Bronşektazi, solunum yollarının (bronşların) kalıcı genişlemesi ve hasarıyla karakterize kronik bir akciğer hastalığıdır. Bu durum, mukus birikimi, tekrarlayan enfeksiyonlar ve solunum fonksiyonlarında ilerleyici bozulmaya yol açar. İşte bronşektasinin nedenleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Bronşektazinin Temel Nedenleri
Hastalık genellikle geçirilmiş akciğer enfeksiyonları (pnömoni, tüberküloz), immotil silia sendromu (Primer Siliyer Diskinezi), immün yetmezlikler veya romatolojik hastalıklarla (romatoid artrit) tetiklenir. Genetik faktörler (kistik fibroz) veya aspirasyon (mide içeriğinin akciğere kaçması) de önemli risk faktörleridir.
Belirtiler ve Alarm Sinyalleri
- Kronik öksürük: 8 haftadan uzun süren, genellikle balgamlı öksürük
- Balgam karakteri: Sarı-yeşil renkli, kötü kokulu ve günde 1/4 bardaktan fazla miktarda
- Nefes darlığı: Merdiven çıkma veya günlük aktivitelerde artan solunum güçlüğü
- Tekrarlayan enfeksiyonlar: Yılda 2’den fazla antibiyotik gerektiren akciğer enfeksiyonu
- Hemoptizi: Balgamda çizgi şeklinde kan veya masif kanama
- Göğüs ağrısı: Derin nefes alırken batma hissi
Teşhis Yöntemleri
- Yüksek Rezolüsyonlu BT (HRCT): Bronş duvar kalınlaşması ve "tramvay rayları" görünümü ile kesin tanı konur.
- Balgam Kültürü: Pseudomonas aeruginosa gibi dirençli bakterilerin tespiti için kritiktir.
- Solunum Fonksiyon Testleri: Obstrüktif patern (FEV1 düşüklüğü) ve reversibilite testi.
- Ter Testi: Kistik fibroz şüphesinde altın standart.
Tedavi Protokolleri
- Havayolu Temizleme Teknikleri:
- Pozisyonel drenaj: Günde 2-3 kez baş aşağı pozisyonda perküsyon
- Oscillating PEP cihazları (Flutter, Acapella)
- Antibiyotik Tedavisi:
- Alevlenmelerde 14 günlük kültüre duyarlı antibiyotik (Seftazidim, Tobramisin)
- Kronik kolonizasyonda inhaler kolistin veya Aztreonam
- Antiinflamatuar Tedavi:
- Uzun süreli düşük doz makrolid (Azitromisin 250mg 3x/hafta)
- Cerrahi: Lokalize hastalıkta lobektomi veya segmentektomi
Yaşam Kalitesini Artıran Stratejiler
- Pulmoner Rehabilitasyon: Nefes egzersizleri, direnç antrenmanları
- Aşılanma: Yıllık grip, 5 yılda bir pnömokok aşısı
- Beslenme: Yüksek kalorili, protein destekli diyet (kas kütlesi korumak için)
- Nemlendirme: Buhar inhalasyonu ile balgam viskozitesinin azaltılması
Komplikasyon Yönetimi
- Masif Hemoptizi: Bronşiyal arter embolizasyonu
- Solunum Yetmezliği: Evde oksijen tedavisi (günde 15 saat)
- Kor Pulmonale: Diüretikler ve oksijen desteği
Prognozu Etkileyen Faktörler
FEV1 değeri, Pseudomonas kolonizasyonu varlığı ve yıllık alevlenme sayısı hastalığın seyrini doğrudan etkiler. Erken tanı ve agresif tedavi ile akciğer fonksiyon kaybı yavaşlatılabilir.
