Cerrahi onkoloji, kanser tedavisinde cerrahi müdahaleleri planlayan, uygulayan ve bu alanda uzmanlaşan bir tıp disiplinidir. Temel amacı, tümörlü dokuyu sağlıklı sınırlarla çıkarırken organ fonksiyonlarını korumak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Bu branş, medikal onkoloji ve radyasyon onkolojisi ile koordineli çalışarak multidisipliner tedavi yaklaşımının vazgeçilmez bir parçasını oluşturur.
Hangi Kanser Türlerinde Uygulanır?
Cerrahi onkoloji başlıca meme kanseri, kolorektal kanserler, mide kanseri, pankreas tümörleri, karaciğer metastazları, tiroid kanserleri ve yumuşak doku sarkomlarında tercih edilir. Erken evre tümörlerde küratif amaçla, ileri evrelerde ise palyasyon (şikayetleri azaltma) veya tıkanıklık giderme gibi hedeflerle uygulanır. Örneğin, kolon kanserinde tümörlü bağırsak segmentinin çıkarılması veya meme kanserinde onkoplastik cerrahi ile estetik kaygıların giderilmesi bu alanın kapsamındadır.
Kullanılan Cerrahi Yöntemler
- Açık Cerrahi: Geleneksel yöntem olup büyük tümörlerde veya kompleks anatomik bölgelerde tercih edilir.
- Laparoskopik Cerrahi: Minimal invaziv teknikle küçük kesilerden kamera eşliğinde yapılır; daha az ağrı ve hızlı iyileşme sağlar.
- Robotik Cerrahi: Da Vinci gibi sistemlerle üç boyutlu görüntüleme ve titreme filtresi sayesinde prostat, rahim ağzı kanserlerinde hassas müdahaleye olanak tanır.
- Kriyocerrahi ve Lazer Ablasyon: Küçük tümörlerde dondurma veya ısıyla tahrip etme teknikleri.
Tedavi Sürecinin Aşamaları
- Ön Değerlendirme: PET-CT, MR ve biyopsi ile tümörün yayılımı belirlenir.
- Neoadjuvan Tedavi: Cerrahi öncesi tümörü küçültmek için kemoterapi/radyoterapi uygulanır.
- Ameliyat: Tümör çıkarılırken lenf nodu örneklemesi yapılır.
- Adjuvan Tedavi: Nüks riskini azaltmak için postoperatif kemoterapi.
- Takip: 3 aylık aralıklarla tarama testleri ile nüks kontrolü.
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
Kanama, enfeksiyon ve anastomoz kaçağı (bağırsak birleşim yerlerinde sızıntı) en sık görülen risklerdir. Diyabet, kalp yetmezliği gibi komorbiditeler komplikasyon olasılığını artırır. Bu nedenle ameliyat öncesi kapsamlı kardiyopulmoner değerlendirme şarttır. Peroperatif nöromonitorizasyon gibi tekniklerle sinir hasarı riski %70 azaltılabilir.
Güncel Gelişmeler ve İnovasyon
- ICG Floresan Görüntüleme: Damardan verilen boyayla tümör sınırları gerçek zamanlı belirlenir.
- Nanorobot Uygulamaları: Hedefli ilaç taşıma sistemleriyle sağlıklı doku hasarı minimize edilir.
- Doku Mühendisliği: Rekonstrüksiyon için hastanın kendi hücrelerinden üretilen biyomateryaller.
Hasta Seçimi ve Yaşam Kalitesi
Cerrahi kararı verilirken hastanın performans durumu (ECOG skoru), yaş ve tümör biyolojisi dikkate alınır. Örneğin, 80 yaş üstü hastalarda palyatif yaklaşım önceliklidir. Meme koruyucu cerrahi gibi organ prezervasyon teknikleriyle 5 yıllık sağkalım oranları %90’ı aşarken, mastektomiye eşdeğer onkolojik sonuçlar elde edilebilmektedir.
Türkiye’de Cerrahi Onkoloji Uygulamaları
Ülkemizde uluslararası sertifikalı onkoloji cerrahları, yüksek hacimli merkezlerde yılda 500+ kompleks vaka üzerinden deneyim kazanmaktadır. Sosyal güvence kapsamında robotik cerrahi ve ileri rekonstrüksiyon tekniklerine erişim mümkündür.
