Bağırsakta kitle, sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde oluşan anormal doku büyümesidir. Bu kitleler iyi huylu (polip, lipom) veya kötü huylu (kanser) olabilir. Erken teşhis ve doğru tedavi, özellikle malign kitlelerde hayati önem taşır.
Bağırsakta Kitle Nedenleri
Bağırsak kitlelerinin oluşumunda çeşitli faktörler rol oynar. Genetik yatkınlık (Lynch sendromu, FAP), kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit, Crohn), işlenmiş gıda ağırlıklı beslenme ve sigara kullanımı önemli risk faktörleridir. 50 yaş üstü bireylerde daha sık görülürken, son yıllarda genç yetişkinlerde de artış gözlenmektedir.
Belirtiler ve İşaretler
Klinik bulgular kitlenin boyutuna, yerine ve tipine göre değişir. Erken evrelerde semptom vermeyebilir. İlerleyen dönemlerde karında şişkinlik, açıklanamayan kilo kaybı, dışkıda kan (hematokezya veya melena), bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (kabızlık-ishal döngüsü) ve demir eksikliği anemisi en sık görülen belirtilerdir. Tümör büyüdükçe bağırsak tıkanıklığına bağlı şiddetli kramp tarzı ağrılar ortaya çıkabilir.
Tanı Yöntemleri
Teşhis süreci kapsamlı bir değerlendirme gerektirir. Kolonoskopi, alt gastrointestinal sistemin direkt incelenmesi ve biyopsi alınması için altın standarttır. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) ile kitlenin boyutu, çevre dokulara yayılımı ve metastaz varlığı değerlendirilir. Kapsül endoskopi ise ince bağırsak kitlelerinin tespitinde etkilidir. Tümör belirteçleri (CEA, CA 19-9) takip sürecinde yol göstericidir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi stratejisi kitlenin patolojik tipine ve evresine göre belirlenir. Endoskopik mukozal rezeksiyon (EMR), erken evre poliplerin ve küçük tümörlerin çıkarılmasında kullanılır. Laparoskopik veya açık cerrahi ile bağırsak segment rezeksiyonu, ileri evre tümörlerde standart tedavidir. Metastatik vakalarda kemoterapi (FOLFOX, FOLFIRI protokolleri), hedefe yönelik tedaviler (setikimab) ve immünoterapi seçenekleri uygulanır.
Risk Yönetimi ve Korunma
Düzenli tarama programları (50 yaş üstü kolonoskopi), riski %45-60 azaltır. Diyette lifli gıdaların artırılması, kırmızı et tüketiminin sınırlandırılması ve düzenli fiziksel aktivite koruyucu faktörlerdir. Ailesinde bağırsak kanseri öyküsü olanların 40 yaşından itibaren taramalara başlaması önerilir. Sigara ve alkolden kaçınmak da riski anlamlı derecede düşürür.
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Bağırsak perforasyonu, masif kanama veya tam tıkanıklık acil cerrahi gerektirir. Karın ağrısı, ateş ve şiddetli rektal kanama durumunda acil servise başvurulmalıdır. Uzun vadede fistül oluşumu veya tekrarlayan tıkanıklıklar yaşam kalitesini düşürebilir.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
İlk değerlendirme için gastroenteroloji uzmanına gidilir. Cerrahi gerektiren durumlarda genel cerrahi, onkolojik vakalarda ise tıbbi onkoloji bölümleri tedaviyi yürütür. Tanı sonrası düzenli takip, nüks riskini azaltmada kritik rol oynar.
