Bell paralizi, yüz sinirinin (fasiyal sinir) ani fonksiyon kaybıyla ortaya çıkan ve genellikle tek taraflı yüz felciyle karakterize nörolojik bir durumdur. Her yaşta görülebilmekle birlikte 15-60 yaş aralığında daha sık rastlanır. Yılda her 100.000 kişiden 15-30’unu etkileyen bu rahatsızlık, viral enfeksiyonlar veya sinirdeki ödemin bası yapması sonucu gelişebilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Bell paralizinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, herpes simpleks virüsünün (HSV-1) yeniden aktive olması en güçlü tetikleyici olarak kabul edilir. Diyabet, gebelik, hipertansiyon ve bağışıklık sistemi zayıflığı gibi faktörler riski artırır. Soğuk hava maruziyeti veya klimaya direkt temas gibi çevresel etkenler de sinir ödemini tetikleyebilir.
Klinik Belirtiler
Semptomlar aniden ortaya çıkar ve 48 saat içinde zirveye ulaşır:
- Yüz asimetrisi: Ağız köşesinde düşme, göz kapatmada zorluk
- Göz problemleri: Kuruluk, batma hissi ve sulanma
- Tat alma bozukluğu: Dilin ön 2/3’ünde tat duyusu kaybı
- İşitme duyarlılığı: Etkilenen tarafta sese karşı hipersensitivite
- Konuşma zorluğu: Kelimelerin telaffuzunda bozulma
Tanı Yöntemleri
Klinik muayene temel teşhis aracıdır. Hekim "kaş kaldırma", "göz kapama" ve "diş gösterme" gibi hareketleri test eder. Ayırıcı tanı için EMG (elektromiyografi), MRG veya kan testleri istenebilir. İnme, Lyme hastalığı veya tümör gibi diğer patolojilerin ekarte edilmesi kritiktir.
Tedavi Protokolleri
- İlaç Tedavisi:
- Kortikosteroidler: Prednizon (1 mg/kg/gün, 7 gün) sinir ödemini azaltır.
- Antiviral Ajanlar: Valasiklovir (HSV şüphesinde kortizonla kombine)
- Fizik Tedavi:
- Elektrostimülasyon ve masajla kas atrofisi önlenir
- Yüz egzersizleri (balon şişirme, kaş hareketleri)
- Oftalmolojik Bakım:
- Suni gözyaşı ve gece koruyucu merhem
- Geçici göz kapatma (tarsorafi) gerekebilir
İyileşme Süreci ve Prognoz
Hastaların %70-85’i 3 hafta ile 6 ay arasında tamamen düzelir. İlk 21 günde iyileşme belirtileri başlamayanlarda sekel riski artar. Kalıcı hasar gelişenlerde botoks veya cerrahi (sinir dekompresyonu) seçenekleri değerlendirilir. Yaşlı hastalar ve diyabetiklerde tam iyileşme oranı %50’ye düşer.
Komplikasyonlar
- Sinir Rejenerasyonu Hataları: Göz kırpma sırasında ağız hareketi (sinkinezi)
- Kronik Ağrı: Etkilenen tarafta yanıcı tarzda ağrı
- Psikososyal Etkiler: Sosyal izolasyon ve depresyon
Acil Doktora Başvuru Kriterleri
- Yüz felciyle birlikte kol/bacak güçsüzlüğü
- Şiddetli baş dönmesi veya çift görme
- İdrar tutamama gibi nörolojik semptomlar
Korunma Stratejileri
Diyabet kontrolü, stres yönetimi ve yüz bölgesinin ani soğuk maruziyetinden kaçınma önemlidir. Yüzün soğuk havalarda atkıyla korunması ve klimaya direkt maruz kalmama basit ama etkili önlemlerdir.
