Bağırsak tümörleri, ince ve kalın bağırsaklarda gelişen anormal hücre çoğalmalarıdır. Bu tümörler benign (iyi huylu) veya malign (kötü huylu) olabilir. Adenokarsinomlar en sık görülen kötü huylu türlerdir ve erken teşhis tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. İşte bağırsak tümörlerinin türleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Bağırsak Tümörlerinin Sınıflandırılması
- Adenomlar: Genellikle iyi huylu polipler şeklinde başlar, ancak zamanla kansere dönüşebilir.
- Adenokarsinomlar: Kalın bağırsak kanserlerinin %95’inden sorumlu kötü huylu tümörlerdir.
- GIST (Gastrointestinal Stromal Tümör): Sindirim sistemi duvarındaki bağ dokusundan kaynaklanır.
- Lenfomalar: Bağışıklık sistemi hücrelerinde gelişen nadir tümörlerdir.
- Nöroendokrin Tümörler: Hormon üreten hücrelerde ortaya çıkar.
Belirtiler ve İşaretler
Tümörün konumu ve büyüklüğüne bağlı olarak şikayetler değişir:
- Bağırsak Alışkanlıklarında Değişim: İnatçı ishal veya kabızlık, dışkı çapında incelme.
- Kanama: Parlak kırmızı veya katran rengi dışkı, gizli kan testi pozitifliği.
- Karın Rahatsızlıkları: Kramp tarzı ağrılar, şişkinlik, tam boşalamama hissi.
- Sistemik Bulgular: Sebepsiz kilo kaybı, demir eksikliği anemisi, sürekli yorgunluk.
Risk Faktörleri ve Korunma
- Değiştirilebilir Faktörler:
- Kırmızı et ağırlıklı beslenme
- Sigara ve aşırı alkol tüketimi
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Değiştirilemez Faktörler:
- Ailede kolorektal kanser öyküsü
- Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı
- 50 yaş üzeri olmak
Tanı Yöntemleri
- Kolonoskopi: Altın standart tanı aracıdır. Tümör görülürse biyopsi alınır.
- Görüntüleme: BT enterografi ince bağırsak tümörlerini, PET-CT metastazları tespit eder.
- Laboratuvar: CEA (karsinoembriyonik antijen) tümör belirteci takipte kullanılır.
- Genetik Testler: Lynch sendromu gibi kalıtsal riskleri belirler.
Tedavi Protokolleri
- Cerrahi: Laparoskopik veya açık cerrahi ile tümörlü bölge çıkarılır.
- Kemoterapi: 5-Fluorourasil veya Oxaliplatin içeren protokoller uygulanır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: EGFR inhibitörleri (Cetuximab) veya anjiyogenez inhibitörleri (Bevacizumab).
- Radyoterapi: Rektum tümörlerinde cerrahi öncesi tümör küçültmek için kullanılır.
- İmmünoterapi: MSI-H (mikrosatelit instabilitesi yüksek) tümörlerde Pembrolizumab etkilidir.
Evreleme ve Prognoz
- Evre I: Sadece bağırsak duvarında sınırlı. 5 yıllık sağkalım %90.
- Evre II-III: Lenf nodu tutulumu var. Adjuvan tedaviyle sağkalım %40-70.
- Evre IV: Karaciğer/akciğer metastazı. Tedavilerle ortalama yaşam süresi 30 ay.
Takip ve Önleme Stratejileri
- Tarama Programları: 50 yaş üstü bireylere kolonoskopi önerilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Lifli gıdalar, düzenli egzersiz, D vitamini takviyesi.
- Genetik Danışmanlık: Ailesel polipozis sendromu olanlara gen testi yapılır.
Erken evrede teşhis edilen bağırsak tümörleri tamamen tedavi edilebilir. Bu nedenle tarama programlarına katılım ve alarm semptomların önemsenmesi hayat kurtarıcıdır.
