Böbrekte dilatasyon (hidronefroz), idrarın böbrek içinde birikmesi sonucu böbrek boşluklarının genişlemesi durumudur. Bu durum, idrar akışını engelleyen tıkanıklıklar veya fonksiyonel bozukluklar nedeniyle ortaya çıkabilir. Yenidoğanlarda sık görülen prenatal tanılar arasında yer alırken, yetişkinlerde genellikle altta yatan patolojilerin işaretidir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Hidronefrozun en yaygın sebepleri arasında üreter darlıkları, böbrek taşları, idrar yolu tümörleri ve prostat büyümesi yer alır. Gebelikte rahmin idrar yollarına baskısı geçici dilatasyona yol açabilir. Nörolojik mesane disfonksiyonu gibi durumlar da idrarın geri kaçışına (reflü) neden olarak riski artırır.
Belirtiler
- Şiddetli yan ağrısı (kolik tarzında)
- İdrarda kan görülmesi (hematüri)
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- Bulantı ve kusma (özellikle ağrı eşliğinde)
- İdrar çıkışında azalma veya kesik kesik idrar yapma
Teşhis Yöntemleri
- Ultrason: İlk basamak görüntüleme; böbrek boyutları ve pelvis genişliğini ölçer.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Taş, tümör veya yapısal anomalileri detaylı gösterir.
- Dinamik Renal Sintigrafi (DMSA): Böbrek fonksiyonlarını ve tıkanıklık derecesini değerlendirir.
- Sistouretrografi: İdrar reflüsünü tespit eder.
Tedavi Yaklaşımları
- Medikal Tedavi: Enfeksiyon varlığında antibiyotik, ağrı için antienflamatuarlar.
- Endoskopik Girişimler: Üreter darlıklarında stent yerleştirme veya taş kırma (ESWL).
- Cerrahi: Şiddetli vakalarda pyeloplasti (idrar yolu yeniden yapılandırması) veya nefrektomi (ileri hasarlı böbreğin alınması).
Komplikasyonlar ve Önlemler
Tedavi edilmeyen hidronefroz, böbrek fonksiyon kaybına yol açabilir. Kronik böbrek yetmezliği gelişen hastalarda diyaliz gerekebilir. Korunma için yıllık idrar tahlili, yeterli sıvı alımı ve tuz kısıtlaması önerilir. Gebelerde ise düzenli prenatal ultrason takibi kritiktir.
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
Ani başlayan şiddetli ağrı, idrar yapamama veya ateşin eşlik ettiği enfeksiyon durumlarında zaman kaybetmeden üroloji uzmanına başvurulmalıdır. Özellikle tek böbrekli hastalarda acil cerrahi gerekebilir.
