Beyin anevrizması, beyin damarlarında oluşan balonlaşma veya genişlemelerdir. Zayıflayan damar duvarlarının basınca dayanamayarak şişmesiyle ortaya çıkar. Patlamamış anevrizmalar genellikle belirti vermezken, rüptüre olduklarında hayati tehlike yaratabilirler. Bu makalede, beyin anevrizmalarının nedenleri, teşhis yöntemleri ve güncel tedavi seçeneklerini detaylıca inceleyeceğiz.

Beyin Anevrizması Neden Oluşur?
Anevrizmaların gelişiminde genetik yatkınlık, yüksek tansiyon ve damar duvarı hasarı önemli rol oynar. Sigara kullanımı, damarlarda inflamasyona yol açarak duvar bütünlüğünü bozar. Ateroskleroz (damar sertleşmesi) ve enfeksiyonlar da riski artıran faktörlerdir. Bazı nadir genetik hastalıklar (Ehlers-Danlos sendromu, polikistik böbrek hastalığı) anevrizma oluşumuna zemin hazırlar.

Risk Faktörleri

• Kontrolsüz hipertansiyon
• Sigara ve aşırı alkol tüketimi
• Ailede anevrizma öyküsü
• Kadın cinsiyet (erkeklere göre 1.5 kat daha yüksek risk)
• 40 yaş üstü olmak

Belirtiler ve Uyarıcı İşaretler
Patlamamış anevrizmalar çoğunlukla sessiz seyreder. Ancak büyük anevrizmalar şu belirtilere yol açabilir:

• Göz arkasında şiddetli ağrı
• Çift görme veya görme kaybı
• Yüzün bir yarısında uyuşma
• Denge kaybı ve konuşma bozukluğu

Rüptüre (Patlamış) Anevrizma Belirtileri

• Ani, şimşek çakar tarzda baş ağrısı (hayatın en şiddetli baş ağrısı)
• Bilinç kaybı veya konfüzyon
• Boyun tutulması ve fotofobi
• Bulantı-kusma
• Nöbet geçirme

Teşhis Yöntemleri

1. Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT Anjiyo): Acil durumlarda ilk tercih edilen yöntem. Kanama varlığını %95 doğrulukla tespit eder.
2. Manyetik Rezonans Anjiyografi (MR Anjiyo): Patlamamış anevrizmaların rutin taramasında kullanılır. Radyasyon içermez.
3. Dijital Substarksiyon Anjiyografi (DSA): Altın standart yöntem. Damar içine kontrast madde verilerek detaylı görüntüleme sağlar.

Tedavi Seçenekleri

1. Endovasküler Koilleme (Kapalı Yöntem):

   • Kasıktan girilerek anevrizma içine platin bobinler yerleştirilir.
   • İyileşme süresi 2-4 haftadır.
   • Başarı oranı %85-90’dır.

2. Kraniotomi ve Klipleme (Açık Cerrahi):

   • Kafatasında açılan pencereden mikrocerrahi ile anevrizma boynuna titanyum klip konur.
   • Kompleks anevrizmalarda tercih edilir.
   • Hastanede kalış süresi 5-7 gündür.

3. Akım Yönlendirici Stentler:

   • Özellikle dev anevrizmalarda damar içine özel stentler yerleştirilir.
   • Anevrizmanın kanlanmasını keserek küçülmesini sağlar.

Komplikasyonlar ve Acil Müdahale
Rüptüre anevrizmalarda en ölümcül komplikasyon vazospazm‘dır. Kanamadan 4-10 gün sonra damarlarda ani daralma olur. Tedavide:

• "Triple-H Tedavisi": Hipervolemi (sıvı yüklemesi), Hipertansiyon, Hemodilüsyon
• Nimodipin gibi kalsiyum kanal blokerleri
• Acil endovasküler balon anjiyoplasti

Rehabilitasyon Süreci

• Fizik Tedavi: Felç gelişen hastalarda motor fonksiyonların yeniden kazanılması
• Konuşma Terapisi: Afazi (konuşma bozukluğu) durumunda
• Bilişsel Rehabilitasyon: Dikkat ve hafıza egzersizleri

Korunma Stratejileri

• Tansiyonu 120/80 mmHg altında tutmak
• Sigarayı bırakmak (risk 5 yılda %40 azalır)
• Düzenli kardiyo egzersiz (haftada 150 dakika)
• Aile öyküsü varsa 30 yaşından itibaren MR anjiyo taraması

Yaşam Tarzı Önerileri

• Akdeniz diyeti (zeytinyağı, balık, ceviz) damar sağlığını korur.
• Stres yönetimi için yoga veya meditasyon.
• NSAID grubu ağrı kesicilerden kaçınmak (kanama riski).

Beyin anevrizması şüphesi olanlar nöroloji veya beyin cerrahisi uzmanına başvurmalıdır. Erken teşhis, patlama öncesi müdahale şansı sunarak hayat kurtarıcı olabilir.