Çocuk gastroenterolojisi, 0-18 yaş arası bireylerin sindirim sistemi, karaciğer ve beslenme sorunlarına odaklanan bir tıp dalıdır. Yenidoğan döneminden ergenliğe kadar görülen mide-bağırsak hastalıklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış hekimler, büyüme-gelişmeyi etkileyen kritik durumlarda multidisipliner yaklaşım sergiler. Bu alan; besin alerjileri, kronik karaciğer hastalıkları ve enflamatuar bağırsak problemleri gibi kompleks vakaları kapsar.
Sık Görülen Çocuk Sindirim Hastalıkları
Çocuklarda en yaygın gastroenterolojik sorunlar arasında gastroözofageal reflü (GÖR), çölyak hastalığı, gıda alerjileri (özellikle süt proteini alerjisi), kronik kabızlık ve inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit) yer alır. Fonksiyonel karın ağrısı sendromu da okul çağı çocuklarında sık karşılaşılan bir durumdur. Viral hepatitler ve safra yolu anomalileri ise karaciğer kaynaklı önemli sağlık sorunlarıdır.
Belirtiler Ne Zaman Alarm Verici?
- 2 haftayı aşan ishal veya kabızlık
- Kanlı dışkılama veya kusma
- Açıklanamayan kilo kaybı veya büyüme geriliği
- Şiddetli karın ağrısı (özellikle gece uyandıran)
- Ciltte sarılık veya dışkı renginin beyaza dönmesi
- Yutma güçlüğü veya beslenmeyi reddetme
Tanı Yöntemleri ve Teknolojik İlerlemeler
Çocuklara özel geliştirilmiş endoskopik cihazlarla üst/lower GI endoskopi, kolonoskopi ve ERCP gibi işlemler güvenle uygulanabilir. Non-invaziv testler arasında nefes testleri (laktoz intoleransı tanısı), dışkı markerları (kalsprotektin) ve genetik analizler (çölyak HLA-DQ2/DQ8) öne çıkar. Karaciğer değerlendirmesinde Fibroscan® gibi elastografi yöntemleri biyopsi gereksinimini azaltır.
Tedavi Yaklaşımları ve Yenilikçi Yöntemler
- Beslenme Tedavileri: Elementer diyetler (Crohn’da), probiyotik protokolleri
- İlaç Tedavileri: Biyolojik ajanlar (Infliximab), immünomodülatörler
- Endoskopik Girişimler: Yabancı cisim çıkarılması, polipektomi
- Karaciğer Nakli: Metabolik karaciğer hastalıklarında son çözüm
Beslenmenin Kritik Rolü
Çocuk gastroenterologları, özel diyetlerin düzenlenmesinde beslenme uzmanlarıyla işbirliği yapar. Çölyak hastalarında glutensiz diyet, kısa bağırsak sendromunda enteral beslenme, PKU’da fenilalanin kısıtlaması gibi protokoller büyümeyi destekler. Süt çocuklarında reflü tedavisinde koyulaştırılmış mamalar önemli bir seçenektir.
Aileler İçin Pratik Öneriler
- İnatçı kusmalarda dik beslenme ve az miktarda sık öğünler
- Kabızlıkta lif alımı artırılması (kayısı, erik püresi)
- Gıda alerjisi şüphesinde eliminasyon diyeti
- Kronik hastalığı olan çocuklarda düzenli büyüme takibi
Hangi Durumlarda Uzmana Başvurulmalı?
- Süt çocuklarında persistan kusma ve kilo alamama
- Dışkıda yağ damlacıkları veya kötü koku
- Gelişimsel gerilikle birlikte gastrointestinal semptomlar
- Ailede inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsü varlığı
Çocuk gastroenteroloji kliniklerinde; hepatoloji, beslenme ve psikososyal destek ekipleri birlikte çalışır. Erken teşhis, özellikle çölyak gibi yaşam boyu süren hastalıklarda komplikasyonları önlemede hayati önem taşır.
