Beyin kasılması (serebral vazospazm), beyin damarlarında ani daralma sonucu ortaya çıkan ciddi bir nörolojik durumdur. Genellikle subaraknoid kanama sonrası gelişen bu tablo, beyne yetersiz kan gitmesine bağlı felç veya hayati risk oluşturabilir.
Beyin Kasılması Nedir?
Beyin kasılması, beyin atardamarlarının anormal şekilde daralmasıyla karakterizedir. Damar duvarlarındaki düz kasların kasılması sonucu gelişir ve kan akımını kritik düzeyde azaltır. En sık anevrizma yırtılmasına bağlı subaraknoid kanamayı takip eden 4-14 gün içinde görülür.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Subaraknoid kanama (vakaların %70’inde ana neden)
- Menenjit veya ensefalit gibi enfeksiyonlar
- Kafa travmaları ve beyin cerrahisi sonrası
- Bazı ilaçlar (vazokonstriktör özellikli migren ilaçları)
- Genetik yatkınlık (aile öyküsü)
Belirtileri
- Şiddetli baş ağrısı (birden başlayan ve "hayatımın en kötü baş ağrısı" olarak tanımlanan)
- Bilinç bulanıklığı veya koma hali
- Vücudun bir yarısında güç kaybı
- Konuşma bozukluğu ve görme problemleri
- Nöbet geçirme
Teşhis Yöntemleri
- Transkraniyal Doppler Ultrason: Damarlardaki kan akım hızını ölçer
- Serebral Anjiyografi: Altın standart yöntem, daralmış damarları doğrudan gösterir
- BT Anjiyo: Damar yapılarının 3 boyutlu görüntülenmesi
- MR Perfüzyon: Beyin dokusundaki kanlanma eksikliğini haritalandırır
Tedavi Yöntemleri
-
Medikal Tedaviler:
- Nimodipin: Damar spazmını önleyen kalsiyum kanal blokeri
- Hipervolemik Hemodilüsyon: Damar içi sıvı artışıyla kan akımını iyileştirme
- Triple-H Tedavisi: Hipervolemi, Hipertansiyon, Hemodilüsyon kombinasyonu
-
Endovasküler Müdahaleler:
- Balon Anjiyoplasti: Daralmış damarın mekanik olarak genişletilmesi
- İntraarteriyel Vazodilatörler: Damar içine verilen ilaçlarla spazm çözülmesi
-
Destek Tedavileri:
- Yoğun bakımda nöromonitörizasyon
- Beyin ödemi kontrolü için osmoterapi
- Nöbet önleyici ilaçlar
Komplikasyonlar
- İskemik inme (vakaların %30’unda)
- Kalıcı nörolojik defisitler
- Hidrosefali gelişimi
- Ölüm oranı %15-20 arası
Korunma ve Takip
Subaraknoid kanama sonrası profilaktik nimodipin kullanımı riski %33 azaltır. Yoğun bakımda sık nörolojik muayene ve beyin oksijenasyon monitorizasyonu hayati önem taşır. Riskli hastalarda 14 gün süreyle yakın takip gerekir.
Rehabilitasyon
Akut dönem sonrasında fizik tedavi, konuşma terapisi ve bilişsel rehabilitasyon programları kalıcı hasarı en aza indirmeye yardımcı olur. İyileşme süreci 6-18 ay sürebilir.
