Boğaz Şişmesi

Boğaz Şişmesi Nedir?

Boğaz şişmesi; boğaz bölgesinde bulunan herhangi bir yapının hastalığına bağlı olarak oluşan; yutma güçlüğü, yumru hissi, ses kısıklığı, ele gelen kitle gibi semptomlarla kendini gösteren bir belirtidir.

Boğaz bölgesi; pek çok damar ve sinir yapısının, kasların, tiroid bezinin, tonsilla (bademcik, lenf düğümü) gibi yapıların bulunduğu ağız bölgesi ile soluk ve yemek borularını birbirine bağlayan oldukça karmaşık bir anatomik bölgedir. Bu yapılardan kaynaklanan herhangi bir rahatsızlıkta boğaz şişmesi ve boğaz şişmesi semptomları meydana gelebilir.

 Boğaz şişmesi toplumda çocuklarda ve yetişkinlerde oldukça sık görülen; buna bağlı olarak da hastaneye başvuru sayısı oldukça fazla olan bir rahatsızlıktır. Boğaz şişmesi çocuklarda genellikle tonsillit(bademcik iltihabı) nedeniyle oluşurken; yetişkinlerde daha çok tiroid bezi ve kaslardan kaynaklı rahatsızlıklar boğaz şişmesi semptomlarına yol açar.

Boğaz Şişmesi Belirtileri Nelerdir?

Boğaz şişmesi birçok farklı organdan kaynaklanabilse de hastalarda yarattığı semptomlar genellikle benzerdir. Boğaz şişmesinde en sık rastlanan belirtiler;

• Boğaz Ağrısı: Boğaz ağrısı boğaz şişmesi ile beraberlik gösteren en sık semptomdur. Özellikle tonsillit veya tiroid bezi iltihabı gelişimi sonrası boğaz ağrısı çok sık gözlemlenir.
• Boğazda Yanma: Boğaz yanması boğaz şişmesinin bir diğer belirtisidir. Boğaz yanmasında hastalar çoğunlukla yutkunma ve öksürme sırasında semptom yaşar. Bu durum genellikle tonsillite ek olarak görülen akciğer enfeksiyonlarında ve reflüde görülür.
• Boğazda Kaşıntı Hissi: Boğazda kaşıntı hissi; genellikle boğaz enfeksiyonu bulunan kişilerde gözlemlenen bir semptomdur. Bu durumdaki hastalarda boğaz kaşıntısına ek olarak boğaz ağrısı ve boğazda yanma gibi semptomlar da görülür.
• Yutma Güçlüğü: Yutma güçlüğü boğaz şişmesinde çok sık rastlanılan bir semptomdur. Bu durum hastada boğazda takılma hissi ve boğazda yumru hissi gibi semptomlarla birliktelik gösterebilir. Yutma güçlüğü yaşayan hastalar yemek yemek istemez, buna bağlı iştahsızlık ve kilo kaybı da görülebilir. Bu durum genellikle büyümüş bademcik ve büyümüş tiroid bezi bulunan hastalarda yaşanan bir semptomdur.
• Yutkunurken Boğazda Takılma Hissi: Yutkunma sırasında boğaz bölgesindeki kaslar kasılır, soluk borusunun kapağı kapanır ve yemek borusu açılarak yutkunma gerçekleştirilir. Reflü, tiroid hastalığı, tonsillit ve bazı kas tümörlerinde yutkunurken boğazda takılma hissi yaşanabilir.
• Ele Gelen Kitle: Boğaz şişmesine eşlik eden bir diğer semptom ele gelen kitledir. Boğaz bölgesi lenf düğümlerinden oldukça zengin bir anatomik bölgedir. Bu bölgede yaşanan herhangi bir enfeksiyon durumunda; hastada bu lenf bezleri büyür ve ele gelen kitle haline gelebilir. Boğazda nodül oluşumunda da ele gelen kitle semptomu yaşanabilir. Bu durum genellikle tiroid bezinden kaynaklı büyük yapılı nodüllerde gözlemlenir.
• Şişmiş Bademcikler: Bademcikler boğaz bölgesinin iç kısmında bulunan lenf düğümü yapılarıdır. Bu bölgede gelişen herhangi bir enfeksiyonda(tonsillit) hastada bu lenf düğümleri büyür. Bu durum hastalarca bademcik şişmesi olarak adlandırılır. Bademcik şişmesine yutma güçlüğü, ateş, halsizlik gibi semptomlar da eşlik edebilir.
• Bademcik Üzerinde Tabaka Oluşumu: Bademcik üzerinde beyaz-gri renkli tabaka oluşumu genellikle bademciklerin bakteri etkeni ile enfeksiyonu sonucu gelişen bir durumdur. Hastalarda bu duruma ateş, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü gibi semptomlar da eşlik eder.
• Ateş: Ateş vücudun savunma sisteminin bir yanıtıdır. Vücuda enfeksiyon etkeni girdiğinde metabolizma hızlanıp bu enfeksiyonu vücuttan atmak ister. Bu durumda bazı kimyasal maddeler salgılayarak vücut ısısını yükseltir ve enfeksiyon etkeninin çoğalmasını engeller. Ateş bazı tiroid hastalıklarında da oluşabilir. Tiroid bezi tüm vücudu etkileyen hormonlar salgıladığı için; tiroid bezinde gelişen hastalıklarda bu salınım bozulur. Bu durumda hastada ateş semptomu görülebilir.
• Öksürük: Öksürük genellikle boğaz enfeksiyonuna eşlik eden akciğer enfeksiyonlarında gözlemlenen bir durumdur. Ancak bazı reflü durumlarında da öksürük görülebilir. Bu durumda hastada boğazda yumru hissi ve geğirme gibi semptomlar reflüye eşlik eder.
• Burun Akıntısı ve Hapşırık: Hapşırık ve burun akıntısı; çoğunlukla boğaz enfeksiyonuna eşlik eden nezle, grip gibi hastalıklarda görülür. Özellikle alerjik boğaz şişmesi (yılın belli bir döneminde, genellikle ilkbahar döneminde polenlerle ya da havadaki tozlarla temas sonucu oluşan boğaz şişmesi türü) hapşırıkla ve burun akıntısıyla çok sık birliktelik gösterir.
• Vücut Ağrıları: Vücut ağrıları; genellikle enfeksiyon kaynaklı boğaz şişmelerinde görülen bir durumdur. Özellikle tonsillit ve tiroidit (tiroid bezi iltihaplanması) durumlarında vücut ağrılarına çok sık rastlanır. Ayrıca tiroid bezinde nodül bulunan ve bundan dolayı boğaz şişmesi yaşayan kişilerde de nodülün tiroid hormon dağılımını olumsuz etkilemesi sonucu vücut ağrılarına rastlanabilir.
• Bulantı ve Kusma: Bulantı ve kusma genellikle boğaz enfeksiyonu ve tiroid bezinden kaynaklanan hastalıklarda gözlemlenen bir semptomdur.

Boğaz Şişmesi Nedenleri Nedir?

Boğaz bölgesi pek çok anatomik yapıyı içerisinde barındıran bir bölgedir. Bu yapıların herhangi birinden kaynaklanan hastalıklarda boğaz şişmesi ve buna bağlı semptomlar yaşanabilir. Boğaz şişmesine en sık yol açan etkenler; 

• Alerjik Reaksiyonlar:Alerjik boğaz şişmesi toplumda çok sık karşılaşılan bir boğaz şişmesi nedenidir. Özellikle polen ve tozlara karşı hassas kişilerde, bunun yanı sıra bazı besinlere karşı alerjisi olan kişilerde; bu nesnelerle temas sonucu gelişen bir reaksiyondur. Bu reaksiyon sonucu hastada boğazda takılma hissi ve nefes darlığı gibi semptomlar görülebilir. 
• Tonsillit:Toplumda boğaz şişmesine en sık yol açan etken tonsillittir. Herhangi bir nedenden ötürü bademciklere enfeksiyon etkeni girip çoğaldığında; bu bölgede bademcik iltihabı sonucu boğaz şişmesi gelişebilir.
• Tiroid Hastalıkları:Bazı tiroid hastalıkları tiroid bezinin büyümesine ve boğaz şişmesi ve yutkunamama gibi semptomlara neden olabilir. Bu durumda tiroid bezi ağrılı ve sıcak olarak hissedilebilir.
• Grip ve Nezle:Grip ve nezle gibi hastalıklarda gelişen bademcik enfeksiyonu boğaz şişmesi oluşumuna yol açabilir.
• Reflü:Reflü midedeki asidin yemek borusuna kaçması sonucu gelişen hastalıktır. Bu asidin yemek borusuna kaçması; hastada boğz bölgesinde enfeksiyon gelişmesine ve boğaz şişmesi oluşumuna yol açabilir. Bu durumda hastada boğazda yutma güçlüğü, boğazda takılma hissi ve geğirme gibi semptomlar görülebilir.
• Bazı Kanser Türleri:Boğaz bölgesinde bulunan lenf düğümlerinde ve tiroid bezinde gelişen bazı iyi huylu ve kötü huylu kanserlerde; boğaz şişmesi semptomu yaşanabilir. Bu durumda hastada yutma güçlüğü, boğazda takılma hissi ve nefes darlığı gibi semptomlar görülebilir.
• Kaslarda Gelişen İyi ve Kötü Huylu Tümörler: Kaslarda gelişen iyi ve kötü huylu tümörler hem kendilerinin oluşturduğu kitle etkisi hem de etkiledikleri lenf düğümlerini büyüterek boğaz şişmesine yol açabilir.

Boğaz Şişmesi Teşhisi

Boğaz şişmesi çoğunlukla hasta tarafından ele gelen kitle, yutma güçlüğü ve takılma hissi, boğaz ağrısı ile kendini gösterir. Hastalarda var olan semptomların detaylıca incelenmesi ile tanı konulur. Boğaz şişmesi teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığıyla alakalı yaşadığı şikayetleri dile getirmesidir. Boğaz şişmesi yaşayan hastalar pek çok farklı şikayetle hekime başvurabilir. Bunlar arasında en sık görülenler; boğaz ağrısı, ateş, boğaz yanması, yutma güçlüğü, yutkunurken boğazda takılma hissi, nefes darlığı gibi semptomlardır. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, hastanın şikayetlerinin ne zamandır var olduğunu, şikayetleri arttırıp azaltan etkenleri, hastada reflü veya alerjik hastalıkların bulunup bulunmadığı sorgular. Ardından hastayı muayene eder.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın ateşini ölçer. Hastadan ağzını açmasını ister ve hastada bademciklerin bulunduğu damak bölgesini muayene eder. Boğaz şişmesi tonsillit kaynaklı oluşmuşsa; hastada bademciklerin bulunduğu bölge şiş, ödemli ve üzeri beyaz-gri tabakayla kaplı görülebilir. Bu durumda hastaya tonsillit teşhisi konur.

Hekim hastada tiroid hastalığı ya da lenf düğümü şişliğine bağlı boğaz şişliği düşünüyorsa bu durumda hastanın boğaz bölgesini elle muayene eder. Bu muayene hekime tiroid nodülü ve lenf düğümü boyutları hakkında fikir verir.

• Ultrasonografi (USG): Ultrasonografi ses dalgalarının görüntü oluşturduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu işlem genellikle tiroid bezinde nodül olduğu düşünülen ya da lenf düğümünde büyüme düşünülen hastalarda uygulanan ilk tekniktir. 
• Kan Tahlili: Kan tahlili pek çok hastalık hakkında fikir vermesi nedeniyle sürekli kullanılan bir işlem türüdür. Boğaz şişmesi ile gelen hastada beyaz kan hücresi (WBC) sayısına bakarak enfeksiyonun düzeyi hakkında fikir edinilebilir; tiroid hormonlarına bakılarak hastada tiroid hastalığı bulunup bulunmadığı hakkında tahmin yürütülebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme; manyetik alan kullanılarak görüntü oluşturulan bir görüntüleme yöntemidir. Bu işlem genellikle büyük tiroid nodülü bulunan, tiroid kanseri şüphesi taşıyan ya da lenf düğümü kanseri şüphesi taşıyan hastalarda yayılımın boyutu hakkında fikir vermesi dolayısıyla önemli bir işlemdir.
• Biyopsi: Özellikle tiroid nodülü bulunan ve buna bağlı boğaz şişmesi yaşayan hastalarda nodülün iyi huylu ya da kötü huylu olmasını en kesin teşhis eden yöntem biyopsi yöntemidir. Bu işlemde iğne yardımıyla tiroid bezine girilir. Bu bölgede bulunan tiroid dokusundan parça alınıp patoloji laboratuvarına gönderilerek incelenmesi sağlanır.

Boğaz Şişmesi Tedavisi

Boğaz şişmesinin tedavisi nedene yönelik olarak uygulanır. Ufak bir tonsillitten kaynaklanan boğaz şişmesinde Destek Tedavisi ve Medikal Tedavi uygulanır. Destek tedavisinde hastaya bol sıvı tüketmesi, vitamin ve mineral açısından zengin olan portakal, limon, elma, kivi gibi meyveleri tüketmesi ve boğaz bölgesini sıcak tutması önerilir.

Boğaz şişmesi tiroid hastalığına bağlı oluşmuşsa; bu durumda hastaya yine medikal tedavi uygulaması yapılır. Hastada reflü semptomlarına bağlı boğaz şişmesi varsa bu durumda da medikal tedavi uygulaması yapılır.

Boğaz şişmesi eğer cerrahi girişim gerektirecek düzeyde bir hastalıktan (tiroid kanseri, yutma güçlüğü yaratan tiroid büyümeleri, lenf düğümü kanseri, kaşlardan gelişen tümörler gibi) dolayı oluşmuşsa; bu durumda hastada Cerrahi Girişime başvurulur. Sürekli boğaz şişmesi ve sık sık tonsillit geçiren hastalarda da cerrahi girişime başvurulabilir.

Boğaz Şişmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Boğaz şişmesi pek çok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenlerden bazıları; oldukça sık görülen, hasta için ciddi sorunlara yol açmayan ve birkaç gün içinde kendiliğinden gerileyebilen hastalıklarken, bazıları oldukça ciddi, erken tanı konulup tedavi edilmediğinde hastanın yaşam süresini kısaltan nedenlerdir.

Tonsillit nedeniyle yaşanan boğaz şişmesi tedavi edilmezse; hastada boğaz ağrısı, ateş, bulantı, kusma, yutma güçlüğü ve buna bağlı iştahsızlık görülebilir. Ancak bu semptomlar kişinin bağışıklık sistemi güçlü ise birkaç gün içinde atlatılır.

Alerjik reaksiyona bağlı gelişen boğaz şişmesi acil tanı konulup tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Çünkü alerjik boğaz şişmesinde şişen boğaz soluk borusuna hava geçişini engeller ve hasta nefes alamaz. Bu durum uzun süre devam ederse hasta hipoksiye(kanda oksijen düzeyinin azalmasına) bağlı olarak ölür.

 Boğaz şişmesi reflüye bağlı oluşuyorsa bu durum mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavi uygulanmayan reflü hastalarında mideden yemek borusuna doğru çıkan mide asidi yemek borusu hücrelerinin değişime uğramasına neden olur. Bu durum yemek borusu kanseri gelişimi için risk oluşturur.

Boğaz şişmesi tiroid kanseri, kaslardan gelişen kanserlerden ya da lenf düğümü kanserlerinden dolayı oluşuyorsa ve bu hastalıklar tedavi edilmezse; hastada bu kanserler diğer doku ve organlara yayılım göstererek hastanın kalan yaşam süresini kısaltır.

Boğaz Şişmesine Ne İyi Gelir?

Boğaz şişmesi hem benign hem malign nedenlerle oluşabilir. Hastalığın hangi nedene bağlı oluştuğunun teşhis edilmesi tanı ve tedavi için esas olan etkendir.

  Boğaz şişmesinde hem iyi huylu hem de kötü huylu nedenlerden korunmaya yönelik yapılacak bazı uygulamalar oldukça olumlu sonuçlar doğurur. Bu uygulamalar;

• Alerjik boğaz şişmesi yaşayan kişiler; alerji oluşturacak besinlerden ve nesnelerden uzak durmalıdır. 
• Hastalar tonsillitten korunmak için bağışıklık sistemlerini güçlendirmeli, soğuk su ve dondurma gibi gıdaları tüketmemeli, C vitamini bakımından zengin gıdalarla beslenmelidir.
• Hastalar sürekli boğaz şişliği yaşıyorsa ve sürekli tonsillit oluyorlarsa; bu durumda hekimle ortak karar verip tonsillektomi yaptırmalıdır.
• Hastalar tiroid kanseri, kaslardan gelişen tümörler veya lenf düğümü kanserinden korunmak istiyorlarsa bu durumda kanser için risk faktörü olan nedenlerden olabildiğince uzak kalmalıdır. Bunun için hastalar radyasyona maruz kalmamalı, sigara ve alkol tüketmemeli, işlenmiş ve paketli gıdalardan uzak durmalıdır.
• Hastalar reflüye bağlı boğaz şişmesinden şikayet ediliyorlarsa bu durumda reflüye yol açabilecek gıdalardan uzak durmalıdırlar. Uyurken sol kolun üzerine yatmak reflünün oluşmasının önüne geçer. 

Boğaz Şişmesinde Kullanılan İlaçlar

Boğaz şişmesinde tedavi nedene yönelik olarak uygulanır. Bu durumda hastada tonsillit, bazı tiroid rahatsızlıkları, reflü, grip ve nezle gibi hastalıklardan dolayı boğaz şişliği gelişmişse medikal tedaviye başvurulur. Bu tedavide kullanılan ilaçlar;

• Ağrı Kesici İlaçlar: Bu ilaçlar; tonsillit, grip, nezle gibi bazı hastalıklarda oluşan boğaz ağrısı ve ateşin azaltılması için kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeler içeren bu ilaçların en sık görülen yan etkileri bulantı, kusma, kabızlık, ishal, baş dönmesi, halsizlik ve yorgunluk gibi semptomlardır. Bu semptomlar kişinin günlük yaşantısını olumsuz yönde etkileyecek düzeyde ise hekimle iletişime geçilmelidir.
• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar hastada bakteri enfeksiyonu nedeniyle oluşan tonsillit ve tiroidit gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu İlaçlar içerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, azitromisin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların en sık görülen yan etkileri baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı ve kusma gibi semptomlardır. Bu semptomlar oluştuğunda hekime müracaat edilmelidir.
• Antitiroid İlaçlar: Bu İlaçlar hastada tiroid nodülü nedeniyle boğaz şişmesi yaşayan hastalardayüksek tiroid seviyelerini düşürmeyi amaçlar. İçerik olarak propiltiyourasil ve metimazol adlı maddeleri barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında kabızlık, bulantı, kaşıntı, cilt kızarıklığı gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar kişiyi rahatsız ediyorsa hekime başvurulmalıdır.
• Proton Pompa İnhibitörleri: Bu ilaçlar reflü nedeniyle boğaz şişmesi yaşayan hastalarda reflü semptomlarını geçirmek için verilir. İçerik olarak omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, esomeprazol gibi maddeler barındıran bu ilaçların sık görülen yan etkileri kabızlık ve mide bulantısı oluşturmasıdır.

Boğaz Şişmesinde Ne Zaman Ameliyat Düşünülür?

Boğaz şişmesinin tedavisinde destek tedavisi, medikal tedavi ve cerrahi girişim uygulanır. Hastalarda hangi yöntemin uygulanacağı; hastada boğaz şişmesine yol açan etkenlere göre belirlenir. Boğaz şişmesinde cerrahi tedavi düşünülen hastalıklar;

• Yılda altıdan fazla kez tonsillit geçiren kişiler
• Soluk borusuna baskı uygulayan tiroid nodülleri
• Yutma güçlüğü yaratan tiroid nodülleri
• Soluk borusuna baskı uygulayan lenf düğümleri
• Tiroid kanserleri 
• Lenf düğümü kanserleri
• Kaslardan gelişen iyi huylu ve kötü huylu tümörler 
• İlaçla tedaviye yanıt vermeyen reflü de cerrahi girişim düşünülmelidir.

 Gebelikte Boğaz Şişmesi

Hamilelik dönemi bazı hastalıkların görülme sıklığının arttığı, bazılarının ise azaldığı bir dönemdir. Hamilelikte boğaz şişmesine neden olan etkenler tıpkı diğer yetişkinlerde olduğu gibi burada da çeşitlilik gösterir.

  Gebelik döneminde bağışıklık sistemi zayıflar, buna bağlı olarak annede daha sık tonsillit görülür. Bu durum anne adayında boğaz şişmesi oluşturabilir.

  Gebelik döneminde büyüyen rahim mideyi yukarı doğru iter. Bu durum hastada mide asidi salınımının bozulmasına ve reflüye bağlı boğaz şişmesi görülmesine yol açabilir.

  Gebelik döneminde nadiren tiroid kanseri, lenf düğümü kanseri gibi bazı kanser türlerine de rastlanabilir. Bu kanser türleri de anne adayında boğaz şişmesine yol açabilir.

  Gebelik döneminde boğaz şişmesinin tedavisi tıpkı diğer yetişkinlerdeki gibi nedene yönelik yapılır. Ancak kansere bağlı boğaz şişmesinde kanserin yayılımını engellemek için erken dönem gebelikleri sonlandırılabilir.

Çocuklarda Boğaz Şişmesi

Çocuklarda boğaz şişmesi çok sık rastlanılan bir hastalıktır. Özellikle bağışıklık sisteminin henüz tam olarak gelişmemiş olması; çocuklarda çok sık tonsillit ataklarının gelişmesine ve buna bağlı boğaz şişliği oluşmasına yol açabilir.

 Çocuklarda kötü huylu boğaz şişmesi nedenleri yetişkinlere göre oldukça nadir görülür. Ancak bunlar da tanı anında düşünülmesi gereken hastalıklardır. 

 Çocuklarda boğaz şişmesinin tanısı ve tedavisi tıpkı yetişkinlerde olduğu gibidir. Ebeveynler sık tonsillit atağının önüne geçmek için bağışıklık sistemini güçlendirecek besinler vermeli ve çocuğu soğuğa maruziyetten korumalıdır.

Boğaz Şişmesinde Hangi Doktora Gidilmelidir?

Boğaz şişmesi ile pek çok bölüm ilgilenebilir. Hastalar genellikle Dahiliye Uzmanına ya da Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanına başvururlar. Boğaz şişmesine ek olarak şiddetli boğaz ağrısı, ateş, bulantı ve kusma gibi semptomlar yaşayan hastalar Acil Servise de başvurabilirler. Bu bölümdeki hekimler hastanın detaylı muayene ve tetkiklerini yaparak tedavi uygularlar.

  Hastada boğaz şişmesi cerrahi bir işlem gerektirecek bir nedenden (sürekli boğaz şişmesi, devamlı tonsillit, tiroid kanserleri ve lenf düğümü kanserleri gibi hastalıklar) dolayı oluşmuşsa; bu durumda hastayla Kulak Burun Boğaz Hastalıkları bölümü ya da Genel Cerrahi bölümü ilgilenir.

  Hastalar sürekli boğaz ağrısına ek olarak; ateş, öksürük, bulantı ve kusma, hapşırık, burun akıntısı, yutma güçlüğü, yutkunurken boğazda takılma hissi gibi semptomlar yaşadığında mutlaka hekime başvurmalıdır.