Bebeklerde zeka değerlendirmesi, standart testlerden ziyade gelişimsel taramalarla yapılır. Bu testler tanı koymaz, potansiyel riskleri erken tespit ederek destek sürecini başlatmayı amaçlar. İşte ebeveynlerin bilmesi gerekenler:

Bebeklerde Zeka Testi Ne Zaman ve Neden Yapılır?

• Risk Faktörleri Varsa: Prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı, genetik sendrom şüphesi veya doğum komplikasyonları gibi durumlarda.
• Gelişimsel Gecikme Belirtileri: 12 aylıkken nesneleri işaret etmeme, 18 ayda basit kelimeler kullanmama gibi kırmızı bayraklar.
• Aile Talebi: Ebeveynlerin gelişimle ilgili kaygıları olduğunda (yaygın değildir).

Kullanılan Standart Testler ve Uygulama Yöntemleri

1. Bayley Bebek ve Küçük Çocuklar Gelişim Ölçeği (Bayley-III):

   • Yaş Aralığı: 1-42 aylık bebek/çocuklar.
   • Değerlendirilen Alanlar:
     Bilişsel: Nesne takibi, problem çözme.
     Dil: Alıcı ve ifade edici dil becerileri.
     Motor: İnce/kaba motor koordinasyonu.
   • Süre: 45-90 dakika. Oyuncaklar ve görsel materyallerle uygulanır.

2. Denver II Gelişimsel Tarama Testi:

   • Yaş: 0-6 yaş.
   • İçerik: Kişisel-sosyal, ince motor, dil ve kaba motor alanlarını tarar.
   • Özellik: Ebeveyn gözlemi ve basit uygulamalarla yapılır.

3. AGTE (Ankara Gelişim Tarama Envanteri):

   • Türkiye’ye Özgü: 0-6 yaş için geçerli.
   • Alanlar: Dil-bilişsel, sosyal-özbakım, motor.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

• Gelişim Yaşı: Çocuğun performansının hangi yaş grubuna denk geldiği.
• Dil Düzeyi: "18 aylık dil becerisine sahip" gibi spesifik tanımlamalar.
• Uyarı: Sonuçlar kesin zeka seviyesini göstermez. Örneğin; dil gecikmesi olan bir bebekte düşük puan, otizm veya işitme kaybına işaret edebilir.

Hangi Uzmanlar Yapar?

• Çocuk Nöroloğu: Riskli bebeklerin takibi.
• Çocuk Gelişim Uzmanı: Test uygulama ve sonuç analizi.
• Pedagog: Gelişimsel destek programı oluşturma.

Ebeveynler İçin Kritik Uyarılar

• Erken Müdahale Önemli: 0-3 yaş arası beyin plastisitesi yüksektir. Gecikme tespitinde kaybedilen her ay kritiktir.
• Yanlış Değerlendirmelerden Kaçının: "Parmak ucunda yürüyor, otizm olabilir" gibi tek belirtiyle tanı koymayın.
• Takip Süreci: Test tek seferlik değildir. 6 ay sonra yeniden değerlendirme gerekebilir.

Destek Sürecinde Neler Yapılır?

• Ev Programları: Gelişim uzmanının önerdiği oyun ve aktiviteler.
• Erken Özel Eğitim: Dil terapisi, fizyoterapi gibi destekler.
• Aile Eğitimi: Ebeveyn-bebek etkileşimini güçlendirme teknikleri.

Sık Sorulan Sorular

• "Zeka testiyle üstün yetenek anlaşılır mı?" Hayır. Üstün yetenek tanısı okul çağında konur.
• "Teste hazırlık gerekir mi?" Bebeklerin aç, uykusuz veya hasta olmaması yeterlidir.
• "Sonuçlar kalıcı mıdır?" Hayır. Erken müdahaleyle gelişim hızı değişebilir.

ÖNEMLİ NOT: Zeka testi puanları bebeğin geleceğini belirlemez. Tek amaç, ihtiyaç duyulan desteğin zamanında başlamasıdır.