisi, 0-18 yaş arası çocuklarda böbrek ve idrar yolu hastalıklarının tanı, tedavi ve takibini üstlenen tıp dalıdır. Bu alan, çocukların büyüme sürecinde karşılaştığı böbrek fonksiyon bozuklukları, doğuştan anomaliler ve sistemik hastalıkların böbrek tutulumları gibi kritik durumlarda uzmanlaşmıştır. Çocuk böbrek hastalıkları erken teşhis edilmediğinde büyüme geriliği, hipertansiyon veya kronik böbrek yetmezliği gibi kalıcı sorunlara yol açabilir.
Çocuklarda Sık Görülen Böbrek Hastalıkları
İdrar yolu enfeksiyonları, çocukluk çağında en yaygın nefrolojik sorundur. Özellikle kız çocuklarında sık tekrarlayan enfeksiyonlar, vezikoüreteral reflü gibi altta yatan anatomik problemlerin habercisi olabilir. Nefrotik sendrom ise 2-6 yaş arasında sıklıkla ortaya çıkan ve vücutta ödem, idrarda protein kaybı ile karakterize bir durumdur. Doğuştan böbrek anomalileri arasında polikistik böbrek hastalığı, hidronefroz veya üreter darlıkları önemli yer tutar. Akut glomerülonefritler genellikle streptokok enfeksiyonlarını takiben gelişir ve idrarda kan görülmesiyle kendini gösterir.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri
Çocuklarda böbrek sorunlarını işaret eden bulgular arasında idrar renginde koyulaşma veya köpüklenme, göz çevresinde sabahları belirginleşen şişlikler, nedensiz yüksek tansiyon ölçümleri ve büyüme eğrisinde düşüş sayılabilir. İdrar kaçırma sorunu olan 5 yaş üstü çocuklar, gece idrara çıkma ihtiyacı duyan 7 yaş üstü bireyler ve tekrarlayan ateşli enfeksiyon geçiren her çocuk mutlaka nefrolojik değerlendirmeye alınmalıdır.
Tanı Yöntemleri ve Güncel Teknolojiler
Tanı süreci detaylı idrar analizi, böbrek fonksiyon testleri ve görüntüleme yöntemleriyle başlar. Ultrasonografi, radyasyon içermeden böbrek boyutlarını ve yapısal anomalileri değerlendirmek için ilk tercihtir. DMSA sintigrafisi, böbreklerde hasar veya skar dokusunu tespit ederken, işeme sistoüretrografisi (VCUG) idrar reflüsünü ortaya çıkarır. Gerektiğinde böbrek biyopsisi ile histopatolojik tanı konulabilir.
Tedavi Yaklaşımları ve Yenilikler
Tedavi protokolleri hastalığın tipine göre değişir. İdrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotikler, nefrotik sendromda kortikosteroidler ve immünsüpresif ajanlar kullanılır. Reflü tedavisinde profilaktik antibiyotik veya cerrahi onarım gündeme gelebilir. Son dönem böbrek yetmezliğinde periton diyalizi, hemodiyaliz veya böbrek nakli seçenekleri değerlendirilir. Çocuk böbrek nakillerinde canlı vericili nakillerin başarı oranı %95’in üzerindedir.
Koruyucu Hekimlik ve Ailelere Öneriler
Böbrek sağlığını korumak için çocuklarda yeterli sıvı alımı, tuz kısıtlaması ve düzenli tuvalet alışkanlığı kritik önem taşır. Ailede böbrek hastalığı öyküsü varsa, obezite veya diyabet gelişimini önleyici beslenme programları uygulanmalıdır. Sporcu çocuklarda aşırı protein takviyelerinden kaçınılmalı, rastgele vitamin kullanımından uzak durulmalıdır.
Hangi Durumlarda Çocuk Nefroloğuna Başvurulmalı?
Böbrek nakli sonrası takipler, diyaliz tedavisi gerektiren kronik böbrek yetmezliği, nedeni açıklanamayan hipertansiyon, idrarda anormal protein veya kan varlığı, tekrarlayan böbrek taşı öyküsü ve genetik böbrek hastalıklarında mutlaka çocuk nefrolojisi uzmanına danışılmalıdır. Erken müdahale, geri dönüşümsüz böbrek hasarını önlemede hayati rol oynar.
