Bebeklerde ishal, ebeveynleri en çok endişelendiren sağlık sorunlarından biridir. Yenidoğan döneminden 2 yaşına kadar sık görülen bu durum, vücuttan aşırı sıvı kaybına yol açarak ciddi komplikasyonlara neden olabilir. İshalin altında yatan nedenlerin doğru teşhisi ve zamanında müdahale, bebeğin sağlığı için hayati önem taşır.
Bebeklerde İshalin Yaygın Nedenleri
Bebeklerde ishal genellikle enfeksiyonlar, beslenme hataları veya alerjik reaksiyonlar kaynaklıdır. Viral enfeksiyonlar (rotavirüs, norovirüs) bağırsak duvarını tahrip ederek sıvı emilimini bozar. Bakteriyel enfeksiyonlar (E. coli, salmonella) ise kanlı ishale yol açabilir. Antibiyotik kullanımı, bağırsak florasını bozarak ishali tetikleyebilir. İnek sütü proteini alerjisi, laktoz intoleransı veya meyve sularının aşırı tüketimi de sık görülen tetikleyiciler arasındadır.
Belirtiler ve Acil Durum İşaretleri
- Günde 6’dan fazla sulu dışkılama
- Dışkıda kan veya mukus görülmesi
- Ateşin 38°C’yi aşması
- Gözyaşı olmadan ağlama, bıngıldakta çökme
- İdrar miktarında azalma (günde <4 bez)
- Dudaklarda kuruma ve halsizlik
Tedavi Yönetimi ve Evde Bakım
İshal tedavisinde temel hedef sıvı kaybını telafi etmektir. Anne sütü alan bebeklerde emzirme sıklığı artırılmalıdır. Formül mama ile beslenenlerde ise doktor önerisiyle laktozsuz mamalara geçilebilir. Elektrolit dengesini sağlamak için eczanelerden temin edilen oral rehidratasyon sıvıları (ORS) 2-3 dakikada bir kaşıkla verilmelidir. Pirinç suyu, havuç suyu veya patates püresi gibi nişastalı gıdalar bağırsak hareketlerini yavaşlatır. Probiyotik takviyeler (Saccharomyces boulardii) iyileşme sürecini hızlandırabilir.
Doktora Ne Zaman Başvurulmalı?
- İshal 48 saatten uzun sürerse
- Kusma ile birlikte sıvı alınamıyorsa
- Bebek 6 saatten uzun süre idrar yapmadıysa
- Karında şişkinlik ve şiddetli ağrı varsa
- Zamanından önce doğan veya kronik hastalığı olan bebeklerde
Beslenme Önerileri
Katı gıdaya geçen bebeklerde BRAT diyeti (Muz, Pirinç, Elma püresi, Tost) bağırsakları yormadan beslenmeyi sağlar. Yoğurt, probiyotik içeriğiyle bağırsak florasını destekler. Yağlı gıdalar, baklagiller ve lifli sebzelerden kaçınılmalıdır. Her ishal sonrası 30-60 ml temiz su veya ORS içirilerek kayıp önlenmelidir.
Önleyici Tedbirler
- Biberon ve emziklerin sterilizasyonu
- Mama hazırlarken kullanılan suların kaynatılması
- Rotavirüs aşısının zamanında yaptırılması
- El hijyenine dikkat edilmesi (özellikle bez değişiminden sonra)
- İnek sütüne 1 yaşından önce başlanmaması
Tıbbi Tanı Yöntemleri
Doktorlar, fizik muayene sonrası dışkı kültürü, rotavirüs testi veya kan tahlilleri isteyebilir. Kronik ishal durumunda alerji paneli veya endoskopi gerekebilir. Şiddetli sıvı kaybında damar yoluyla sıvı desteği hastanede yapılır.
