Ayak tendiniti, ayak bileği ve ayak tabanındaki tendonların aşırı kullanım veya zorlanma sonucu iltihaplanmasıdır. Bu durum, özellikle sporcular, uzun süre ayakta çalışanlar ve uygun olmayan ayakkabı kullanan bireylerde sık görülür. Tendonların esnekliğini kaybetmesi ve mikro yırtılmalara uğramasıyla ortaya çıkar.
Ayak Tendinitinin Yaygın Nedenleri
Tendinit gelişiminde en önemli faktör tekrarlayan stres ve ani hareketlerdir. Koşu, zıplama veya uzun mesafe yürüyüşleri gibi aktiviteler Aşil tendonunu risk altına alır. Düz tabanlık, yüksek kavis gibi ayak deformiteleri tendonlara eşit olmayan yük bindirir. Uygun olmayan ayakkabı seçimi, obezite ve yaşlanmaya bağlı tendon elastikiyet kaybı da diğer tetikleyicilerdir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Ana semptom, etkilenen bölgede hareketle artan keskin ağrıdır. Ağrı özellikle sabahları veya dinlenme sonrası ilk adımlarda belirgindir. Şişlik, kızarıklık ve tendon çevresinde ısı artışı eşlik edebilir. Tanıda fizik muayene kritiktir; doktor tendon boyunca hassasiyeti ve hareket kısıtlılığını değerlendirir. MRG veya ultrason, yırtık ve iltihap düzeyini görüntülerken, röntgen kemik anomalilerini ekarte eder.
Tedavi Seçenekleri
Akut dönemde RICE protokolü (Dinlenme, Buz, Kompresyon, Yüksekte Tutma) ilk adımdır. Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ağrı ve şişliği azaltır. Fizik tedavide ekzentrik güçlendirme egzersizleri tendon iyileşmesini destekler. İnatçı vakalarda kortizon enjeksiyonu veya PRP tedavisi uygulanabilir. Tam kopmalarda cerrahi onarım gerekebilir.
Rehabilitasyon Süreci
Tedavi sonrası tendon esnekliğini kazanmak için germe egzersizleri şarttır. Ayak bileği çevresindeki kasları güçlendiren dirençli egzersizler nüksü önler. Denge tahtası gibi propriosepsiyon araçlarıyla eklem stabilitesi artırılır. Ayakkabı içi tabanlık (ortez) desteği, yük dağılımını düzenleyerek iyileşmeyi hızlandırır.
Korunma Stratejileri
Egzersiz öncesi dinamik ısınma (ayak bileği çevirmeleri) ve sonrası statik germe hareketleri tendonları korur. Aktivite yoğunluğunu kademeli artırmak, tendonların adaptasyon sürecine izin verir. Koşu ayakkabıları 800-1000 km sonunda değiştirilmelidir. Yüzme veya bisiklet gibi düşük etkili sporlar, ayak stresini azaltan alternatiflerdir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Dinlenmeye rağmen 2 hafta geçmeyen ağrı, yürüme zorluğu veya aniden ortaya çıkan "patlama" hissi acil tıbbi değerlendirme gerektirir. Diyabet veya romatoid artrit gibi kronik hastalığı olanlarda tedavi gecikmesi kalıcı hasar riskini artırır.
Beslenmenin Rolü
C vitamini (biber, turunçgiller) ve çinko (kabak çekirdeği) içeren gıdalar kolajen sentezini destekler. Omega-3 (somon, ceviz) iltihabı azaltırken, D vitamini (yumurta sarısı) tendon kuvvetini artırır.
