Beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji), merkezi ve periferik sinir sisteminin cerrahi tedavisini kapsayan uzmanlık dalıdır. Beyin, omurilik, sinirler ve damarlarda oluşan hastalıkların teşhis ve tedavisi bu alanın kapsamına girer. Günümüzde teknolojik gelişmeler sayesinde minimal invaziv yöntemlerle yüksek başarı oranları elde edilmektedir.
Hangi Hastalıklar Tedavi Edilir?
- Beyin tümörleri (gliom, menenjiom, metastatik tümörler)
- Bel ve boyun fıtıkları
- Omurga kırıkları ve deformiteleri
- Parkinson, epilepsi gibi hareket bozuklukları
- Anevrizma ve arteriyovenöz malformasyon gibi damar hastalıkları
- Doğumsal anomaliler (hidrosefali, spina bifida)
- Sinir sıkışmaları (karpal tünel sendromu)
Teşhis Yöntemleri
Tanı sürecinde ileri görüntüleme teknikleri kullanılır:
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Yumuşak doku detayları için altın standart
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapılar ve akut kanamaların değerlendirilmesi
- Anjiyografi: Damar patolojilerinin 3 boyutlu analizi
- Elektrofizyolojik testler: Sinir iletim hızı ölçümleri
Modern Cerrahi Teknikler
- Mikrocerrahi: Mikroskop altında yapılan operasyonlarla doku hasarı minimize edilir.
- Endoskopik Girişimler: Burun içinden hipofiz tümörü çıkarılması gibi doğal açıklıklardan uygulanır.
- Nöronavigasyon: Gerçek zamanlı 3D haritalandırmayla tümörün milimetrik lokalizasyonu sağlanır.
- Robotik Cerrahi: Omurga füzyon işlemlerinde yüksek hassasiyet sunar.
- Gamma Knife: Radyocerrahide tümöre yüksek doz ışın odaklama.
Ameliyat Öncesi ve Sonrası Süreç
Cerrahi öncesi nörolojik muayene, kan testleri ve anestezi değerlendirmesi şarttır. Riskli vakalarda fonksiyonel MR ile beyin haritalaması yapılır. Ameliyat sonrası:
- Yoğun bakımda 24-48 saat takip
- Nörolojik fonksiyonların saatlik değerlendirilmesi
- Erken mobilizasyon (omurga cerrahisinde 6. saatten itibaren)
- Fizyoterapi ve rehabilitasyon programları
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Enfeksiyon (%1-3)
- Kanama veya pıhtı oluşumu
- Sinir hasarı (geçici veya kalıcı)
- BOS kaçağı
Risk azaltma için:
- Antibiyotikli kemik sementi kullanımı
- İntraoperatif nöromonitorizasyon
- Tromboemboli profilaksisi
Türkiye’de Nöroşirürjide Yenilikler
- Yapay zeka destekli tümör sınıflandırması
- O-Arm navigasyonuyla spinal füzyon
- Perfüzyon MR ile tümör kanlanmasının analizi
- İntraoperatif ultrasonografi
Hasta Seçimi ve Multidisipliner Yaklaşım
Tüm vakalar nöroloji, radyoloji ve onkoloji konsültasyonuyla değerlendirilir. Ameliyat kararı verilirken:
- Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu
- Lezyonun lokalizasyonu ve boyutu
- Semptomların yaşam kalitesine etkisi
- Alternatif tedavilerin (radyoterapi, kemoterapi) etkinliği göz önünde bulundurulur.
Rehabilitasyonun Rolü
Nörorehabilitasyon programları cerrahi sonrası kritik öneme sahiptir:
- Fizik tedavi: Motor fonksiyonların geri kazanılması
- Konuşma terapisi: Afazi tedavisi
- Mesane eğitimi: Spinal kord yaralanmalarında
- Bilişsel terapi: Travmatik beyin hasarı sonrası
Sık Sorulan Sorular
- Ameliyat süresi ne kadar? Tümöre göre 3-12 saat arası değişir.
- Tam iyileşme ne zaman olur? Omurga cerrahisinde 3 ay, kraniotomide 6-12 ay.
- Teknoloji fark yaratır mı? Nöronavigasyon mortaliteyi %22, morbiditeyi %41 azaltır.
