Çocuk kalp ve damar cerrahisi, doğuştan veya sonradan gelişen kalp-damar hastalıklarının cerrahi yöntemlerle tedavisini kapsayan uzmanlık alanıdır. Bu branş, yenidoğan döneminden ergenliğe kadar olan süreçteki kardiyovasküler problemlere müdahale eder. Günümüzde gelişen teknolojiler sayesinde karmaşık anomaliler bile başarıyla tedavi edilebilmektedir.
Tedavi Edilen Başlıca Hastalıklar
- Doğuştan Kalp Hastalıkları: Ventriküler septal defekt (VSD), atrial septal defekt (ASD), Fallot tetralojisi, büyük arter transpozisyonu
- Edinsel Hastalıklar: Romatizmal kalp hastalıkları, enfektif endokardit, kardiyomiyopatiler
- Ritim Bozuklukları: Wolff-Parkinson-White sendromu, kalp blokları
- Damarsal Anomaliler: Aort koarktasyonu, pulmoner arter stenozu
Tanı Yöntemleri
Hastalığın teşhisi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Fetal ekokardiyografi ile anne karnında tanı konulabilir. Doğum sonrasında ekokardiyografi, EKG, kalp MR’ı ve kardiyak kateterizasyon gibi yöntemlerle anatomik ve fonksiyonel değerlendirme yapılır. Genetik testler özellikle sendromik hastalıklarda yol göstericidir.
Cerrahi Müdahale Teknikleri
- Açık Kalp Ameliyatları: Kalp-akciğer makinesi kullanılarak yapılan kompleks onarımlar (örneğin Fontan prosedürü)
- Kapalı Yöntemler: Minimal invaziv tekniklerle küçük kesilerden müdahale
- Hibrid Prosedürler: Kardiyolog ve cerrahın birlikte çalıştığı kateter tabanlı girişimler
- Kalp Nakli: Son dönem kalp yetmezliği olan çocuklarda uygulanır
Ameliyat Öncesi Hazırlık
Hastanın yaşı, kilosu ve eşlik eden hastalıkları değerlendirilir. Beslenme durumu optimize edilir, aşı takvimi kontrol edilir. Aileye ameliyat süreci detaylı anlatılır ve psikolojik destek sağlanır. Özel durumlarda kan ürünü hazırlığı yapılır.
Riskler ve Başarı Oranları
Majör komplikasyon riskleri arasında kanama (%3-5), enfeksiyon (%2-4) ve nörolojik hasar (%1-2) bulunur. Basit defektlerde başarı oranı %98’e ulaşırken kompleks anomalilerde bu oran %85-90 civarındadır. Erken müdahalenin hayati önem taşıdığı unutulmamalıdır.
Ameliyat Sonrası Bakım
Yoğun bakım süreci 3-7 gün arasında değişir. Solunum desteği, invaziv monitorizasyon ve titiz sıvı yönetimi uygulanır. Taburculuk sonrası 3 aylık rehabilitasyon programı başlatılır. Kontrollerde ekokardiyografi, EKG ve efor testleri ile takip yapılır.
Aileler İçin Kritik Bilgiler
- Ameliyat sonrası enfeksiyondan korunma önceliklidir
- Fiziksel aktivite kısıtlamaları cerrahi tipine göre değişir
- Beslenmede protein ve demir alımı artırılmalıdır
- Psikolojik destek çocuğun uyum sürecini kolaylaştırır
Türkiye’deki Güncel Durum
Ülkemizde 30’dan fazla merkezde pediyatrik kalp cerrahisi hizmeti verilmektedir. Yılda 7.000’den fazla çocuk ameliyat edilmekte, başarı oranları Avrupa standartlarına eşdeğerdir. Sosyal güvence kapsamında tüm tedaviler karşılanmaktadır.
