C Peptit

C peptit, vücuttaki insülin üretiminin belirlenmesini sağlayan bir protein yapıdır.

C Peptit Nedir?

C peptit, vücuttaki insülin üretiminin belirlenmesini sağlayan bir protein yapıdır. Bu sayede hastalarda hangi tip diyabetin var olduğu, insülin direncinin olup olmadığı ya da insülin ilaçlarına takviye yapılıp yapılmayacağı gibi konularda doğru değerlendirmeler yapılabilir. 

C peptit, insülin ile aynı seviyede üretilen bir maddedir. Bu nedenle insülin üretimindeki düşüklük ya da yüksekliğe bağlı olarak meydana gelen sağlık sorunlarının teşhisinde, yol gösterici bir değer olarak ele alınır. Çünkü insülin, pankreasta bulunan beta hücrelerde depolanır ve vücudun ihtiyaçlarına bağlı olarak kan dolaşımına karışır. Bu sırada, aynı oranda C peptitin salınımı da gerçekleşmektedir.  

Proinsülin adı verilen bir molekülün ikiye ayrılması sonucunda c peptit ve insülin maddeleri ortaya çıkar. İnsülin ile aynı miktarda üretilen bu molekül, özellikle tip 1 (insülin üretiminin olmamasına bağlı) ve tip 2 (üretilen insülinin yetersiz olması ya da işlenememesine bağlı) diyabetin teşhisi için yol gösterir. 

C Peptit Normal Değerleri?

Sağlıklı ve yetişkin bir bireyde c peptit referans aralığı 0.17- 0.90 nmol/L’dir. Referans değerler, testin yapıldığı cihaza göre değişiklik gösterebileceği için sonuç raporunda yer alan değerlerin dikkate alınması daha doğru olacaktır. Teşhis ve tedavi aşamasında tek bir test sonucuna göre yorum yapmak mümkün değildir. Bu nedenle doktorlar hastanın genel sağlık durumu, kan şekeri seviyesi, kilosu ve yaşı gibi faktörleri bir arada değerlendirirler.

C peptit düzeyi, tip 1 (vücutta insülin üretimi olmamasına bağlı) diyabet ve uzun süreli tip 2 (salgılanan insülinin yetersiz olması ya da kullanılamamasına bağlı) diyabet varlığında düşer. Yeni teşhis edilmiş tip 2 diyabette ise c peptit seviyesi normal ya da yüksek çıkmaktadır. 

C Peptit Nasıl Ölçülür?

C peptit testi yapılırken idrar ve kan tahlillerinden yardım alınır. Bu sayede hastanın vücudundaki insülin üretimi seviyesi kolayca belirlenir. Yapılan tetkikler, kısaca şu şekilde açıklanabilir: 

  • Kan TahliliC peptit ölçümü yapmak için genellikle hastanın kol damarlarından kan örneği alınır. Ancak hastanın genel sağlık durumu ve damar yapısına bağlı olarak el üzerinde bulunan damarlardan ya da mevcut damar yolundan da numune alınması mümkündür. Alınan kan örneği laboratuvar ortamında analiz edilir ve hastanın insülin seviyesi doğru şekilde belirlenmiş olur. Test sonuçlarının yanıltıcı olmaması için tahlil yapılmadan 8 ila 10 saat öncesinden itibaren yemek yememek önemlidir. 
  • İdrar TahliliSpot idrar ya da 24 saatlik idrar tahlili olarak uygulanabilir. 24 saatlik numune alınması için tüm gün içerisinde yapılan idrarın biriktirilmesi ve belirtilen saatte laboratuvara teslim edilmesi gerekir. Biriktirilen numunelerin steril bir kapta bulunması ve soğuk bir ortamda saklanması, test sonuçlarının doğruluğu açısından önem taşımaktadır. Hastadan alınan numune laboratuvar ortamında incelenmekte ve hastanın insülin üretimi doğru şekilde belirlenmektedir.  

C peptit testi sonuçlarının yanıltıcı olmaması için, hastanın kullandığı ilaçları eksiksiz bir şekilde hekime bildirmesi gerekir. Aksi halde ilaçlar, C peptit değerlerinde ve insülin seviyesinde sapmalara yol açabilir; hastalıkların doğru teşhis ve tedavisine engel olabilir.  

Hamilelikte C Peptit Değerleri Nasıl Olmalı?

Gebelik dönemi öncesinde ya da sırasında şeker hastalığı görülebilmektedir. Anne adayının diyabet hastası olması durumunda gebelik süreci daha yakından takip edilmelidir. Tedavinin aksaması halinde düşük yapma riski artış göstermektedir. Bu nedenle herhangi bir hastalık şüphesiyle karşı karşıya kalındığında c peptit testi de uygulanmaktadır. Çıkan sonuca göre gebelik süreci doktor tarafından planlanarak bebeğin ve annenin sağlığı korunur.

Bebeklikte C Peptit Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklik ve çocukluk çağında şeker hastalığı görülmesi mümkündür. Özellikle hipoglisemi (şeker düşmesi) sorunu yaşayan çocuklarda c peptit seviyesi referans değerlerin dışına çıkmaktadır. Sorunun fark edilmemesi ve tedavinin gecikmesi halinde böbrek hasarı ve görme bozuklukları gibi ciddi sorunlar oluşabilir. Bu yüzden çocuklar yakından takip edilmeli ve düzenli kontroller aksatılmamalıdır. 

C Peptit Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

C peptit değeri, kan şekeri seviyesi ile birlikte ele alınmalıdır. İki değer arasındaki ilişki, hastalık hakkında ipucu vermektedir. C peptit değeri ve kan şekerinin düşük çıkması durumunda; böbrek üstü bezi yetmezliğinden (addison hastalığı), enfeksiyon varlığından ve karaciğer hastalıklarından şüphelenilir. Hastanın insülin ilacı kullanıyor olması da c peptit değerinin ve kan şekerinin düşüklüğüne yol açabilir. C peptit değeri düşük, kan şekeri yüksek çıkmışsa tip 1 diyabetten (vücudun insülin üretmemesine bağlı oluşan şeker hastalığı) şüphelenilir. Ayrıca pankreası tamamen alınan kişilerin c peptit değeri ölçülemeyecek seviyededir. Bu hastaların ömür boyu insülin ilacı kullanması gerekir.

C Peptit Eksikliği Belirtileri

C peptit değerinin düşmesine sebep olan sağlık problemleri, altta yatan hastalık ve hastanın genel durumu gibi faktörlere bağlı olarak farklı belirtiler göstermektedir. C peptit eksikliğinde sıklıkla karşılaşılan belirtiler aşağıdaki gibidir:

C Peptit Eksikliği Tedavisi

C peptit eksikliği tedavisi, altta yatan hastalığa yönelik olmalıdır. İdrarda ya da kanda c peptit seviyesinin düşmesine sebep olan hastalık kesin olarak teşhis edildikten sonra hastaya özel bir tedavi planı oluşturulur. Diyabet hastalığı için insülin ilacı kullanılırken, karaciğer tümörü gibi hastalıkların varlığında cerrahi tedavi uygulanması gerekebilmektedir. Eğer sorun bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, antibiyotik tedavisi çoğu zaman yeterli olmaktadır. Tedavi planı uzmanlar tarafından hastaya özel olarak hazırlanır. Doktor önerisi olmayan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

C Peptit Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Diyabet, karaciğer yetmezliği ve böbrek üstü bezi yetmezliği gibi ciddi hastalıklar c peptit seviyesinin düşmesine neden olur. Bu hastalıkların tedavi edilmemesi halinde hastanın genel sağlık durumu hızla bozulur ve hayati tehlike oluşur. Bu sebepten dolayı, hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başladığında vakit kaybetmeden bir uzmana danışılmalı ve tedaviye başlanmalıdır. Şeker hastalığı gibi sağlık sorunlarının kesin bir tedavisi olmadığı için hastaların yaşam boyu ilaç kullanmaları gerekebilir. Böyle bir durumda ilaçların reçete edildiği gibi kullanılması ve doktor önerilerine uyulması çok önemlidir. 

C Peptit Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

İdrarda ya da kanda bulunan c peptit maddesinin yükselmesine neden olan birçok hastalık vardır. Altta yatan hastalığın teşhis edilmesi, tedavinin başarısı için şarttır. C peptit değerinin yükselmesine yol açan bazı durumlar ve hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

  • İnsülinoma: İnsülin, pankreasta bulunan beta hücreler tarafından salgılanmaktadır. Bu hücrelerde oluşan tümörlerin varlığına ise insülinoma adı verilir. Kişide insülinoma görülmesi halinde yoğun insülin üretimi başlar ve kandaki glikoz oranı düşüş gösterir. İnsülin seviyesinin yüksekliği ise C peptit düzeyinin de yükselmesine neden olmaktadır.
  • Antidiyabetik İlaçların Kullanımı: Kanda bulunan glikoz seviyesinin dengelenmesi için kullanılan ilaçlardır. İçerisinde insülin bulunduğu için C peptit düzeyinde de yükselme meydana gelir. 
  • Pankreas NakliGeçirilen sağlık sorunları nedeniyle pankreas nakli yapılan kişilerde insülin üretimi normal aralıkta yapılamayabilir. Bu durum sonucunda vücuttaki insülin seviyesi ve C peptit değerleri artış gösterecektir. 
  • Böbrek YetmezliğiVücutta bulunan C peptitin çoğu, böbrekler tarafından yıkıma uğratılır. Ardından idrar aracılığı ile vücuttan atılımı gerçekleşir. Ancak yetmezlik sorunu görülen hastalarda böbrek fonksiyonları yerine getirilemediği için C peptit vücuttan atılamaz ve değerlerde artış meydana gelir. 
  • Tip 2 Diyabet: Pankreasta üretilen insülin, vücut tarafından doğru şekilde işlenemiyorsa kanda bulunan glikoz seviyesi artış gösterir. Bu durum sonucunda ise insülin ve C peptit seviyelerinde yükselme meydana gelir. 
  • Cushing SendromuVücutta yoğun kortizol (stres) hormonu üretimine yol açan bir sağlık sorunudur. Cushing Sendromu sonucunda C peptit ve insülin gibi hormonların salınımı da artış gösterebilmektedir.

C peptit seviyesi yüksekliğinde gebelik, tirotoksikoz (zehirli guatr), glikoz tüketimi, potasyum eksikliği ve obezite gibi etmenler de rol oynamaktadır. Bu nedenle öncelikle altta yatan sağlık sorunu doğru şekilde teşhis edilmeli ve en uygun tedavi seçeneği uygulanmalıdır.

C Peptit Yüksekliği Belirtileri

Kanda ya da idrarda c peptit seviyesinin yükselmesine yol açan hastalığa bağlı olarak görülen bazı belirtiler bulunmaktadır. Bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Muayene olmak için tüm belirtilerin ortaya çıkması beklenmemeli ve herhangi bir anormallik hissedilirse en kısa süre içerisinde doktora gidilmelidir. C peptit yüksekliğinde en sık karşılaşılan belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

  • Uykusuzluk
  • Ani kilo artışı
  • Cilt renginde değişiklik
  • Ağız kuruluğu
  • Çok su içme
  • Yorgunluk 

C Peptit Yüksekliği Tedavisi

C peptit değerinin yükselmesine neden olan hastalık tedavi edildiği takdirde, belirtiler hızla ortadan kalkar ve c peptit değeri normale döner. Fakat pankreasın alınması gibi durumlarda c peptit değerinin referans değerler arasında olması mümkün değildir. Şeker hastalığına bağlı dengesizlikler için insülin tedavisi yeterli olur. Böbrek yetmezliği ya da kanser benzeri hastalıkların olması durumunda ameliyata ek olarak diyaliz ve kemoterapi gibi tedaviler de uygulanır. 

C Peptit Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hastalık belirtilerinin görmezden gelinmesi, reçete edilen ilaçların olması gerektiği şekilde kullanılmaması, günlük yaşamda doktor tavsiyelerine uyulmaması ve düzenli kontrollerin aksatılması gibi hatalı davranışlar, var olan hastalığın giderek ilerlemesine yol açar. C peptit yüksekliğine neden olan tümör, diyabet ve böbrek yetmezliği gibi hastalıkların tedavi edilmemesi halinde hayati tehlike oluşacağı için erken müdahale gerekmektedir. Bu yüzden herhangi bir belirti görüldüğünde en kısa süre içerisinde doktora gidilmelidir. 

Makaleyi faydalı buldun mu?
8
0
Makeleyi Paylaşın