Brakisefali, bebeklerin kafatasının arka kısmının düzleşmesiyle karakterize edilen bir kafatası şekil bozukluğudur. Bu durum genellikle bebeğin sürekli sırtüstü yatırılması nedeniyle oluşur ve zamanında müdahale edilmezse kalıcı olabilir. İşte brakisefali hakkında ebeveynlerin bilmesi gereken temel bilgiler:
Brakisefali Nedir?
Brakisefali, kafatasının arka bölgesinin simetrik şekilde düzleşmesiyle ortaya çıkan bir deformitedir. Özellikle prematüre bebeklerde daha sık görülür çünkü kafatası kemikleri daha yumuşaktır. Başın genişliği artarken, ön-arka uzunluğu azalır. Bu durum pozisyonel (konumsal) nedenlerle gelişebildiği gibi, nadiren kraniyosinostoz adı verilen kemik kaynaşması sorunundan da kaynaklanabilir.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Kafanın arka kısmında belirgin düzleşme
- Kulakların öne doğru kaymış gibi görünmesi
- Alnın öne çıkıntı yapması
- Baş çevresinin genişlemesi
- Yüzün orantısal olarak daha küçük görünmesi
Teşhis Yöntemleri
Tanı için öncelikle fizik muayene yapılır. Doktor kafa şeklini, düzleşmenin simetrisini ve boyutlarını değerlendirir. Şüpheli durumlarda:
- Kafa Ölçümleri: Kraniyal oran indeksi (CRI) hesaplanır.
- 3D Tarama: Dijital ölçümlerle deformitenin şiddeti belirlenir.
- Bilgisayarlı Tomografi: Kraniyosinostoz şüphesinde kemik yapıları detaylı incelenir.
Risk Faktörleri
- Bebeğin uzun süre araba koltuğu veya salıncakta vakit geçirmesi
- Boyun kaslarında gerginlik (tortikolis)
- Çoğul gebeliklerde rahim içi sıkışıklık
- 6 aydan uzun süre sırtüstü yatış pozisyonu
Tedavi Seçenekleri
-
Pozisyon Değiştirme Teknikleri:
- Bebeği uyanıkken karın üstü (tummy time) pozisyonda tutmak
- Taşıma esnasında farklı kol pozisyonları kullanmak
- Yatak pozisyonunu düzenli değiştirmek
-
Fizik Tedavi:
- Boyun egzersizleri (tortikolis varlığında)
- Manuel terapilerle kafatasına hafif baskı uygulama
-
Kraniyal Ortez (Kask) Tedavisi:
- 4-8 ay arası bebeklerde uygulanır
- Haftada 23 saat takılması gerekir
- Başın büyümesini yönlendirerek şekli düzeltir
-
Cerrahi Müdahale:
- Sadece kraniyosinostoz vakalarında gerekli olur
- Kemiklerin yeniden şekillendirilmesi için uygulanır
Önleme Yöntemleri
- Karın Üstü Aktivite: Günde 3-5 kez, 5-10 dakikalık tummy time seansları
- Taşıma Çeşitliliği: Kanguru, askı gibi araçlarla baskı noktalarını değiştirme
- Yatış Pozisyonu: Uyurken baş yönünü her gün değiştirme
- Beslenme Pozisyonu: Emzirme/biberon verirken kafa pozisyonunu rotasyon ettirme
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- Düzleşme 3 aydan sonra belirginleşirse
- Kafa şeklinde asimetri varsa
- Bebek başını tek yöne çevirmede zorlanıyorsa
-
- ayda düzelme belirtisi görülmezse
Brakisefali tedavisinde erken müdahale kritik önem taşır. Hafif vakalar 6 aya kadar pozisyon teknikleriyle düzelebilirken, orta şiddetteki olgularda kask tedavisi %95 başarı sağlar. Kontroller için çocuk nörolojisi veya pediatrik nöroşirurji uzmanına danışılmalıdır.
